Όσα πρέπει να γνωρίζετε ενόψει των επικείμενων εκλογών που θα πραγματοποιηθούν στις 21 Μαΐου. Πότε διαλύεται η Βουλή και πώς θα μάθετε πού ψηφίζετε. Ένας οδικός χάρτης προς τις κάλπες.
Το Σύνταγμα (άρθρο 41) ορίζει ότι οι εκλογές πρέπει να γίνουν μέσα σε 30 ημέρες από τη διάλυση της Βουλής και η προεκλογική περίοδος όπως προκύπτει από τις διαδικασίες (ανακήρυξη υποψηφίων, ψηφοδέλτια κλπ) δεν μπορεί να είναι κάτω από 20 ημέρες. Επομένως η τυπική προκήρυξη αναμένεται αμέσως μετά το Πάσχα.
Ειδικότερα, η Βουλή θα διακόψει τις εργασίες της τη Μεγάλη Τετάρτη 12 Απριλίου και κανονικά έχει προγραμματιστεί να ανοίξει ξανά στις 24 Απριλίου.
Υπενθυμίζεται ότι, εφόσον από τις πρώτες εκλογές της απλής αναλογικής δεν προκύψει κυβέρνηση, απαιτείται ένα διάστημα περίπου 12 ημερών για τις διερευνητικές επαφές (κάθε κόμμα μπορεί να κρατήσει την εντολή τρεις ημέρες), τη διάλυση της Βουλής και τον ορισμό υπηρεσιακής κυβέρνησης και από εκεί και πέρα το ελάχιστο 21 και το πολύ 30 ημέρες για τις νέες εκλογές.
Ο κ. Μητσοτάκης είπε στο υπουργικό ότι οι δεύτερες κάλπες θα στηθούν το αργότερο αρχές Ιουλίου ώστε ούτε να συμπέσουν με τις πανελλαδικές αλλά ούτε και να πραγματοποιηθούν μέσα στην καρδιά της τουριστικής περιόδου. Η πιθανότερη ημερομηνία για δεύτερες εκλογές είναι η 2α Ιουλίου.
Τι ισχύει με την υποχρεωτικότητα της ψήφου – Οι ποινές για τους “αδικαιολόγητους”
Η άσκηση του εκλογικού δικαιώματος είναι υποχρεωτική για όλους όσοι είναι εγγεγραμμένοι στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους (άρθρο 51, παρ. 5 Συντάγματος της Ελλάδας και άρθρο 6 του π.δ. 26/2012).
Ο εκλογέας που αδικαιολόγητα δεν ασκεί το δικαίωμα του εκλέγειν τιμωρείται με φυλάκιση από ένα (1) μήνα έως ένα (1) χρόνο (άρθρο 117 παρ. 1 του π.δ. 26/2012).
Δικαιολογημένα μπορούν να μην ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα:
- όσοι έχουν υπερβεί το 70ο έτος της ηλικίας τους,
- όσοι βρίσκονται στο εξωτερικό και
- όσοι θα βρίσκονται την ημέρα της ψηφοφορίας σε απόσταση μεγαλύτερη από 200 χλμ από το εκλογικό τους τμήμα.
Ο εύκολος τρόπος για να βρείτε πού ψηφίζετε στις 21 Μαΐου
Οι πολίτες μπορούν με λίγα μόλις βήματα να μάθουν σε ποιο εκλογικό κέντρο θα ψηφίσουν, μέσα από την ιστοσελίδα του Υπουργείου Εσωτερικών, συμπληρώνοντας τα στοιχεία τους στην ειδική σχετική φόρμα με τίτλο “Μάθε πού ψηφίζεις”.
- Μπαίνετε στη σχετική διεύθυνση του Υπουργείου Εσωτερικών
- Συμπληρώνετε το επώνυμο και τα πρώτα στοιχεία από το όνομά σας, αλλά και ονόματα πατρός, μητρός καθώς και την χρονολογία γέννησή σας.
- Εναλλακτικά, αρκεί να συμπληρώσετε μόνο τον Ειδικό Εκλογικό Αριθμό (E.E.A.) και το επώνυμό σας.
