Η Χριστίνα, 13 μηνών, όρμησε στη φίλη της την ώρα που έπαιζαν μαζί και της άρπαξε την μπάλα από τα χέρια. Η μητέρα της Χριστίνας τη μάλωσε: «Όχι. Όχι. Πρέπει να μοιράζεσαι!»
Το να βάζουμε τις ανάγκες των άλλων πάνω από τις δικές μας είναι σίγουρα ένδειξη καλών τρόπων. Όμως τα μωρά δεν είναι έτοιμα να το κάνουν αυτό διότι δεν κατέχουν τρία πράγματα που είναι απαραίτητα για την αντιμετώπιση των άλλων με σεβασμό:
(1) την επίγνωση πως είναι ξεχωριστά άτομα από τους άλλους,
(2) την κατανόηση πως η συμπεριφορά τους έχει επιπτώσεις σε άλλους ανθρώπους,
και (3) την παραμικρή ιδέα πως είναι ικανά να ελέγξουν τη συμπεριφορά τους.
Ή, πιο απλά:
Από τη γέννησή τους έως τους 18 μήνες, τα μωρά είναι από τη φύση τους εγωκεντρικά και αυθόρμητα. Γι’ αυτόν τον λόγο, δεν μπορούν να μοιραστούν. Δεν μπορούν να καθίσουν ήσυχα στην εκκλησία ή σε άλλους χώρους. Δεν μπορούνς να αφήσουν άλλους να προηγηθούν ή να καταλάβουν ότι είναι αγένεια να διακόπτουμε μια συζήτηση.
Σύμφωνα με έρευνα που διεξήχθη από την U.S. News & World Report, 9 στους 10 Αμερικανούς πιστεύουν πως η αγένεια αποτελεί σοβαρό πρόβλημα και περίπου οι μισοί το θεωρούν εξαιρετικά σοβαρό. Το 78% δήλωσαν πως το πρόβλημα έχει χειροτερέψει τα τελευταία δέκα χρόνια (Marks, 1996).
Παρόλο που τα μωρά δεν μπορούν να καταλάβουν ακόμη την έννοια της ευγένειας, γνωρίζουν και μαθαίνουν τα πάντα σχετικά με τον κόσμο μέσα από το δικό σας παράδειγμα – δεν είναι ποτέ πολύ νωρίς για να αποτελέσετε πρότυπο γι’ αυτό που είθισται κοινωνικά.
Από την βρεφική κιόλας ηλικία, πρέπει να συμπεριφέρεστε στο παιδί σας με ευγένεια.
Να χρησιμοποιείτε ευχάριστη φωνή και ένα χαμόγελο κάθε φορά που του λέτε «γεια σου». Να είστε συντονισμένοι με τα μη λεκτικά μηνύματα του μωρού σας.
Για παράδειγμα, το να αποκρίνεστε στο κλάμα βαρεμάρας του μωρού σας δείχνει σεβασμό για τις σκέψεις και τα συναισθήματά του. Όταν το μωρό σας κρατά ένα κομμάτι φαγητού ή ένα παιχνίδι και θέλει να το μοιραστεί μαζί σας, πείτε «Ευχαριστώ!».
Όταν το μωρό σας σας εκφράσει ευγνωμοσύνη με ένα χαμόγελο, βεβαιωθείτε ότι θα πείτε «Παρακαλώ!». Αυτά τα πρότυπα ευγενικής συμπεριφοράς διαμορφώνουν την αίσθηση της αυτοεκτίμησης και προετοιμάζουν το μωρό να σέβεται τους άλλους.
Τα βρέφη στα οποία έχουν συμπεριφερθεί με ευγένεια, μεγαλώνουν νιώθοντας αρκετά ασφαλή ώστε να αντιμετωπίσουν θετικά και εποικοδομητικά τους ανθρώπους γύρω τους.
Ο ρόλος του γονέα στη διδασκαλία των καλών τρόπων
Δημιουργήστε ευκαιρίες για παιχνίδι με άλλα μωρά, ώστε το μωρό σας να αρχίσει να μαθαίνει πώς να κοινωνικοποιείται.
Να έχετε υπόψη σας ότι το παιδί σςα θα είναι εγωκεντρικό και παρορμητικό.
Φερθείτε στο μωρό σας με ευγένεια. Πείτε του «Ευχαριστώ» και «Παρακαλώ». Το παράδειγμά σας είναι το σπουδαιότερο μέσο εκμάθησης.
Δείξτε ευγένεια στο μωρό σας ανταποκρινόμενοι γρήγορα στο κλάμα από πείνα ή δυσφορία. Αυτό θα του διδάξει πώς να συμπεριφέρεται κι εκείνο με ενδιαφέρον για τους άλλους ανθρώπους.
Τα βρέφη μαθαίνουν την ευγένεια παρατηρώντας παθητικά εσάς.
Όμως μόλις το μωρό σας αρχίσει να μιλά, μπορείτε να εκμεταλλευτείτε τη φυσική του αγάπη για τη μίμηση και να το ενθαρρύνετε να μιμείται αυτά που λέτε και κάνετε.
Σε αυτήν τη χρονική φάση, το μωρό σας ακόμη δεν θα μπορεί να καταλάβει την ανάγκη και την αξία των καλών τρόπων, αλλά θα ενθουσιαστεί με το να προσπαθεί να πει λέξεις όπως ευχαριστώ και παρακαλώ.
Αποφύγετε
Να προσδοκάτε ότι το μωρό σας θα μοιράζεται. Απλώς δεν πρόκειται να συμβεί αυτό ακόμα.
Να σκέφτεστε πως δεν είναι απαραίτητο να συμπεριφέρεστε ευγενικά μπροστά του. Η συμπεριφορά σας καθορίζει το είδος της κοινωνικής συμπεριφοράς που θα έχει το παιδί σας όταν μεγαλώσει.
Να υποτιμάτε την ικανότητα του μωρού σας να είναι ευγενικό. Μπορείτε να του μάθετε να γνέφει αντίο και να λέει «Γεια».
Να περιμένετε από το μωρό σας να μεγαλώσει πρώτα για να του διδάξετε τρόπους καλής συμπεριφοράς. Πολλά μαθήματα μαθαίνονται κατά τη βρεφική ηλικία.
Από τη γέννηση έως την ηλικία των 18 μηνών, τα μωρά είναι από τη φύση τους εγωκεντρικά και παρορμητικά. Γι’ αυτόν τον λόγο, δεν μπορούν να μοιραστούν. Δεν μπορούν να καθίσουν ήσυχα στην εκκλησία ή σε άλλους χώρους. Δεν μπορούν να αφήσουν άλλους να παίξουν πρώτοι ή να καταλάβουν ότι το να διακόπτουμε μια συζήτηση είναι αγένεια.