Ύπνος: Αμέτρητες έρευνες έχουν διεξαχθεί για τον ύπνο και τη σημασία που έχει αυτός για την υγεία μας και τη σωστή λειτουργία του οργανισμού μας
Δυστυχώς, δεν είναι για όλους εύκολο να απολαύσουν σωστό ύπνο αφού πολλοί υποφέρουν απο αϋπνία κι άλλες διαταραχές. Τώρα, μια νέα μελέτη δείχνει τον τρόπο με τον οποίο θα χαρούμε τον νυχτερινό μας ύπνο χωρίς προβλήματα.
Η έρευνα με τίτλο «An Examination of Adult Women’s Sleep Quality and Sleep Routines in Relation to Pet Ownership and Bedsharing» ανέλυσε τη συμπεριφορά 962 γυναικών στις ΗΠΑ για να δει τι αντίκτυπο είχε στον ύπνο τους το πλάσμα με το οποίο μοιράζονται το κρεβάτι τους (άνθρωπος, σκύλος και γάτα).
Όπως φάνηκε από τα αποτελέσματα, τίποτα δεν εγγυάται πιο ξένοιαστο και βαθύ ύπνο από μια αγκαλιά με το χνουδωτό μας κατοικίδιο.
Και βρήκε πως ενώ οι γάτες και οι άνθρωποι αποτελούν «πηγές αναστάτωσης» του ύπνου, τα σκυλιά είναι ο ιδανικός σύντροφος για ύπνο σαν πουλάκι.
Και δεν έχει μάλιστα σημασία το μέγεθος ή η ράτσα του σκύλου, καθώς φαίνεται πως τα σκυλιά έχουν την εγγενή ιδιότητα να μας κάνουν να κοιμόμαστε ξένοιαστα.
Πόσο ήσυχα κοιμάστε; Είναι ο ύπνος σας υγιής;
Στις μέρες μας ολοένα και αυξάνονται οι άνθρωποι που ταλαιπωρούνται από διάφορες διαταραχές ύπνου που ανήκουν σε δύο μεγάλες κατηγορίες, τις ‘Δυσυπνίες’, όπως η αϋπνία, η υπερυπνία και διαταραχή ύπνου – εγρήγορσης και τις ‘Παραυπνίες’ όπως η υπνοβασία, ο ενύπνιος τρόμος και ονειρικό άγχος ή εφιάλτες.
Η αϋπνία, η πιο γνωστή από τις διαταραχές ύπνου, αποτελεί σύμπτωμα, όπως και όλες οι υπόλοιπες, πολλών και διαφόρων οργανικών-σωματικών ή/και ψυχολογικών διαταραχών.
Με τον όρο αϋπνία εννοούμε γενικά την δυσχέρεια του ατόμου να κοιμηθεί. Το κύριο, δηλαδή, ενόχλημα του είναι η δυσκολία του να ξεκινήσει τον ύπνο του ή ο ύπνος του δεν τον ξεκουράζει και δεν τον ικανοποιεί (π.χ.: “πέφτω να κοιμηθώ και ενώ είμαι κουρασμένη δεν μπορώ” / “ξυπνάω κουρασμένη λες και δεν έχω κοιμηθεί, παρόλο που δεν ήταν λίγες οι ώρες του ύπνου μου”).
Σκόπιμο θα ήταν να διαφοροποιήσουμε την αϋπνία από τον ολιγόωρο, φυσιολογικό για κάποια άτομα ύπνο. Το φάσμα των καθημερινών αναγκών σε ύπνο είναι πολύ μεγάλο και εξαρτάται από το κάθε άτομο χωριστά.
Για παράδειγμα, υπάρχουν άτομα που κοιμούνται πέντε ώρες και αισθάνονται το ίδιο καλά με αυτούς που κοιμούνται το γνωστό ‘φυσιολογικό’ οχτάωρο. Κ
ατά συνέπεια, και εφόσον τα άτομα που κοιμούνται λίγο δεν παρουσιάζουν άλλα συμπτώματα ή δεν παραπονούνται για κούραση, έλλειψη ενεργητικότητας ή άλλα συμπτώματα, δεν συντρέχει λόγος ανησυχίας ή άμεσης θεραπευτικής αντιμετώπισης.
Από τα άτομα που παρουσιάζουν αϋπνία συνήθως ακούμε δύο ειδών ‘παράπονα’:
α) δυσχέρεια στην επέλευση του ύπνου (π.χ. “θέλω να κοιμηθώ και αργεί πολύ να με πάρει ο ύπνος και αυτό με εξαντλεί”) και
β) δυσκολία στην απρόσκοπτη συνέχιση και ολοκλήρωση του νυχτερινού ύπνου (π.χ.: “ξυπνώ κατά διαστήματα μέσα στην νύχτα” / “ξυπνώ μέσα στη νύχτα και δεν μπορώ να αποκοιμηθώ ξανά”).
Οι αιτίες της αϋπνίας είναι πολλές και ποικίλες. Ενδεικτικά αναφέρω κάποιες από αυτές: Σωματικές ασθένειες, Πόνος ή δυσφορία, Άγχος, Περιβαλλοντικές καταστάσεις ή μεταβολές, Διαταραχή του κύκλου του 24ώρου βιολογικού ωρολογίου, Στρες, Συγκρουσιακές οικογενειακές – διαπροσωπικές- εργασιακές σχέσεις, Περίοδοι σημαντικών αποφάσεων, Δίαιτα χωρίς την συμβουλή διατροφολόγου, Άμεσες επιδράσεις φαρμάκων – τοξικών ουσιών – αλκοόλ, Διακοπή λήψης φαρμάκων ή στέρηση τοξικών ουσιών / αλκοόλ, Μεταβολικές διαταραχές, Κατάθλιψη, Εφιάλτες, κ.α.
