Η φονική πυρκαγιά στο Μάτι τον Ιούλιο του 2018, μια από τις πιο καταστροφικές πυρκαγιές στην ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας, άφησε πίσω της ένα θλιβερό αποτύπωμα. Με περισσότερους από 100 νεκρούς και εκατοντάδες τραυματίες, η καταστροφή αυτή αποκάλυψε τις αδυναμίες και τις παραλείψεις του κράτους σε όλα τα επίπεδα.
Της: Έπης Τρίμη
Αλλά πέρα από την ανείπωτη ανθρώπινη τραγωδία, αυτή η πυρκαγιά μας υπενθυμίζει την ανάγκη για ριζικές και συστημικές αλλαγές.
Οι ανθρώπινες απώλειες και οι υλικές καταστροφές
Η απώλεια των ανθρώπων, της χλωρίδας και της πανίδας είναι, αναμφίβολα, το πιο οδυνηρό στοιχείο αυτής της τραγωδίας. Πολλοί κάτοικοι και παραθεριστές έχασαν τη ζωή τους καθώς προσπαθούσαν να ξεφύγουν από τις φλόγες. Η καταστροφή αυτή προκάλεσε επίσης τεράστιες υλικές ζημιές, με εκατοντάδες σπίτια και αυτοκίνητα να καταστρέφονται ολοσχερώς. Η οικονομική ζημιά ήταν ανυπολόγιστη, ενώ η ψυχολογική επίδραση στους επιζώντες θα παραμένει ανεξίτηλη για πολλά χρόνια.
Τα λάθη που οδήγησαν στην καταστροφή
Η πυρκαγιά στο Μάτι αποκάλυψε μια σειρά από προβλήματα που αφορούν την προετοιμασία και την άμεση και δραστική ανταπόκριση σε καταστροφές. Η απουσία ενός οργανωμένου σχεδίου εκκένωσης, η έλλειψη επαρκούς ενημέρωσης και συντονισμού, καθώς και οι δομικές αδυναμίες των αρμόδιων υπηρεσιών, συνέβαλαν στην τραγική έκβαση. Η πυροσβεστική υπηρεσία αντιμετώπισε σοβαρά προβλήματα συντονισμού και καθυστερήσεις στην ανταπόκριση. Μαρτυρίες επιζώντων περιγράφουν την απουσία καθοδήγησης και υποστήριξης, με ορισμένους να καταγγέλλουν ότι δεν έλαβαν καμία ειδοποίηση για την επικείμενη απειλή.
Μαρτυρίες επιζώντων αποκαλύπτουν τη φρίκη της στιγμής. Άνθρωποι εγκλωβίστηκαν στα σπίτια τους ή στα αυτοκίνητά τους, ενώ άλλοι προσπάθησαν να βρουν καταφύγιο στη θάλασσα, αντιμετωπίζοντας τον κίνδυνο από τις φλόγες και τον καπνό. Οι περιγραφές αυτών που έζησαν την τραγωδία είναι συγκλονιστικές: «Βλέπαμε τις φλόγες να πλησιάζουν και δεν υπήρχε πουθενά να πάμε», λέει ένας επιζών. «Δεν υπήρχε σχέδιο, δεν υπήρχε καθοδήγηση».
Η δίκη παρωδία που ακολούθησε την τραγωδία στο Μάτι είχε ως στόχο να αποδώσει ευθύνες και να αποδώσει δικαιοσύνη στα θύματα και τους συγγενείς τους. Κατηγορίες απαγγέλθηκαν σε αρκετούς αξιωματούχους, συμπεριλαμβανομένων στελεχών της πυροσβεστικής, της πολιτικής προστασίας και της τοπικής αυτοδιοίκησης. Οι κατηγορίες περιλάμβαναν παραλείψεις και αμέλειες που οδήγησαν σε αυτή την ανείπωτη τραγωδία, ωστόσο όλοι έπεσαν στα μαλακά.
