Είμαστε μοναχικοί ή μόνοι;
Είναι οι σχέσεις τόσο δύσκολες πλέον ή είμαστε ιδιότροποι και απαιτητικοί;
Μήπως δεν είμαι μοναχικός, απλώς δεν με θέλει κανείς γιατί δεν έχω κανενα ενδιαφέρον σαν άτομο;
Μόνο εγώ νιώθω αυτή την αποπνικτική μοναξιά που με κάνει να νιώθω θλίψη και απόγνωση;
Κάνω κάτι λάθος άραγε;
Η μοναξιά είναι συναίσθημα και ερχόμαστε σε επαφή μαζί του όλο και πιο πολύ, όλο και πιο πολλοί. Συναντώ άτομα που δυσκολεύονται σε έναν βαθμό με τους άλλους και με την επαφή γενικότερα – στις σχέσεις, στις φιλίες, στο σεξ, στην οικογένεια, στην συμβιώση μέσα σε μία πολυκατοικία – και καταλήγουν να πιστεύουν πως είναι μόνοι και να επιλέγουν μία πιο μοναχική διαδρομή ζωής. Βέβαια, υπάρχουν και περιπτώσεις όπου η μοναξιά πηγάζει από μόνο μία κατάσταση και γενικεύεται έπειτα και στις υπόλοιπες. Ας θέσουμε ως δεδομένο πάντως, πως για να καταλήξει κάποιος να αισθάνεται μοναξιά, κάτι πολύ σημαντικό στους βασικούς τομείς της ζωής του τον έχει απογοητεύσει/στεναχωρήσει/απελπίσει.
Τι είναι η μοναξιά;
Δεν είναι γεγονός αλλά είναι συναίσθημα και αυτό είναι το βασικότερο στοιχείο της μοναξιάς. Είναι μία αίσθηση θλίψης και απόρριψης, εγκατάλειψης και αναξιότητας. Τις περισσότερες φορές, αυτό προέρχεται από εμπειρίες που έχουν ζήσει στην παιδική μας ηλικία. Πρόκειται λοιπόν για ένα συναίσθημα που μας γεννήθηκε σε κάποια κατάσταση που νιώθαμε την ανάγκη να είναι κάποιος κοντά μας (συναισθηματικά κυρίως), αλλά αυτός ο κάποιος δεν ήταν διαθέσιμος. Η εγκατάλειψη αυτή, μπορεί να είναι κυριολεκτική αλλά και συμβολική. Μερικά παραδείγματα καταστάσεων που δημιουργούν μοναξιά είναι το να χάσαμε κάποιον γονιό, να μείναμε χωρίς παρέα στο σχολείο, να μετακομίσαμε με την οικογένεια, να χάσαμε το κατοικίδιο που ήταν ο καλύτερός μας φίλος. Σε αυτές τις συνθήκες, ειδικά σαν παιδιά που δεν ξέρουμε τον εαυτό μας και την διαχείριση των συναισθημάτων, έχουμε ανάγκη από μία εξωτερική βοήθεια που, όμως, δεν ξέρουμε και πως ακριβώς να ζητήσουμε. Με τον τρόπο αυτό, η βοήθεια ή δεν είναι κατάλληλη ή δεν έρχεται ποτέ, και βυθιζόμαστε ακόμη πιο βαθιά σε μία μοναξιά, που μας δημιουργεί σκέψεις αρνητικές και για τον εαυτό μας (“Μόνο εγώ νιώθω έτσι και πρέπει να βρω τρόπο να το διαχειριστώ μόνος μου”) και για τους άλλους (“Κανείς δεν θέλει να με καταλάβει και να με βοηθήσει”) αλλά και για το μέλλον (“Πρέπει να δεχτώ ότι θα πρέπει να νιώθω μοναξιά για πάντα”).
Πως διαχειρίζεσαι την μοναξιά;
Όσο έχουμε στο μυαλό μας πως η μοναξιά πρόκειται να μας ρουφήξει, να είναι τροχοπέδη για την εξέλιξή μας και πως θα γίνει μία πάγεια κατάσταση, απλώς κάνουμε την θέση μας ακόμη πιο δύσκολη. Συνεπώς, οι λύσεις που θα έχουν πραγματικά αποτέλεσμα είναι:
Αλλαγή οπτικής
Βάση και όσων αναφέρθηκαν παραπάνω, η τωρινή ερμηνεία μας, είναι βασισμένη σε μία παλιότερη αλλά πολύ τραυματική για μας κατάσταση. Έτσι, δεν έχουμε μία οπτική κατάλληλη για κάθε συνθήκη αλλά έχουμε μόνο μία οπτική την οποία εφαρμόζουμε σε ότι κι αν μας θυμίζει έστω και λίγο την μοναξιά μας. Η συντήρηση της φοβίας μας προς την μοναξιά αλλά και η ενίσχυση του συναισθήματος, είναι τα μόνο δύο αποτελέσματα αυτής της συμπεριφοράς. Συνεπώς, η αναζήτηση εναλλακτικών ερμηνειών και νοημάτων σε κάθε δυνόμενη κατάσταση, είναι ένα βήμα προς την αλλαγή των συναισθημάτων μας.
Ενίσχυση κοινωνικών δεξιοτήτων και δραστηριοτήτων
Όταν νιώθουμε μόνοι, μπορούμε απλά να δούμε την δεδομένη στιγμή αν και γιατί είμαστε μόνοι. Δεν έχουμε την παρέα που θέλουμε; Δεν απολαμβάνουμε τους φίλους μας; Μήπως μας ενοχλεί κάτι ανεξάρτητα από τους άλλους αλλά πιο εσωτερικά και θέλουμε να το αποφύγουμε; Δεν έχουμε διάθεση να είμαστε κοινωνικοί; Είναι κάτι που θέλουμε ή κάτι που πρέπει; Είμαστε μόνοι ή νομίζουμε πως είμαστε μόνοι επειδή δεν είμαστε ακριβώς εκεί και όπως θέλουμε; Αφού εξετάσουμε την κατάσταση ρεαλιστικά, έπειτα μπορούμε να βρούμε και τι είναι αυτό που μας λείπει. Τις πιο πολλές φορές, όταν έχουμε ανάγκη να μην αισθανόμαστε μοναξιά βοηθάει να έχουμε συντροφιά, οπότε θα ήταν χρήσιμο να βρούμε την πιο ταιραστή για εμάς.
Επαναπροσδιορισμός των παιδικών εμπειριών
Καθώς όλα από κάπου ξεκινούν, η πιο σίγουρη και πιο ουσιαστική αλλαγή θα γίνει αν αμφισβητηθούν και αντικατασταθούν όλες αυτές οι μαύρες και ματαιότητικές σκέψεις που γίνονται στο μυαλό μας γύρω από το θέμα της μοναξιάς. Για αυτό, χρειάζεται η βοηθεία ενός ειδικού, ώστε από κοινού να δουλέψετε την κατανόηση αλλά και την αντίληψη που έχετε για τις μοναχικές παιδικές σας εμπειρίες και να δείτε μία νέα προοπτική σκέψης και αντιμετώπισης παρόντων και μελλοντικών αντίστοιχων περιστάσεων.
“Loneliness becomes an acid that eats away at you.”
― Haruki Murakami
*Aπό την Αγγελική Τζάνου, BSc Ψυχολογία – MSc Ψυχολογία Υγείας, Γνωσιακή- Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία – Sex Therapy