Πώς θα χαρακτηρίζαμε τον πολιτικό διάλογο σήμερα; Συναισθηματικό, παράλογο, φατριαστικό, τοξικό. Κανένα από αυτά τα επίθετα δεν συμβαδίζει ιδιαίτερα με τον στόχο της καλλιέργειας μιας υγιούς πολιτικής κουλτούρας διαλόγου. Σήμερα ζούμε σε μια πολιτική κουλτούρα γεμάτη από προσωπικούς χαρακτηρισμούς, ύβρεις και απειλές, ενώ καθένας μας έχει τη δική του αγαπημένη αίθουσα ηχούς στην οποία μπορεί να καταφύγει όταν αμφισβητείται η κοσμοθεώρησή του.
Ο τοξικός πολιτικός διάλογος υπονομεύει καταστροφικά τα θεμέλια της δημοκρατίας.
Ευτυχώς για μας, κάποιες ιδέες που ανέπτυξαν περισσότερα από 2.000 χρόνια πριν οι στωικοί φιλόσοφοι μπορούν να μας διδάξουν το πώς να ηρεμούμε το νου μας, να καθαρίζουμε το μυαλό μας και να μπαίνουμε εκ νέου στο δρόμο της λογικής. Χρησιμοποιώντας αυτά τα διδάγματα μπορούμε να συμβάλλουμε στην αποδόμηση της πολιτικής τοξικότητας – και να ανοιχτούμε ξανά στον λογικό πολιτικό διάλογο
1. “Όσο ζεις, συνέχιζε να μαθαίνεις πώς να ζεις” – Σενέκας
Ζήστε ως μαθητές. Αντιμετωπίστε το κάθε άτομο και την κάθε ιδέα σαν έναν δυνητικό δάσκαλο από τον οποίο μπορείτε να μάθετε. Ακόμα και μια ιδέα ή ένα άτομο με το οποίο διαφωνείτε μπορεί να σας διδάξει πολύτιμα ψήγματα γνώσης. Η ταπεινότητα είναι κομβική προκειμένου να είστε πάντα έτοιμοι να μάθετε κάτι στη ζωή σας.
2. “Αν ένα εξωτερικό πράγμα σου προκαλεί πόνο, τότε δεν σε ενοχλεί το πράγμα αυτό, αλλά η δική σου κρίση γι’ αυτό. Και είναι στο χέρι σου να διαγράψεις αυτή την κρίση αυτή την στιγμή” – Μάρκος Αυρήλιος
Δεν μας ενοχλούν οι άλλες πολιτικές θέσεις, αλλά η κρίση μας γι’ αυτές. Θα μας κάνει κανό να αναλογιστούμε τη διαγραφή των άμεσων κρίσεών μας. Όχι μόνο θα κάνουμε έναν καλύτερο πολιτικό διάλογο, αλλά θα απαλλαγούμε και από τον αχρείαστο θυμό και την αγωνία.
3. “Όσο περισσότερο πλησιάζει κανείς στην ηρεμία του νου, τόσο περισσότερο πλησιάζει στη δύναμη” – Μάρκος Αυρήλιος
Ένας βασικός πυλώνας του στωικισμού είναι να μην επιτρέπουμε στα συναισθήματά μας να μας σκλαβώνουν. Ο Αυρήλιος υποστήριξε ότι το να επιτρέπουμε στο νου μας να αντιδρά συναισθηματικά στην αντίπαλη θέση είναι σημάδι αδυναμίας. Με το να επιτρέπουμε να μας κυριαρχούν τα συναισθήματά μας, παραδίδουμε τη λογική μας.
Αυτές οι συναισθηματικές αντιδράσεις είναι το καύσιμο του σημερινού τοξικού πολιτικού περιβάλλοντος. Το να επιδεικνύουμε τον θυμό μας έναντι των ιδεών των πολιτικών μας αντιπάλων δεν συμβάλλει καθόλου στην αντιμετώπιση των λαθών που ενυπάρχουν στη στάση τους.
4. “Πάντα πρέπει να ρωτάμε: “Πρόκειται για κάτι που βρίσκεται στον έλεγχό μου, ή όχι;” – Επίκτητος
Ένα μέρος της σημερινής πολιτικής τοξικότητας πηγάζει από τη λανθασμένη πεποίθηση ότι μπορούμε να επιβάλουμε σε κάποιον να υποστηρίξει τις πολιτικές μας θέσεις.
