Το αλάτι είναι απαραίτητο για τον οργανισμό μας. Δεν βάζει μόνο γεύση στο φαγητό μας αλλά προσφέρει και οφέλη στην υγεία. Όλοι βέβαια ξέρουμε πως δεν πρέπει να το παρακάνουμε με το αλάτι. Τι γίνεται όμως όταν ο οργανισμός μας χρειάζεται παραπάνω;
Oλοι μας έχουμε ακούσει τη σύσταση «περιορίστε το αλάτι», καθώς είναι γνωστό πως η υπερβολική λήψη του αυξάνει την αρτηριακή πίεση, η οποία με τη σειρά της αυξάνει τον κίνδυνο για καρδιακές παθήσεις και εγκεφαλικά.
Ωστόσο υπάρχουν και εκείνες οι περιπτώσεις που ο οργανισμός χρειάζεται τις αλμυρές γεύσεις, και μάλιστα η κατανάλωσή τους γίνεται με… συνταγή γιατρού.
Και αυτό διότι το χλωριούχο νάτριο (όπως είναι ο επιστημονικός όρος για το αλάτι) αποτελεί έναν από τους βασικούς ηλεκτρολύτες που χρειάζεται το σώμα για να λειτουργήσει όταν κάνει κάποιος γυμναστική ή απλώς στάζει ιδρώτα μια ζεστή, καλοκαιρινή ημέρα.
Ωστόσο πότε η λήψη αλατιού είναι ορθή και πότε υπερβολική;
Πότε το σώμα χρειάζεται έξτρα αλάτι και πότε το παρακάνουμε; Η διαιτολόγος Julia Zumpano της παγκοσμίου φήμης κλινικής Cleveland δίνει όλες τις απαντήσεις.
Το αλάτι ως ηλεκτρολύτης
Το αλάτι αποτελείται από νάτριο και χλώριο. Αυτά τα στοιχεία περιλαμβάνονται στον κατάλογο των ουσιών που ταξινομούνται ως ηλεκτρολύτες – σε αυτόν περιλαμβάνονται επίσης το μαγνήσιο, το κάλιο και το ασβέστιο.
«Τα κύτταρα χρησιμοποιούν ηλεκτρολύτες για να μεταφέρουν ηλεκτρικά φορτία, διατηρώντας το σώμα σε λειτουργία. Τα θετικά και αρνητικά ιόντα ηλεκτρολυτών που διατρέχουν τον οργανισμό βοηθούν στη διατήρηση των επιπέδων υγρών, μετατρέπουν τα θρεπτικά συστατικά σε ενέργεια και υποστηρίζουν τον καρδιακό ρυθμό, τη λειτουργία του εγκεφάλου και τον έλεγχο των μυών» εξηγεί η ειδικός.
Και προσθέτει πως κάθε ηλεκτρολύτης δρα με διαφορετικό τρόπο για να καλύψει διαφορετικές ανάγκες του σώματος. «Το νάτριο παίζει ρόλο στον τρόπο με τον οποίο τα κύτταρα απορροφούν θρεπτικά συστατικά και βοηθά στη λειτουργία του νευρικού και μυϊκού συστήματος. Το χλώριο συμβάλλει στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης και στη διατήρηση του pH του σώματος σε φυσικά επίπεδα».
Ωστόσο, μέσω του ιδρώτα που προκαλείται από τη φυσική άσκηση ή από τις υψηλές θερμοκρασίες, ο οργανισμός χάνει σημαντικούς πόρους, γι’ αυτό και σε αυτές τις περιπτώσεις η πρόσληψη αλατιού είναι κρίσιμη.
Δεν είναι άλλωστε τυχαίο πως τα περισσότερα αθλητικά ποτά περιέχουν νάτριο και άλλους ηλεκτρολύτες.
Οπως εξηγεί η ειδικός της Cleveland, υπάρχουν σημάδια που μαρτυρούν πως ο οργανισμός… διψάει για ηλεκτρολύτες, όπως είναι η σύγχυση ή η «εγκεφαλική ομίχλη», η ευερεθιστότητα, οι κράμπες, η κούραση, ο πονοκέφαλος ή οι ζαλάδες και η διάρροια.
Μια ακραία απώλεια νατρίου μπορεί να οδηγήσει επίσης σε υπονατριαιμία, μια δυνητικά απειλητική για τη ζωή κατάσταση, που παρατηρείται κυρίως σε αθλητές αντοχής.
Σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να προκαλέσει οίδημα στον εγκέφαλο, σπασμούς, διακοπή της αναπνοής, ακόμα και θάνατο.
Πόσο αλάτι χρειαζόμαστε;
Η εξατομικευμένη προσέγγιση αποτελεί χρυσό κανόνα ως προς το πόσο νάτριο χρειάζεται κανείς. «Θα πρέπει να λάβετε υπόψη την καρδιακή σας υγεία, την αρτηριακή σας πίεση και πόσο ιδρώνετε» εξηγεί η διαιτολόγος της κλινικής Cleveland.
Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι η δυτικού τύπου διατροφή, με αποκορύφωμα τη διατροφή του μέσου Αμερικανού, περιλαμβάνει πολύ περισσότερο νάτριο από το συνιστώμενο. Συνεπώς, η σκόπιμη προσθήκη νατρίου στην καθημερινή διατροφή, αντισταθμίζοντας έτσι τις απώλειες ηλεκτρολυτών, θα πρέπει να γίνεται μόνο όταν υπάρχει ανάγκη.
Σε αυτή την περίπτωση, τα ποτά των αθλητών προσδίδουν στον οργανισμό περισσότερο από το 10% της συνιστώμενης ημερήσιας πρόσληψης. Αλλες πηγές νατρίου είναι οι εξής:
- Αλμυρά σνακ, όπως πρέτσελ ή ξηροί καρποί.
- Τουρσί ή ελιές.
- Προσθήκη επιτραπέζιου αλατιού στα γεύματα.
- Απαχο μοσχαρίσιο κρέας.
«Προσπαθήστε εντούτοις να αποφύγετε την προσθήκη νατρίου μέσω του γρήγορου φαγητού και άλλων τροφίμων υψηλής επεξεργασίας» συμβουλεύει η Julia Zumpano.
Για εκείνους πάλι που ανησυχούν μήπως η ανάγκη για επιπλέον νάτριο οδηγήσει σε υπερβολική λήψη του, η ειδικός προσφέρει μία επιπλέον χρήσιμη συμβουλή: «Τρώτε τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε κάλιο».
Ο λόγος; Το κάλιο μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της αρτηριακής πίεσης. «Αν αυξήσετε το κάλιο θα είστε σε καλύτερη θέση ώστε να χειριστείτε λίγο περισσότερο νάτριο» προσθέτει η ίδια. Και συμπληρώνει με νόημα πως η έρευνα δείχνει ότι οι άνθρωποι γενικά δεν καταναλώνουν αρκετό κάλιο, συνεπώς ανεξαρτήτως του νατρίου είναι σημαντικό να εντάξουν τροφές που είναι πλούσιες σε κάλιο, όπως φρούτα, λαχανικά, ξηρούς καρπούς και φασόλια, οι οποίες προσφέρουν επίσης πολλά άλλα οφέλη.