Στις Δυσυπνίες ανήκει και η ΄υπερυπνία’ που αφορά στην υπερβολική υπνηλία κατά την διάρκεια της ημέρας ή τις προσβολές ύπνου που δεν προέρχονται από ανεπαρκή ύπνο. Πολλές από τις προηγούμενες αιτίες που αναφέραμε είναι ύποπτες και για την υπερυπνία, αλλά η διάγνωση γίνεται από τον ειδικό και πάντα διαφοροποιείται ανάλογα με την περίπτωση. Το ίδιο ισχύει και για τα συμπτώματα διαταραχής του ‘Προγράμματος Ύπνου – Εγρήγορσης’ που ανήκουν στις δυσυπνίες.
Από τις Παραυπνίες η πιο γνωστή είναι, ίσως, η διαταραχή ‘υπνοβασίας’. Το άτομο κατά την διάρκεια του ύπνου του σηκώνεται από το κρεβάτι του, βαδίζει, αφυπνίζεται με μεγάλη δυσκολία κατά την διάρκεια του επεισοδίου και δεν μπορεί να θυμηθεί την επομένη το πρωί το συμβάν (π.χ. “μου μιλούσαν για να με ξυπνήσουν αλλά δεν θυμάμαι τίποτα από αυτά που μου έλεγαν, ούτε όμως θυμάμαι να σηκώθηκα από το κρεβάτι μου”).
Στις παραυπνίες ανήκει επίσης ο ‘ενύπνιος τρόμος’ και το ‘ονειρικό άγχος’ ή αλλιώς ο γνωστός στους περισσότερους ως ‘εφιάλτης’. Τα άτομα που παρουσιάζουν ‘ενύπνιο τρόμο’ ξυπνούν απότομα, συνήθως με μια κραυγή πανικού, έχουν άγχος, ταχυκαρδία, εφίδρωση, σύγχυση και άλλα συμπτώματα του νευρικού συστήματος. Αντίθετα, τα άτομα που έχουν ‘ονειρικό άγχος’ (εφιάλτη) αποκτούν γρήγορα τον προσανατολισμό και την εγρήγορση τους, μετά την απότομη αφύπνιση τους εξαιτίας τρομακτικών ονείρων που συνήθως αφορούν απειλές κατά της ζωής και της ασφάλειας της δικής τους ή των αγαπημένων τους προσώπων.
Να σημειώσουμε ότι όλοι σχεδόν οι άνθρωποι στη ζωή τους θα δουν, αρκετές ίσως φορές, εφιάλτες κατά την διάρκεια του ύπνου τους, γεγονός που δεν σημαίνει ότι υπάρχει κάποια σοβαρή διαταραχή. Για να οριστεί το σύμπτωμα ως διαταραχή χρειάζεται, εκτός από το να έχει διάρκεια, συχνότητα και να επαναλαμβάνεται, να ορίσει την διάγνωση ο ειδικός, όπως και την θεραπεία όπου και αν χρειάζεται.
Ο ύπνος εξυπηρετεί την ανανεωτική και αναδομητική λειτουργία του οργανισμού και για το λόγο αυτό οφείλουμε να τον προστατεύουμε από τις πιθανές αιτίες που προκαλούν την διαταραχή του. Οι έρευνες έχουν δείξει ότι ο ύπνος υποβοηθά την προσοχή, την συγκέντρωση και την ικανοποιητική εγρήγορση, λειτουργίες που παίζουν σημαντικό ρόλο στην διατήρηση και ισορροπία του οργανισμού.
Γεγονός είναι ότι, δυστυχώς, δεν παραπονούνται έγκαιρα για τα συμπτώματα τους όλοι οι άνθρωποι που έχουν όντως κάποια διαταραχή στον ύπνο τους. Από την άλλη πλευρά δεν έχουν διαταραχή όλοι όσοι εύκολα ή πρόωρα παραπονούνται για διαταραγμένο ύπνο. Για το λόγο αυτό στην περίπτωση που το άτομο αισθάνεται να αντιμετωπίζει προβλήματα στον ύπνο του που έχουν διάρκεια, συχνότητα και ένταση, σκόπιμο θα ήταν, πριν προβεί από μόνος του σε διάγνωση και λήψη ανασφαλών μέτρων, να συμβουλευτεί έναν ειδικό. Τα επίμονα προβλήματα στον ύπνο αποτελούν ένδειξη και ‘καμπανάκι’ για την ύπαρξη άλλων προβλημάτων (σωματικών – ψυχολογικών) που υποβόσκουν και που είναι σκόπιμο να αντιμετωπιστούν εγκαίρως. Άλλωστε, το να προλαμβάνουμε τα προβλήματα είναι περισσότερο ‘φρόνιμο’ από το να τα θεραπεύουμε ετεροχρονισμένα.
Ο αιωνόβιος αμερικανός μουσικός Eubie Blake (1883-1983) είχε πει ότι “αν ήξερε ότι θα ζήσει τόσο πολύ, θα φρόντιζε καλύτερα τον εαυτό του!”. Δεν ξέρουμε πόσο θα ζήσουμε. Ας φροντίζουμε λοιπόν τον εαυτό μας όσο μπορούμε καλύτερα έτσι ώστε να λειτουργεί ‘φυσιολογικά’ και όταν είναι σε εγρήγορση αλλά και όταν κοιμάται.
Οφείλουμε στον εαυτό μας, είτε όταν είμαστε ξύπνιοι είτε όταν κοιμόμαστε, να κάνουμε όνειρα γλυκά, ανατροφοδοτικά και ευχάριστα!