Τι μπορούμε να ελέγξουμε; Πρώτον, μπορούμε να παραμείνουμε ψύχραιμοι στον διάλογο, ακούγοντας προσεκτικά και κατανοώντας τις λέξεις των αντιπάλων μας αντί να αντιδράσουμε αμέσως σ’ αυτές. Δεύτερον μπορούμε να κρατήσουμε ανοιχτό τον νου μας. Αυτό θα μας επιτρέψει τουλάχιστον να κατανοήσουμε καλύτερα τις θέσεις των αντιπάλων ώστε να μάθουμε στη συνέχεια πώς να απαντάμε σ’ αυτά τα επιχειρήματα ορθολογικά και συνετά.
Σταματήστε να προσπαθείτε να αλλάξετε τις απόψεις ενός ανθρώπου. Επικεντρωθείτε σε όσα μπορείτε να ελέγξετε – μόνο τότε μπορεί να πετύχετε να κάνετε κάποιον να εξετάσει κριτικά τις θέσεις του.
5. “Όσοι αποδέχονται ωμές τις θεωρίες θα θελήσουν αμέσως να τις φτύσουν, όπως ένα ταραγμένο στομάχι το φαγητό. Χωνέψτε πρώτα τις θεωρίες σας και δεν θα τις πετάξετε. Διαφορετικά, αυτές θα είναι ωμές, θα χαλάσουν και δεν θα σας θρέψουν. Αφού τις χωνέψετε δείξτε μας τις αλλαγές στις συνετές σας επιλογές, όπως οι ώμοι των γυμναστών δείχνουν τη διατροφή και την άσκησή τους, και όπως το έργο του τεχνίτη αποκαλύπτει τι έχει αυτός μάθει” – Επίκτητος
Αυτό βοηθά στο να αποδομήσουμε τη ρίζα του σημερινού τοξικού πολιτικού περιβάλλοντος – όλοι προσπαθούν να δημιουργήσουν την περσόνα του “φωτισμένου” πολιτικού προσώπου.
Διαβάζουμε πολιτικές θεωρίες από τους αγαπημένους μας στοχαστές και αμέσως θέλουμε να τις επαναλάβουμε σε ολόκληρο τον κόσμο, φτύνοντας (ουσιαστικά επαναλαμβάνοντας) αυτή την άποψη στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Πρέπει να σταματήσουμε να κάνουμε τους παντογνώστες και να ξεκινήσουμε τη μόρφωση.
6. “Έχουμε δύο αυτιά και ένα στόμα για να ακούμε διπλάσια απ’ όσο μιλάμε” – Επίκτητος
Καταναλώστε. Καταναλώστε. Καταναλώστε. Μάθετε όσα περισσότερα μπορείτε πριν εκθέσετε τις ιδέες σας.
Επιτρέποντας στον εαυτό μας να ακούσουμε πολλές απόψεις, ιδέες και οπτικές πριν να διαμορφώσουμε τη δική μας μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα καλύτερο περιβάλλον διαλόγου και να κατευνάσουμε τον πολιτικό φατριασμό.
7. “Αν κρίνεις, ερεύνα” – Σενέκας
Σήμερα με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τους συνεχείς κύκλους ενημέρωσης και ένα διαδίκτυο γεμάτο με εντυπωσιοθηρικούς τίτλους, η κατανάλωση της πληροφορίας είναι ουσιαστικά διαρκής.
Ο Σενέκας μάς διδάσκει να κατανοούμε πλήρως την άποψή μας και την πληροφορίας πριν διαμορφώσουμε μια ισχυρή πεποίθηση. Το να διαμορφώνουμε μια στάση πάνω στα τρέχοντα ζητήματα αφού διαβάσουμε απλώς δύο τίτλους και να τη μοιραζόμαστε μετά στα κοινωνικά δίκτυα μπορεί να κάνει περισσότερο κακό παρά καλό.
Κάντε λοιπόν ένα βήμα πίσω και εξετάστε αν όντως θέλετε να κατανοήσετε τα ζητήματα.
Brenden Weber