Δύσκολες αποφάσεις περιμένουν την Ευρώπη μέσα στους επόμενους μήνες, καθώς φουντώνει ο «πόλεμος της ενέργειας» με τη Μόσχα. Οι «27» ενδέχεται να ανακοινώσουν ακόμη και σήμερα το έκτο πακέτο κυρώσεων κατά της Ρωσίας, με αιχμή την επιβολή εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο
Οι Βρυξέλλες προετοιμάζονται για δύσκολους μήνες στον ενεργειακό τομέα, μετά από την έκτακτη συνάντηση των υπουργών ενέργειας του μπλοκ τη Δευτέρα για να συζητήσουν τη στρατηγική τους μετά την απόφαση της Ρωσίας να διακόψει το φυσικό αέριο προς την Πολωνία και τη Βουλγαρία.
Η ΕΕ εργάζεται για να διασφαλίσει ότι οι αποθήκες φυσικού αερίου της γηραιάς ηπείρου θα είναι πλήρεις μέχρι το φθινόπωρο. Αυτή τη στιγμή τα αποθέματα ειναι στο 32% και σύμφωνα με την Επίτροπο Ενέργειας του μπλοκ, Kάντρι Σίμπσον, οποιοδήποτε κράτος-μέλος θα μπορούσε να είναι το επόμενο θύμα των περικοπών ενέργειας της Μόσχας.
Οι Βρυξέλλες εργάζονται παράλληλα για ένα έκτο πακέτο κυρώσεων κατά της Ρωσίας, το οποίο θα επικεντρωθεί σε ένα σταδιακό εμπάργκο πετρελαίου. Η Γερμανία, ένας από τους βασικούς αντιπάλους του σχεδίου μέχρι σήμερα, συμφωνεί τώρα σε αυτό.
«Μετά από δύο μήνες δουλειάς, μπορώ να πω ότι η Γερμανία δεν είναι κατά της απαγόρευσης του πετρελαίου στη Ρωσία», δήλωσε τη Δευτέρα ο Ρόμπερτ Χάμπεκ, ο Γερμανός υπουργός Κλίματος και Οικονομίας. «Φυσικά, είναι ένα μεγάλο φορτίο να το αντέξουμε, αλλά είμαστε έτοιμοι να το κάνουμε…Πρέπει να προετοιμάσουμε τους2022-05-03 07:39:24 κόμβους, πρέπει να προετοιμάσουμε τους αγωγούς. Άρα, ο χρόνος είναι χρήσιμος, αλλά άλλες χώρες έχουν μεγαλύτερα προβλήματα» είπε χαρακτηριστικά.
Η πρόταση μπορεί να ανακοινωθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ακόμη και σήμερα Τρίτη (3/5). Όμως, η Σιμόνε Ταλιαπέτρα, του Ινστιτούτου Μπρίγκελ που εδρεύει στις Βρυξέλλες, λέει οτι το σχέδιο πρέπει να αντιμετωπιστεί με προσοχή. «Εάν τώρα κινούμαστε προς την επιβολή κυρώσεων στο ρωσικό πετρέλαιο με σταδιακό εμπάργκο, η Ρωσία μπορεί να απαντήσει αμέσως λέγοντας, εντάξει, τότε ας κόψουμε το φυσικό αέριο»
«Το να δώσουμε στη Ρωσία αυτό το στρατηγικό παιχνίδι, μπορεί να μην είναι η καλύτερη επιλογή για την ΕΕ. Ίσως είναι καλύτερο για την ΕΕ να επιβάλει δασμούς αμέσως τόσο στο πετρέλαιο όσο και στο φυσικό αέριο που προέρχονται από τη Ρωσία στην Ευρωπαϊκή Ένωση»
Η ΕΕ διχάζεται για το πώς να απομακρυνθεί από τη ρωσική ενέργεια
Ορισμένες χώρες ζητούν τιμωρητικό φόρο εισαγωγών στη ρωσική ενέργεια αντί για εμπάργκο. Το ενεργειακό κόστος έχει αυξηθεί μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης διχάζονται σχετικά με το πόσο σύντομα θα τερματίσουν την εξάρτηση από τον ρωσικό ενεργειακό εφοδιασμό.