- Στην συνέχεια πατάτε αναζήτηση και βλέπετε τον κωδικό εκλογικού διαμερίσματος, το εκλογικό σας διαμέρισμα και τον ειδικό εκλογικό σας αριθμό.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Το επώνυμό σας πρέπει να το συμπληρώσετε ολογράφως, ενώ εάν έχετε δύο επώνυμα θα γράψετε μόνο το πρώτο. Στο μικρό όνομα, τόσο το δικό σας, όσο και στα πεδία “Όνομα Πατέρα” και “Όνομα Μητέρας” αρκεί να γράψετε μόνο τα δύο πρώτα γράμματα.
Οδηγός για τους 17χρονους που θα ψηφίσουν για πρώτη φορά
Ερωτήματα, επίσης, γεννούνται για τους νέους που θα σπεύσουν για πρώτη φορά στις κάλπες προκειμένου να ασκήσουν το εκλογικούς τους δικαίωμα.
Δικαίωμα ψήφου στις εκλογές έχουν όλοι οι Έλληνες πολίτες που έχουν συμπληρώσει το 17ο έτος της ηλικίας τους (μέχρι τις 31/12 του έτους των εκλογών). Προκειμένου να μπορέσει να ψηφίσει, ο πολίτης θα πρέπει να έχει εγγραφεί σε εκλογικό κατάλογο του δήμου του και να μην του έχει επιβληθεί ποινή στέρησης του δικαιώματος του εκλέγειν.
Πώς ψηφίζουν οι Έλληνες του εξωτερικού
Να σημειωθεί παράλληλα πως οι εκλογές της 21ης Μάϊου του 2023 θα είναι οι πρώτες κατά τις οποίες οι Έλληνες του εξωτερικού μπορούν να ψηφίσουν από τον τόπο διαμονής τους.
Πώς όμως μπορεί να γίνει αυτό;
Για εγγραφή στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους η αίτηση των εκλογέων θα πρέπει να έχει υποβληθεί τουλάχιστον 12 ημέρες πριν από την προκήρυξη των εκλογών. Όσοι ενδιαφερόμενοι την υποβάλουν σε διάστημα μικρότερο των 12 ημερών δεν θα έχουν δικαίωμα να ψηφίσουν από τον τόπο διαμονής τους στις προσεχείς εκλογές. Εφόσον πληρούν τα προαπαιτούμενα θα έχουν αυτή τη δυνατότητα από τις μεθεπόμενες εκλογές.
Υπενθυμίζεται ότι για την εγγραφή στους σχετικούς καταλόγους οι εκτός επικράτειας εκλογείς (που βρίσκονται μόνιμα ή προσωρινά εκτός Ελλάδας) είναι απαραίτητο τα τελευταία 35 χρόνια να έχουν διαμείνει συνολικά δύο έτη εντός της ελληνικής επικράτειας και να έχουν υποβάλει φορολογική δήλωση (Ε1 ή Ε2 ή Ε3 ή Ε9) κατά το τρέχον ή το προηγούμενο φορολογικό έτος. Το προαπαιτούμενο της φορολογικής δήλωσης δεν ισχύει για όσους είναι κάτω από 30 ετών και έχουν υποβάλει φορολογική δήλωση συγγενείς α’ βαθμού.
Η διαδικασία εγγραφής φαίνεται πολύπλοκη αλλά στην πράξη είναι σχετικά απλή.
Ο ενδιαφερόμενος θα πρέπει να εισέλθει στην ηλεκτρονική εφαρμογή του υπουργείου Εσωτερικών apodimoi.gov.gr., εισάγοντας τους κωδικούς taxisnet.
Αφού πιστοποιηθεί ως χρήστης, αναζητεί την εγγραφή του στον βασικό εκλογικό κατάλογο και την επιλέγει, ώστε τα βασικά του στοιχεία να συμπληρωθούν αυτόματα στην αίτηση. Στη συνέχεια καταχωρίζει τη διεύθυνση μόνιμης κατοικίας του, τηλεφωνικούς αριθμούς επικοινωνίας και διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail) και επιλέγει χώρα και πόλη που επιθυμεί να ασκήσει το εκλογικό του δικαίωμα, από τις αντίστοιχες λίστες των συγκεκριμένων πεδίων.
Οι νέοι έως 30 ετών θα πρέπει να επιλέξουν την ένδειξη “εξαρτώμενο μέλος” και να συμπληρώσουν το ΑΦΜ του κύριου φορολογούμενου.
