Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε σήμερα τη δεύτερη έκθεση σε επίπεδο ΕΕ για το Κράτος Δικαίου, που εξετάζει την κατάσταση στην ΕΕ συνολικά και αφιερωμένα κεφάλαια για κάθε κράτος μέλος. Η έκθεση του 2021 εξετάζει τις νέες εξελίξεις, εμβαθύνοντας την αξιολόγηση των θεμάτων που εντοπίστηκαν στην προηγούμενη έκθεση και λαμβάνοντας υπόψη τον αντίκτυπο της πανδημίας.
Σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση της Επιτροπής «η έκθεση δείχνει πολλές θετικές εξελίξεις στα κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένων των προκλήσεων που εντοπίστηκαν στην έκθεση 2020. Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν ανησυχίες οι οποίες σε ορισμένα κράτη- μέλη έχουν αυξηθεί, όπως για παράδειγμα η ανεξαρτησία του δικαστικού σώματος και η κατάσταση στα μέσα ενημέρωσης. Η έκθεση υπογραμμίζει επίσης την ισχυρή ανθεκτικότητα των εθνικών συστημάτων κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19. Αυτή η πανδημία κατέδειξε επίσης τη σημασία της ικανότητας διατήρησης ενός συστήματος ελέγχου και ισορροπίας, τηρώντας το κράτος δικαίου».
Η έκθεση περιλαμβάνει ειδική ενότητα για την Ελλάδα (όπως και για τα υπόλοιπα κράτη μέλη της ΕΕ) στην οποία διατυπώνονται εύσημα και συστάσεις και αναδεικνύονται οι τομείς στους οποίους εξακολουθούν να καταγράφονται αδυναμίες. Συνοπτικά, σημειώνονται α εξής για το Κράτος Δικαίου στη χώρα μας:
- Το επίπεδο της δικαστικής ανεξαρτησίας όπως το αντιλαμβάνονται οι πολίτες είναι πάνω από το μέσο όρο.
- Εξακολουθούν να υπάρχουν ανησυχίες σχετικά με τη διαδικασία των διορισμών στις ανώτερες θέσεις δικαστών και εισαγγελέων.
- Αν και έχουν ληφθεί συγκεκριμένα μέτρα όσον αφορά την ψηφιοποίηση της δικαιοσύνης, παραμένουν πολλές προκλήσεις.
- Ο χρόνος που απαιτείται για την επίλυση των αστικών και εμπορικών διαφορών σε πρώτο βαθμό συνεχίζει να αυξάνεται (637 ημέρες το 2019 σε σύγκριση με 559 ημέρες το 2018).
- Η παραγωγικότητα των πρωτοβάθμιων δικαστηρίων δεν έχει βελτιωθεί όσον αφορά στο ποσοστό εκκαθάρισης για δικαστικές αστικές και εμπορικές υποθέσεις (86,2% το 2019 σε σύγκριση με 86,3% το 2017).
- Λόγω της πανδημίας η Ελλάδα αντιμετωπίζει σαφή κίνδυνο δημιουργίας πρόσθετων καθυστερήσεων στην απονομή Δικαιοσύνης, καθώς ορισμένες υποθέσεις έχουν προγραμματιστεί για το 2026 ή ακόμα και αργότερα.
- Εμπειρογνώμονες και στελέχη επιχειρήσεων θεωρούν πως το επίπεδο διαφθοράς στο δημόσιο τομέα παραμένει σχετικά υψηλό.
- Η διοικητική ικανότητα των αρχών κατά της διαφθοράς βελτιώνεται σταδιακά.
- Παραμένουν ελλείψεις σχετικά με την αποτελεσματικότητα της πάταξης της διαφθοράς που διαπράττεται από άτομα «υψηλού προφίλ».
- Οι διατάξεις σχετικά με την ασυλία μελών του Κοινοβουλίου και των υπουργών τροποποιήθηκαν με τρόπο που επεκτείνει την προστασία τους.
- Αν και γίνονται νομοθετικά βήματα για τη μεταρρύθμιση του πλαισίου των δηλώσεων περιουσιακής κατάστασης, η επαλήθευση και η δημοσίευση των δηλώσεων περιουσιακών στοιχείων δημοσίων αξιωματούχων και βουλευτών εξακολουθεί να αντιμετωπίζει προκλήσεις.
- Ορισμένες τροποποιήσεις έγιναν στις διαδικασίες δημοσίων συμβάσεων στο πλαίσιο της πανδημίας.
- Η Ελλάδα έχει ενισχύσει την ανεξαρτησία της ρυθμιστικής αρχής που εποπτεέι τα ΜΜΕ, αλλά οι οικονομικοί τους πόροι εξακολουθούν να αποτελούν θέμα ανησυχίας.
- Συνεχίζονται οι επιθέσεις και οι απειλές κατά της φυσικής ασφάλειας των δημοσιογράφων (σ.σ. γίνεται εκτενής αναφορά στη δολοφονία του Γιώργου Καραϊβάζ).