Κροατία: Η Κροατία μετρούσε αντίστροφα τις ώρες το Σάββατο πριν από τη μετάβαση στο ευρώ και την είσοδο στην ευρωπαϊκή ζώνη χωρίς διαβατήρια – δύο σημαντικά ορόσημα για τη χώρα μετά την ένταξή της στην ΕΕ πριν από σχεδόν μια δεκαετία. Τα μεσάνυχτα (2300 GMT του Σαββάτου) η βαλκανική χώρα θα αποχαιρετήσει το νόμισμα κούνα και θα γίνει το 20ό μέλος της ευρωζώνης. Θα είναι επίσης το 27ο έθνος στη ζώνη Σένγκεν χωρίς διαβατήρια, τη μεγαλύτερη στον κόσμο, η οποία επιτρέπει σε περισσότερους από 400 εκατομμύρια ανθρώπους να κυκλοφορούν ελεύθερα στα μέλη της. Οι ειδικοί λένε ότι η υιοθέτηση του ευρώ θα βοηθήσει στη θωράκιση της οικονομίας της Κροατίας σε μια εποχή που ο πληθωρισμός εκτινάσσεται παγκοσμίως μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η οποία εκτίναξε τις τιμές των τροφίμων και των καυσίμων στα ύψη. Αλλά, τα συναισθήματα μεταξύ των Κροατών είναι ανάμεικτα – ενώ χαιρετίζουν το τέλος των συνοριακών ελέγχων, ορισμένοι ανησυχούν για τη μετάβαση στο ευρώ, με ομάδες της δεξιάς αντιπολίτευσης να λένε ότι ωφελεί μόνο μεγάλες χώρες όπως η Γερμανία και η Γαλλία. “Θα κλαίμε για την κούνα μας, οι τιμές θα εκτοξευθούν”, δήλωσε ο Drazen Golemac, ένας 63χρονος συνταξιούχος από το Ζάγκρεμπ. Πολλοί Κροάτες φοβούνται ότι η εισαγωγή του ευρώ θα οδηγήσει σε αύξηση των τιμών – ιδίως ότι οι επιχειρήσεις θα στρογγυλοποιήσουν τις τιμές όταν τις μετατρέψουν.
“Ελίτ κλαμπ”
Για τον υπάλληλο του τουριστικού πρακτορείου Marko Pavic “η Κροατία εντάσσεται σε ένα κλαμπ της ελίτ”. “Το ευρώ ήταν ήδη ένα μέτρο αξίας, ψυχολογικά δεν είναι κάτι καινούργιο, ενώ η είσοδος στη Σένγκεν είναι μια φανταστική είδηση για τον τουρισμό”, δήλωσε στο AFP. Η χρήση του ευρώ είναι ήδη ευρέως διαδεδομένη στην Κροατία. Οι Κροάτες αποτιμούν εδώ και καιρό τα πιο πολύτιμα περιουσιακά τους στοιχεία, όπως τα αυτοκίνητα και τα διαμερίσματα, σε ευρώ, επιδεικνύοντας έλλειψη εμπιστοσύνης στο τοπικό νόμισμα. Περίπου το 80 τοις εκατό των τραπεζικών καταθέσεων εκφράζονται σε ευρώ και οι κύριοι εμπορικοί εταίροι του Ζάγκρεμπ βρίσκονται στην ευρωζώνη. Οι αξιωματούχοι υπερασπίστηκαν την απόφαση να ενταχθούν στην ευρωζώνη και στη Σένγκεν, με τον πρωθυπουργό Andrej Plenkovic να δηλώνει την Τετάρτη ότι πρόκειται για “δύο στρατηγικούς στόχους μιας βαθύτερης ολοκλήρωσης της ΕΕ”.