Η δικαίωση των θυμάτων και των οικογενειών τους παραμένει μια μακρά και δύσκολη διαδικασία. Ωστόσο, η απόδοση ευθυνών και οι ποινικές διώξεις είναι αναγκαίες για να κλείσει αυτό το τραγικό κεφάλαιο και να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη του κοινού στις αρχές. Η πρωτόδικη δίκη αποτέλεσε ένα σημαντικό βήμα προς τη δικαίωση των θυμάτων, ενώ ανέδειξε την ανάγκη για διαφάνεια και λογοδοσία σε όλες τις δημόσιες υπηρεσίες και την άμεση ανάγκη επανεξέτασης των ποινών.
Τα ψυχικά και σωματικά τραύματα των θυμάτων
Τα ψυχικά τραύματα που άφησε πίσω της η πυρκαγιά είναι βαθιά και μακροχρόνια. Πολλοί από τους επιζώντες αντιμετωπίζουν μετατραυματικό στρες, άγχος και κατάθλιψη. Ο φόβος και η αβεβαιότητα που βίωσαν εκείνες τις εφιαλτικές στιγμές συνεχίζουν να τους στοιχειώνουν.
Η Οικολογική καταστροφή
Η πυρκαγιά στο Μάτι δεν άφησε πίσω της μόνο ανθρώπινες απώλειες, αλλά προκάλεσε και ανυπολόγιστη οικολογική καταστροφή. Οι δασικές εκτάσεις που καταστράφηκαν, τα ζώα που χάθηκαν και η μόλυνση του περιβάλλοντος είναι ζητήματα που απαιτούν άμεση και συστηματική αποκατάσταση. Η αναδάσωση και η αποκατάσταση των καμένων περιοχών πρέπει να γίνουν με σωστό σχεδιασμό και επίβλεψη, για να μπορέσει η φύση να ανακάμψει και να αποτραπούν μελλοντικές καταστροφές.
Οι συστημικές αλλαγές που χρειάζονται
Αυτή η τραγωδία αναδεικνύει την ανάγκη για ριζικές και συστημικές αλλαγές. Πρώτον, πρέπει να δημιουργηθεί ένα ολοκληρωμένο και διαφανές σχέδιο αντιμετώπισης καταστροφών που να περιλαμβάνει σαφείς οδηγίες εκκένωσης και συντονισμού των αρμόδιων αρχών. Η εκπαίδευση και η συνεχής ενημέρωση των πολιτών είναι κρίσιμη για την αποφυγή πανικού και την ορθή διαχείριση κρίσεων.
Δεύτερον, απαιτείται αναθεώρηση και αυστηρή επιβολή των πολεοδομικών κανονισμών. Η αυθαίρετη δόμηση πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα, και οι περιοχές υψηλού κινδύνου πρέπει να σχεδιαστούν με τρόπο που να επιτρέπει την εύκολη πρόσβαση των σωστικών δυνάμεων.
Τέλος, πρέπει να ενισχυθούν οι πυροσβεστικές υπηρεσίες με σύγχρονο εξοπλισμό και κατάλληλη εκπαίδευση. Η τεχνολογία μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο, με τη χρήση drones και δορυφορικών συστημάτων για την έγκαιρη ανίχνευση και παρακολούθηση των πυρκαγιών.
Ένα κάλεσμα για δράση
Η πυρκαγιά στο Μάτι δεν πρέπει να μείνει απλώς ως μια μαύρη σελίδα στην ιστορία της Ελλάδας. Πρέπει να λειτουργήσει ως ένα καμπανάκι αφύπνισης για τις αρχές και την κοινωνία. Η πρόληψη, η προετοιμασία και η συντονισμένη δράση είναι οι πυλώνες πάνω στους οποίους πρέπει να στηριχθεί μια νέα πολιτική προστασίας.
Η μνήμη των θυμάτων μας καλεί να δράσουμε τώρα, με αποφασιστικότητα και υπευθυνότητα, για να αποτρέψουμε μελλοντικές τραγωδίες. Το χρωστάμε στους εαυτούς μας, το χρωστάμε στις επόμενες γενιές. Η τραγωδία αυτή πρέπει να μας διδάξει και να μας οδηγήσει σε μια ασφαλέστερη και πιο υπεύθυνη κοινωνία.