Ενώ οι κυρώσεις έχουν εφαρμοστεί σε άλλους επιχειρηματικούς τομείς, η ΕΕ εξακολουθεί να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο.
Ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας είπε ότι η χώρα θα μπορέσει να αντιμετωπίσει την απαγόρευση του ρωσικού πετρελαίου μέχρι το τέλος του 2022, καθώς φαίνεται να υποστηρίζει αυστηρότερες κυρώσεις. Ωστόσο, η Ουγγαρία έχει δηλώσει ότι αντιτίθεται σε μια τέτοια κίνηση, δηλώνοντας ότι δεν θα υποστηρίξει μέτρα που θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο τις προμήθειες.
Οι υπουργοί της ΕΕ συναντήθηκαν τη Δευτέρα για να συζητήσουν πώς θα διαχειριστούν την κατάσταση, υπό έντονη πίεση για μείωση της ροής εσόδων που υποστηρίζει τον πόλεμο του προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία.
Υπάρχουν δύο κύριες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα κράτη μέλη, πώς να πληρώσουν για τη ρωσική ενέργεια με τρόπο που να μην παραβιάζει ή να υπονομεύει τις κυρώσεις της ΕΕ, και επίσης πώς να προμηθευτούν και να αναπτύξουν εναλλακτικές προμήθειες για να απομακρυνθούν από την εξάρτηση από τη Ρωσία.
Η εξάρτηση της Ευρώπης από τη ρωσική ενέργεια
Σε συνέντευξη Τύπου τη Δευτέρα, ο επικεφαλής της ενεργειακής πολιτικής της ΕΕ Κάντρι Σίμπσον είπε ότι η διακοπή της παροχής φυσικού αερίου στην Πολωνία και τη Βουλγαρία από τη Ρωσία ενίσχυσε τη βούληση του μπλοκ να ανεξαρτητοποιηθεί από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα.
Ωστόσο, σύμφωνα με το Κέντρο Έρευνας για την Ενέργεια και τον Καθαρό Αέρα (CREA), η ΕΕ έχει εισαγάγει ορυκτά καύσιμα αξίας περίπου 37 δισεκατομμυρίων λιρών από την έναρξη της σύγκρουσης. Οι δύο μεγαλύτεροι εισαγωγείς παγκοσμίως ήταν η Γερμανία και μετά η Ιταλία.
Ο ενεργειακός κολοσσός Gazprom διέκοψε τις εξαγωγές φυσικού αερίου προς την Πολωνία και τη Βουλγαρία την περασμένη εβδομάδα, καθώς οι χώρες αυτές αρνήθηκαν να συμμορφωθούν με τις ρωσικές απαιτήσεις να στραφούν σε πληρωμή σε ρούβλια, και πολλές άλλες χώρες μέλη πρόκειται να αντιμετωπίσουν το ίδιο θέμα γύρω στα μέσα Μαΐου.
Η Πολωνία και η Βουλγαρία είχαν σχεδιάσει να σταματήσουν τη χρήση ρωσικού φυσικού αερίου φέτος και είπαν ότι μπορούν να αντιμετωπίσουν τη διακοπή, αλλά η κίνηση αυτή έχει εγείρει φόβους ότι κι άλλες χώρες της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της οικονομικής δύναμης της Ευρώπης που βασίζεται στο φυσικό αέριο, θα μπορούσαν να είναι οι επόμενες.
Η κυρία Σίμσον επανέλαβε την άποψη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τη Δευτέρα ότι η πληρωμή για το φυσικό αέριο σε ρούβλια θα ήταν «παραβίαση» των κυρώσεων και «δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή». Είπε ότι τα κράτη μέλη δημιουργούν αποθέματα φυσικού αερίου πριν από το χειμώνα.
Ο Nathan Piper, επικεφαλής της έρευνας για το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο της Investec, είπε στο BBC ότι ήταν «πολύ σαφές» ότι η ΕΕ θέλει να «απομακρυνθεί» από το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο, αλλά πρόσθεσε ότι η έλλειψη ενότητας προκαλείται από την «ικανότητα πραγματικά να συμβεί αυτό».