Η Κροατία, μια πρώην γιουγκοσλαβική δημοκρατία 3,9 εκατομμυρίων κατοίκων που πολέμησε έναν πόλεμο ανεξαρτησίας τη δεκαετία του 1990, εντάχθηκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2013. “Το ευρώ φέρνει σίγουρα (οικονομική) σταθερότητα και ασφάλεια”, δήλωσε στο AFP η Ana Sabic της Εθνικής Τράπεζας της Κροατίας (HNB). Οι ειδικοί λένε ότι η υιοθέτηση του ευρώ θα μειώσει τους όρους δανεισμού εν μέσω οικονομικών δυσκολιών. Ο πληθωρισμός της Κροατίας έφτασε το 13,5% τον Νοέμβριο σε σύγκριση με το 10% στην ευρωζώνη.
Οι αναλυτές τονίζουν ότι τα ανατολικά μέλη της ΕΕ με νομίσματα εκτός ευρωζώνης, όπως η Πολωνία ή η Ουγγαρία, ήταν ακόμη πιο ευάλωτα στην έξαρση του πληθωρισμού.
Τα σύνορα χάθηκαν
Καθώς ορισμένοι Κροάτες θρηνούσαν για το τέλος του εθνικού νομίσματος, ο διοικητής της HNB, Boris Vujicic, δήλωσε ότι, αν και ήταν μια συναισθηματική στιγμή για τον ίδιο, ήταν η “μόνη λογική πολιτική”. Η κούνα υιοθετήθηκε το 1994, κατά τη διάρκεια του πολέμου της ανεξαρτησίας. Κούνα σημαίνει κουνάβι, ένα σαρκοφάγο ζώο που μοιάζει με νυφίτσα και του οποίου η γούνα χρησιμοποιούνταν ως νόμισμα τον Μεσαίωνα. Μετά τα μεσάνυχτα, ο Vujicic θα σηκώσει συμβολικά ευρώ από ένα μηχάνημα στο κέντρο του Ζάγκρεμπ.
Οι υπουργοί Εσωτερικών και Εξωτερικών θα παραστούν σε σύντομες τελετές στα συνοριακά περάσματα με τις ομόλογες χώρες της Κροατίας στην ΕΕ, τη Σλοβενία και την Ουγγαρία, αντίστοιχα, ενώ η επικεφαλής του μπλοκ Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν θα επισκεφθεί τη χώρα την Κυριακή. Τοπικές εφημερίδες χαιρέτισαν τις δύο εκδηλώσεις το Σάββατο, με την εφημερίδα Vecernji List με τις μεγαλύτερες πωλήσεις να τις χαρακτηρίζει ως το “επιστέγασμα της ένταξης (του Ζάγκρεμπ) στην ΕΕ”. Τις τελευταίες ημέρες οι πελάτες σχημάτιζαν ουρές στις τράπεζες και τα ΑΤΜ για να σηκώσουν μετρητά, φοβούμενοι προβλήματα πληρωμών κατά τη διάρκεια της άμεσης μεταβατικής περιόδου. Η είσοδος της Κροατίας στη ζώνη Σένγκεν χωρίς σύνορα θα δώσει επίσης ώθηση στη βασική τουριστική βιομηχανία της χώρας της Αδριατικής, η οποία αντιπροσωπεύει το 20% του ΑΕΠ της. Οι προηγούμενες μεγάλες ουρές στα 73 χερσαία συνοριακά περάσματα με τη Σλοβενία και την Ουγγαρία θα αποτελέσουν παρελθόν. Οι συνοριακοί έλεγχοι θα τερματιστούν μόλις στις 26 Μαρτίου στα αεροδρόμια λόγω τεχνικών προβλημάτων. Η Κροατία θα εξακολουθήσει να εφαρμόζει αυστηρούς συνοριακούς ελέγχους στα ανατολικά σύνορά της με τις γειτονικές χώρες που δεν είναι μέλη της ΕΕ, τη Βοσνία, το Μαυροβούνιο και τη Σερβία. Η καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης παραμένει η βασική πρόκληση για τη φύλαξη των μακρύτερων εξωτερικών χερσαίων συνόρων της ΕΕ, μήκους 1.350 χιλιομέτρων (840 μιλίων).