Η λεγόμενη «άχαρη» ηλικία, μεταξύ 9 και 13 ετών, είναι δύσκολη για τους γονείς αλλά ακόμη δυσκολότερη για τα παιδιά. Βιώνουν αλλαγές που δεν τις βλέπουμε, δεν τις σκεφτόμαστε και άρα δεν τους δίνουμε ελαφρυντικά για τις «αλλόκοτες» συμπεριφορές τους. Η προεφηβεία είναι ένα στάδιο το οποίο, όσο καλά κι αν προετοιμαστείς, πάντα σε ξαφνιάζει. Το «μωρό» σου δεν είναι πια μωρό την ίδια στιγμή που είναι κιόλας…
Η δικαιολογία «παιδί είναι ακόμα, θα μάθει…» αρχίζει να ξεφτίζει και οι απαιτήσεις μας αυξάνονται γεωμετρικά. Μια μεταβατική περίοδος που μόνο εάν αντιληφθούμε τις τεράστιες δυσκολίες των παιδιών θα μπορέσουμε να τα βοηθήσουμε και να σταθούμε επαρκώς και ουσιαστικά στο πλάι τους.
Ντύνονται μεγαλίστικα την ίδια στιγμή που παίζουν με τα παιδικά τους παιχνίδια
«Καθόμασταν στην βεράντα όταν είδα την Άννα να έρχεται προς το μέρος μου φορώντας ένα από τα φουστάνια μου και τις καλές μου γόβες. Για δέκατα του δευτερολέπτου δεν την αναγνώρισα κι αναρωτήθηκα ποια είναι αυτή η γυναίκα στο σπίτι μας… Λίγα λεπτά αργότερα, καθόταν οκλαδόν στα πλακάκια και έπαιζε με την κούκλα της». Η Άννα, μαθήτρια της Ε’ τάξης του δημοτικού, είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα για αυτό που βιώνουν τα παιδιά αυτής της ηλικίας. Τα ρούχα της μαμάς δεν φαίνονται πια αστεία επάνω τους αφού σχεδόν τους κάνουν, ενώ το σώμα τους και οι κινήσεις τους θυμίζουν πιο πολύ ενήλικα. Την ίδια στιγμή, η συμπεριφορά τους μοιάζει με αυτή ενός μικρού παιδιού που παίζει ακόμα με τα παιχνίδια του. Από την μία νιώθουν αρκετά μεγάλα για νέες εμπειρίες, από την άλλη αισθάνονται πολύ μικρά για τις καινούριες ευθύνες που τους αναλογούν. Σκέτο μπέρδεμα!
Φέρονται σαν ενήλικες μπροστά στους ξένους την ίδια στιγμή που συμπεριφέρονται σαν μωρά στο σπίτι
Ξαφνικά τα παιδιά αρχίζουν να συμπεριφέρονται διαφορετικά όταν είναι κι άλλοι ενήλικες στο χώρο. Είναι συνεσταλμένα, έχουν άποψη, προβάλλουν επιχειρήματα και προσπαθούν να αποδείξουν πως είναι πια σε ηλικία που πρέπει να τους υπολογίζεις ως «μεγάλους». Όταν είναι στο στενό οικογενειακό περιβάλλον, ωστόσο, η συμπεριφορά τους είναι τελείως διαφορετική. Δεν ξέρουν τι να κάνουν με τις ορμόνες τους που τα ταλαιπωρούν και η στάση τους τείνει να αγγίζει τον παλιμπαιδισμό. Μπορεί να κλαίνε με το παραμικρό, να φωνάζουν όταν δεν τους κάνεις το χατίρι, να μην μαζεύουν το δωμάτιό τους και άλλες συμπεριφορές που θυμίζουν τα προσχολικά τους χρόνια.