Εξαγωγές φυσικού αερίου της Ρωσίας
Η Ευρώπη λαμβάνει περίπου το 40% του φυσικού της αερίου από τη Ρωσία, η οποία είναι επίσης ο κύριος προμηθευτής πετρελαίου του μπλοκ, αλλά ορισμένες χώρες εξαρτώνται περισσότερο από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα από άλλες, επομένως οι ξαφνικές περικοπές εφοδιασμού θα μπορούσαν να έχουν τεράστιο οικονομικό αντίκτυπο.
Για παράδειγμα, η Γερμανία λαμβάνει επί του παρόντος περίπου το 25% του πετρελαίου της και το 40% του φυσικού της αερίου από τη Ρωσία, η Σλοβακία και η Ουγγαρία έλαβαν το 96% και το 58% αντίστοιχα των εισαγωγών πετρελαίου από τη Ρωσία πέρυσι, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας.
Ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Ρόμπερτ Χάμπεκ δήλωσε ότι η χώρα του «κατάφερε να φτάσει σε μια κατάσταση όπου η Γερμανία μπορεί να υποστεί εμπάργκο πετρελαίου» και «είναι σε πορεία να κάνει το ίδιο για το φυσικό αέριο». «Άλλες χώρες χρειάζονται λίγο περισσότερο χρόνο», πρόσθεσε.
«Η εύρεση νέων προμηθευτών πετρελαίου θα είναι ευκολότερη από το φυσικό αέριο»
καθώς με το πετρέλαιο, υπάρχουν περισσότερες επιλογές για εναλλακτικές προμήθειες, σε σύγκριση με το φυσικό αέριο, το οποίο μεταφέρεται πιο συχνά μέσω αγωγών.
Το ινστιτούτο ενεργειακών ερευνών EWI είπε ότι η Γερμανία θα πρέπει να περιορίσει τη χρήση φυσικού αερίου τώρα για να προετοιμαστεί για το ενδεχόμενο μελλοντικής αποκοπής από τη Ρωσία. Η Uniper, μία από τις μεγαλύτερες ενεργειακές εταιρείες της Γερμανίας, προειδοποίησε επίσης ότι η απαγόρευση της ΕΕ στο ρωσικό πετρέλαιο θα μπορούσε να αναγκάσει τη Ρωσία να σταματήσει τις ροές φυσικού αερίου προς τα δυτικά.
Η εταιρεία δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ότι θα πληρώσει σε ευρώ τα οποία θα μετατραπούν σε ρούβλια, ικανοποιώντας την απαίτηση του Κρεμλίνου για όλες τις συναλλαγές να γίνονται στο ρωσικό νόμισμα.
«Θεωρούμε ότι είναι δυνατή μια μετατροπή πληρωμής σύμφωνα με τη νομοθεσία των κυρώσεων και το ρωσικό διάταγμα», δήλωσε εκπρόσωπος στο BBC.
Άλλες ευρωπαϊκές εταιρείες ενέργειας φέρεται να ετοιμάζονται να κάνουν το ίδιο εν μέσω ανησυχιών για περικοπές εφοδιασμού.
Η Ουγγαρία και η Σλοβακία
Σε καθεστώς εξαίρεσης αναμένεται να βρεθούν η Ουγγαρία και η Σλοβακία δεδομένης της μεγάλης εξάρτησής τους από το ρωσικό πετρέλαιο και των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν για την εξεύρεση εναλλακτικών προμηθειών.
Ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν έχει προειδοποιήσει ότι θα απορρίψει τις ενεργειακές κυρώσεις αλλά στις συζητήσεις με τους ομολόγους του στην ΕΕ, τόνισε ότι οι ανησυχίες της ήταν οικονομικές και όχι πολιτικές.
Οι υπουργοί και η Επιτροπή συμφώνησαν να συνεχίσουν τις συντονισμένες επαφές τους με διεθνείς εταίρους και αξιόπιστους προμηθευτές και να δημιουργήσουν γρήγορα την Ευρωπαϊκή Πλατφόρμα Αγορών Φυσικού Αερίου, προκειμένου να διασφαλιστεί ο ενεργειακός εφοδιασμός της ΕΕ σε προσιτές τιμές
Στο τέλος Μαρτίου, η Ρωσία είπε ότι οι «μη φιλικές χώρες» θα πρέπει να αρχίσουν να πληρώνουν για το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο της σε ρούβλια για να στηρίξουν το νόμισμά της αφού οι δυτικοί σύμμαχοι πάγωσαν δισεκατομμύρια δολάρια που διατηρούσε σε ξένα νομίσματα στο εξωτερικό.