Μετά την αποθήκευση του κυρίου σώματος της αίτησης, ο χρήστης μπορεί να ξεκινήσει την καταχώριση των δικαιολογητικών τα οποία επιβεβαιώνουν την κάλυψη των προϋποθέσεων εγγραφής στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους εξωτερικού. Εναλλακτικά, υπάρχει η δυνατότητα να συμπληρώσει τα βασικά στοιχεία του δικαιολογητικού και να μην επισυνάψει έγγραφα δικαιολογητικών, αλλά να εξουσιοδοτήσει το υπουργείο Εσωτερικών για την αυτεπάγγελτη αναζήτησή τους, όπου αυτό υποστηρίζεται από τους αρμόδιους δημόσιους φορείς.
Τα δικαιολογητικά που πιστοποιούν την διετή παραμονή στη χώρα την τελευταία 35ετία μπορεί να είναι ασφαλιστικές εισφορές (καρτέλα ενσήμων), κάρτα ανεργίας ΟΑΕΔ, βεβαίωση ασφαλιστικού φορέα, φοίτηση σε σχολείο, πανεπιστήμιο, ΙΕΚ ή σχολή του ΟΑΕΔ και η στρατιωτική θητεία.
Κατόπιν, ο εκλογέας βεβαιώνει ότι τα στοιχεία της αίτησης του είναι αληθή, λαμβάνει γνώση ότι η αίτηση του επέχει θέση υπεύθυνης δήλωσης και επιλέγει την οριστική υποβολή της.
Μετά την οριστική υποβολή της αίτησης ο εκλογέας λαμβάνει στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο του αποδεικτικό επιτυχούς υποβολής της αίτησης με αριθμό πρωτοκόλλου και εκκινεί η διαδικασία ελέγχου και οριστικοποίησης της αίτησης.
Σε περίπτωση αποδοχής της αίτησης, ο εκλογέας καταχωρείται στον ειδικό εκλογικό κατάλογο για διάστημα οκτώ ετών. Σε περίπτωση απόρριψης της αίτησης, ενημερώνεται για το δικαίωμα προσφυγής.
Όσοι αδυνατούν να συμπληρώσουν και να υποβάλλουν την ηλεκτρονική αίτηση εγγραφής, μπορούν να απευθύνονται στις αρμόδιες προξενικές αρχές της χώρας, όπου θα υποβληθεί με την αρωγή διαπιστευμένου υπαλλήλου.
Για να ψηφίσει ο εκλογέας του εξωτερικού στην πόλη που έχει επιλέξει θα πρέπει να έχει συσταθεί εκλογικό τμήμα, δηλαδή να υπάρχουν τουλάχιστον 40 εκλογείς που έχουν εκφράσει την επιθυμία τους να ψηφίσουν στην ίδια πόλη. Σε διαφορετική περίπτωση ενημερώνεται σε ποιο εκλογικό τμήμα θα ασκήσει το εκλογικό του δικαίωμα.
Οι ημέρες εκλογικής άδειας που δικαιούνται οι ετεροδημότες
Την ίδια ώρα, αρκετοί είναι οι εργαζόμενοι ψηφοφόροι που ως ετεροδημότες θα μεταβούν σε εκλογικό κέντρο που βρίσκεται μακριά από το μέρος όπου διαμένουν μόνιμα και εργάζονται, κι έτσι θα τους χορηγηθεί εκλογική άδεια.
Ως εκ τούτου, ο αριθμός των ημερών αδείας απουσίας για τη μετάβαση στον τόπο άσκησης του εκλογικού δικαιώματος και την επιστροφή από αυτόν, καθορίζεται ως εξής:
Σε ότι αφορά τους μισθωτούς για τους οποίους εφαρμόζεται καθεστώς πενθήμερης εβδομαδιαίας εργασίας:
- Σε όσους μετακινηθούν για την άσκηση του εκλογικού τους δικαιώματος σε απόσταση 200‐400 χιλιομέτρων χορηγείται άδεια μίας εργάσιμης ημέρας.
- Σε όσους μετακινηθούν σε απόσταση 401 χιλιομέτρων και άνω χορηγείται άδεια δύο εργάσιμων ημερών, εφόσον κινηθούν εξ ολοκλήρου οδικώς, με βάση υπεύθυνη δήλωσή τους.