Ανυπομονούν να μεγαλώσουν την ίδια στιγμή που στεναχωριούνται για την παιδικότητα που αφήνουν
Μεταξύ 9 και 13 ετών, τα παιδιά βρίσκονται πραγματικά σ’ ένα μεταίχμιο που τα μπερδεύει. Από τη μία θέλουν να μεγαλώσουν, να αυτονομηθούν, να αλλάξουν επίπεδο, ενώ παράλληλα στεναχωριούνται που δεν θα είναι πια παιδιά. Βρίσκονται μεταξύ των προνομίων που αφήνουν κι εκείνων που έρχονται, ανάμεσα στις ευθύνες που τα περιμένουν κι αυτές που αποχαιρετούν για πάντα. Σαν να αφήνεις το χωριό για να μετακομίσεις σε μία μεγαλούπολη… Ο ενθουσιασμός για τις χιλιάδες επιλογές που θα σου δώσει η πόλη είναι ασυγκράτητος αλλά και το χωριό συμβολίζει την παιδική σου ηλικία και την ασφάλεια που σε είχε τόσα χρόνια αγκαλιά.
Σκέφτονται διαφορετικά την ίδια στιγμή που συμπεριφέρονται παιδιάστικα
Η σκέψη ενός παιδιού λίγο πριν μπει στην εφηβεία αρχίζει να γίνεται πιο σύνθετη. Το μυαλό του επεξεργάζεται διαφορετικά τις πληροφορίες που λαμβάνει, μετράει πολλούς παράγοντες ταυτόχρονα και φιλτράρει αυτά που ακούει και βλέπει. Ένα βιβλίο, μία συζήτηση ή μια παράσταση θεατρική μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο που αντιλαμβανόταν μέχρι τότε την πραγματικότητά του και τους ανθρώπους γύρω του.
Η απομυθοποίηση των γονιών και των προτύπων του αρχίζει σιγά σιγά να παίρνει σάρκα και οστά, ενώ η παιδική αφέλεια και αθωότητα σταδιακά τους αποχαιρετά. Και όλες αυτές οι αλλαγές είναι τεράστιες και δύσκολες! Ένα παιδί που μέχρι πριν λίγους μήνες έβλεπε μόνο το μαύρο και το άσπρο γύρω απ’ το τεράστιο «εγώ» του, ξαφνικά αντιμετωπίζει τις άπειρες αποχρώσεις της ζωής κι αρχίζει να μετακινεί τον εαυτό του και τις θέσεις του.
Νιώθουν να μας θυμώνουν την ίδια στιγμή που θέλουν να χωθούν στην αγκαλιά μας
Ο πρώτος άνθρωπος που «πληρώνει τη νύφη» στην εφηβεία, είναι η μαμά και ο μπαμπάς. Η απομυθοποίηση έχει, πια, ολοκληρωθεί και όλα τα στραβά πέφτουν με φόρα στο κεφάλι μας. Στην προεφηβεία, ωστόσο, είναι ορατά τα πρώτα δείγματα αυτής της απομυθοποίησης. Οι ορμόνες κάνουν πάρτι με τον θυμό τους μόνιμο πρωταγωνιστή. Είναι πολύ συχνό το φαινόμενο να θυμώνουν και να ξεσπούν τα παιδιά αυτής της ηλικίας επάνω μας. Ωστόσο, η παρηγοριά τους εξακολουθούμε να είμαστε πάλι εμείς, αφού δεν έχουν βρει άλλες διεξόδους. Φανταστείτε πόσο μπερδευτικό και δύσκολο είναι για ένα παιδί, όταν ο άνθρωπος που δεν θέλουν να βλέπουν στα μάτια τους συμπίπτει με αυτόν που θέλουν να χωθούν στην αγκαλιά του για να νιώσουν καλύτερα.
Νιώθουν μπερδεμένα
Με λίγα λόγια, τα παιδιά σε αυτή την ηλικία νιώθουν μπερδεμένα και αποσυντονισμένα. Ψάχνουν την νέα τους ταυτότητα και τον τρόπο που θα υπάρχουν μελλοντικά χωρίς εμάς. Ανακαλύπτουν πως έχουν φτερά και μαθαίνουν να τα χρησιμοποιούν για όταν θα έρθει η ώρα να πετάξουν. Ο μόνος τρόπος για να τα βοηθήσουμε σ’ αυτήν την δύσκολη περίοδο, είναι να τους επισημαίνουμε πως αυτά που περνάνε είναι φυσιολογικά και αναμενόμενα. Να τα καταλάβουμε, να αναθεωρήσουμε τα όρια και τις ευθύνες τους, να είμαστε δίπλα τους και να τα αγαπάμε πιο πολύ από ποτέ…. Ακόμα κι αν κάποιες φορές μοιάζουν άχαρα!