Ιστορική Καρύταινα: Η κήρυξη της επανάστασης στη Μάνη, στην ιστορική αυτή περιοχή της Πελοποννήσου, έλαβε χώρα στις 17 Μαρτίου του 1821, στην Αρεόπολη, σύμφωνα με την τοπική προφορική παράδοση
Σύμφωνα με τις γραπτές μαρτυρίες οι πρόκριτοι της περιοχής, που τελούσε υπό προνομιακό καθεστώς, ζήτησαν από τον ηγέτη τους να ξεκινήσει πρώτη η Μάνη τον αγώνα της απελευθέρωσης, κάτι που ήταν σύμφωνο και με τους σχεδιασμούς της Φιλικής Εταιρείας.
Έτσι μετά από πρόσκληση του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη συγκεντρώθηκαν όλοι οι Μανιάτες οπλαρχηγοί στην Τσίμοβα, τη σημερινή Αρεόπολη, κι αποφάσισαν την έναρξη του αγώνα κατά των Τούρκων, που οδήγησε στην απελευθέρωση της Καλαμάτας και τη δημιουργία της Μεσσηνιακής Γερουσίας.
Τέλη Μαρτίου 1821, η Πελοπόννησος φλέγεται από το ξέσπασμα της Επανάστασης. Στις 26 του μήνα στη γέφυρα της Καρύταινας, οι επαναστάτες σκότωσαν έναν Τούρκο αγγελιοφόρο. Επάνω του ανακάλυψαν μια επιστολή των Φαναριτών Τούρκων προς τους Τούρκους της Καρύταινας. Τους διεμήνυαν ότι την επόμενη ημέρα θα περνούσαν από την Καρύταινα για να μεταβούν και να ασφαλισθούν στην Τριπολιτσά. Τους καλούσαν να ενωθούν μαζί τους.
Τρόμος στις θάλασσες της Κρήτης – Εμφανίστηκε επικίνδυνο ψάρι, μη το φάτε
Οι Έλληνες ειδοποίησαν αμέσως τον Κολοκοτρώνη που βρισκόταν στο Δεδέμπεη (χωριό ανάμεσα στο Λεοντάρι και την Καρύταινα).
Ο Γέρος του Μοριά χωρίς χρονοτριβή κατέλαβε έναν στενό δρόμο που βρισκόταν στην τοποθεσία Άγιος Αθανάσιος έξω από την Καρύταινα.
Οι Τούρκοι φτάνοντας και βλέποντας το πέρασμα να το κρατάν οι Έλληνες, αποφάσισαν και επιτέθηκαν. Διέσχισαν το σώμα των Ελλήνων, και ενώ πλησίαζαν να βγουν στην πεδιάδα της Καρύταινας, έφτασε άλλο ένα σώμα Ελληνικό από 300 στρατιώτες.
Οι Τούρκοι βλέποντας το δεύτερο σώμα και υποθέτοντας ότι υπάρχουν και άλλες ενισχύσεις φοβήθηκαν και οπισθοδρόμησαν στο κατηφορικό έδαφος, πηγαίνοντας προς το ποτάμι, με σκοπό να το περάσουν και να βγουν απέναντι στο φρούριο της Καρύταινας.
Οι Έλληνες βλέποντας τους Τούρκους να οπισθοχωρούν, επιτέθηκαν και έκαναν μεγάλη φθορά στα γυναικόπαιδα και τα φορτηγά ζώα. Εν τω μεταξύ άλλοι Τούρκοι βγήκαν από το φρούριο της Καρύταινας και τουφέκιζαν τους Έλληνες για να αναχαιτίσουν τον όλεθρο που πάθαιναν οι ομόθρησκοί τους. Ο ποταμός ήταν πλημμυρισμένος και δυσκόλευε το πέρασμα.
Πολλοί Τούρκοι πνίγηκαν, αλλά όσοι μπόρεσαν πέρασαν το ποτάμι και βρήκαν καταφύγιο στο φρούριο. Μετά την ήττα αυτή οι Τούρκοι νύχτα έστειλαν ανθρώπους στην Τρίπολη και ειδοποίησαν την εκεί εξουσία για τα γεγονότα, ζητώντας συγχρόνως να τους βοηθήσουν. Η εξουσία έστειλε δυο χιλιάδες ιππείς και πεζούς.
Οι Έλληνες, αν και ήταν δέκα περίπου χιλιάδες, βλέποντας τους εχθρούς τρόμαξαν και διασκορπίστηκαν χωρίς την ελάχιστη συμπλοκή.
Οι Οθωμανοί όμως, αφού ενώθηκαν με τους υπόλοιπους, λεηλάτησαν και πυρπόλησαν την Καρύταινα, και αναχώρησαν για την Τρίπολη.
Η μάχη των Στενών του Αη Θανάση κοντά στην Καρύταινα στις 27 του Μαρτίου 1821, ήτανε η πρώτη τακτική μάχη της Επανάστασης του ’21, που έγινε εκ του συστάδην, στα χέρια, σώμα με σώμα, και είχε μεγάλη σημασία, γιατί ζέστανε τα Ελληνικά όπλα, αναπτέρωσε το ηθικό των Ελλήνων που μάθανε να πολεμούν.