- Σε όσους μετακινηθούν σε νησιά, για τα οποία δεν υπάρχει οδική πρόσβαση, ο αριθμός των ημερών αδείας που χορηγείται θα εξετάζεται κατά περίπτωση, ανάλογα με την απόσταση και τις ειδικές συνθήκες μετακίνησης, χωρίς ωστόσο η άδεια στις περιπτώσεις αυτές να υπερβαίνει τις τρεις εργάσιμες ημέρες.
- Για όσους μετακινούνται κατά τα ανωτέρω, και για αυτούς η Κυριακή των εκλογών (ημέρα διεξαγωγής ψηφοφορίας) είναι εργάσιμη ημέρα, αυτή θεωρείται ημέρα ειδικής αδείας απουσίας με αποδοχές, πέραν των κατά τα ανωτέρω προβλεπόμενων ημερών.
Για τους μισθωτούς για τους οποίους εφαρμόζεται καθεστώς εξαήμερης εβδομαδιαίας εργασίας:
- Σε όσους μετακινηθούν για την άσκηση του εκλογικού τους δικαιώματος σε απόσταση 100‐200 χιλιομέτρων χορηγείται άδεια μίας εργάσιμης ημέρας.
- Σε όσους μετακινηθούν σε απόσταση 201‐400 χιλιομέτρων χορηγείται άδεια δύο εργάσιμων ημερών.
- Σε όσους μετακινηθούν σε απόσταση 401 χιλιομέτρων και άνω χορηγείται άδεια τριών εργάσιμων ημερών, εφόσον κινηθούν εξ ολοκλήρου οδικώς, με βάση υπεύθυνη δήλωσή τους.
- Σε όσους μετακινηθούν σε νησιά, για τα οποία δεν υπάρχει οδική πρόσβαση, ο αριθμός των ημερών αδείας που χορηγείται θα εξετάζεται κατά περίπτωση, ανάλογα με την απόσταση και τις ειδικές συνθήκες μετακίνησης, χωρίς ωστόσο η άδεια στις περιπτώσεις αυτές να υπερβαίνει τις τρεις εργάσιμες ημέρες.
- Να σημειωθεί ότι η χορηγούμενη άδεια δεν συμψηφίζεται με την ετήσια άδεια μετ’ αποδοχών ενώ οι ίδιες διατάξεις ισχύουν και σε περίπτωση που καταστεί αναγκαίο να επαναληφθεί η διαδικασία της ψηφοφορίας (τη δεύτερη Κυριακή).
Πότε κλείνουν τα σχολεία
Οι εκλογές της 21ης Μαΐου θα επηρεάσουν τη λειτουργία των σχολείων, καθώς Δημοτικά, Γυμνάσια και Λύκεια θα πρέπει να κλείσουν για δύο ημέρες, προκειμένου οι αίθουσες να μετατραπούν σε εκλογικά κέντρα.
Πρόκειται για την Παρασκευή προ των εκλογών, δηλαδή την Παρασκευή 19 Μαΐου, και τη Δευτέρα μετά τις εκλογές, δηλαδή τη Δευτέρα 22 Μαΐου.
Τι θα γίνει με τις Πανελλαδικές
Από το περιβάλλον του πρωθυπουργού ανέφεραν ότι η απόφαση για εκλογές στις 21 Μαΐου, και όχι στις 28 Μαΐου, ελήφθη λαμβάνοντας υπ’ όψιν και την ημερομηνία έναρξης των πανελλαδικών εξετάσεων (1η Ιουνίου).
Με αυτόν τον τρόπο η προσφυγή σε δεύτερες κάλπες θα γίνει, όπως όλα δείχνουν, μετά το πέρας των Πανελλαδικών, στα τέλη Ιουνίου ή αρχές Ιουλίου (2 Ιουλίου). Δεν έχει αποκλειστεί πάντως το σενάριο για δεύτερες εκλογές στις 25 Ιουνίου, καθώς θεωρείται ότι δεν θα διαταραχθεί η διαδικασία των πανελλαδικών εξετάσεων (τότε θα «δίνουν» μόνο ειδικά μαθήματα).
Σημειώνεται ότι οι Πανελλαδικές εξετάσεις θα διεξαχθούν με υπηρεσιακό υπουργό Παιδείας.