Η συντριπτική πλειονότητα των συμβάσεων της Gazprom με τους ευρωπαίους πελάτες της προβλέπουν πληρωμή σε ευρώ ή δολάρια. Το τελεσίγραφο του Κρεμλίνου σχετικά με τις πληρωμές σε ρούβλια θεωρείται ευρέως ως μια κίνηση για να ενισχύσει το στήθος του πολέμου και να ενισχύσει το ρωσικό νόμισμα.
Σύμφωνα με το διάταγμα, οι ευρωπαίοι εισαγωγείς πρέπει να πληρώσουν ευρώ ή δολάρια σε λογαριασμό στη Gazprombank, τον ελβετικό εμπορικό κλάδο της Gazprom, και στη συνέχεια να τα μετατρέψουν σε ρούβλια σε έναν δεύτερο λογαριασμό στη Ρωσία.
Ποιος πληρώνει το ρωσικό αέριο σε ρούβλια;
Η πλειοψηφία – το 97% – των συμβάσεων προμήθειας φυσικού αερίου των εταιρειών της ΕΕ με την Gazprom προβλέπει πληρωμή σε ευρώ ή δολάρια. Ορισμένες χώρες προσπαθούν να στραφούν στο υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG), με τις ΗΠΑ να συμφωνούν να στείλουν επιπλέον 15 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα στην Ευρώπη μέχρι το τέλος του έτους.
Οι ΗΠΑ έχουν ήδη απαγορεύσει τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου και το Ηνωμένο Βασίλειο σχεδιάζει να τις καταργήσει σταδιακά μέχρι το τέλος του έτους. Η ΕΕ έχει εκπονήσει στο παρελθόν μια στρατηγική για να γίνειανεξάρτητη από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα έως το 2030, η οποία περιλαμβάνει μεγαλύτερη χρήση πιο πράσινων πηγών ενέργειας.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη συμφωνήσει να καταργήσει σταδιακά τις εισαγωγές ρωσικού άνθρακα ως μέρος του πέμπτου κύματος κυρώσεων που επιβλήθηκαν στη Ρωσία λόγω της εισβολής της στην Ουκρανία. Η Ευρώπη έχει αγοράσει ρωσική ενέργεια αξίας 46 δισεκατομμυρίων δολαρίων από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία
Το έκτο πακέτο κυρώσεων
Η Επιτροπή αναμένεται να ολοκληρώσει σήμερα Τρίτη τις εργασίες για το επόμενο και έκτο πακέτο κυρώσεων της ΕΕ κατά της Ρωσίας για τις ενέργειές της στην Ουκρανία, το οποίο θα περιλαμβάνει απαγόρευση αγοράς ρωσικού πετρελαίου.
Η Ουγγαρία – η οποία έλαβε το 58% των εισαγωγών αργού πετρελαίου και προϊόντων πετρελαίου από τη Ρωσία πέρυσι, σύμφωνα με τη Διεθνή Υπηρεσία Ενέργειας (IAE) – εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το ρωσικό πετρέλαιο και έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι δεν θα υπογράψει κυρώσεις που αφορούν την ενέργεια. Η Σλοβακία έλαβε το 96% της προμήθειας της από τη Ρωσία, σύμφωνα με στοιχεία του IEA.
Για να διατηρήσει το μπλοκ των 27 εθνών ενωμένο, η Επιτροπή μπορεί να προσφέρει στη Σλοβακία και την Ουγγαρία «μια εξαίρεση ή μια μακρά μεταβατική περίοδο», δήλωσε ένας αξιωματούχος, όπως αναφέρει το Reuters.
Το εμπάργκο πετρελαίου είναι πιθανό να εφαρμοστεί σταδιακά, πιθανότατα να τεθεί σε πλήρη ισχύ από τις αρχές του επόμενου έτους, δήλωσαν αξιωματούχοι. Συνολικά, η ΕΕ εξαρτάται από τη Ρωσία για το 26% των εισαγωγών πετρελαίου της.