Κατακόρυφη αύξηση της κυκλοφορίας και των συναλλαγών με ρευστό, που διευκολύνει τις συναλλαγές με “μαύρα”, διαπιστώνει η ΤτΕ. Παράλληλα, εμφανίζονται έντονα σημάδια “κόπωσης” της χρήσης πλαστικού χρήματος στις συναλλαγές. Η υπερφορολόγηση διαρκείας, σταδιακά αλλά σταθερά, επαναφέρει τις συναλλαγές με “μαύρα” σε πολλούς τομείς της οικονομικής δραστηριότητας, ιδιαίτερα σε ό,τι έχει να κάνει με τις υπηρεσίες και τις καθημερινές συναλλαγές ιδιωτών, με σαφείς απώλειες στον ΦΠΑ.
Τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος δείχνουν ότι η χρήση μετρητών ακολουθεί αυξητική πορεία, κάνοντας ρεκόρ στο τέλος του περασμένου έτους. Το σύνολο των κυκλοφορούντων κερμάτων και χαρτονομισμάτων στην Ελλάδα διαμορφώθηκε τον Δεκέμβριο 2018 στα επίπεδα-ρεκόρ των 33,55 δισεκατομμυρίων ευρώ, καταγράφοντας αύξηση 1,6 δισ. ευρώ σε σχέση με το τέλος του 2017.
Η χρήση τους ακολουθεί, όπως διαπιστώνεται, αυξητική πορεία, καθώς επιχειρήσεις, κυρίως μικρομεσαίες, και ελεύθεροι επαγγελματίες, προσπαθώντας να αποφύγουν την πληρωμή των τσουχτερών ονομαστικών φορολογικών συντελεστών, ΦΠΑ και ασφαλιστικών εισφορών, επιλέγουν να χορηγήσουν εκπτώσεις στους πελάτες τους και να δεχτούν πληρωμές σε “μαύρα” μετρητά, αντί των πληρωμών με κάρτα.
Με σαφή αρνητικό αντίκτυπο στην προσπάθεια καταπολέμησης της φοροδιαφυγής, η χρήση πλαστικού χρήματος, μετά την εκρηκτική –αναγκαστικά λόγω επιβολής κεφαλαιακών ελέγχων– αύξηση από το 2015 δείχνει να έχει πιάσει πλέον “ταβάνι”.
Η αγορά έχει αρχίσει να προσαρμόζεται στην υπερφορολόγηση και ελεύθεροι επαγγελματίες δέχονται πλέον μεγάλο μέρος των αμοιβών τους σε μετρητά, που σημαίνει ανωνυμία και μη έκδοση αποδείξεων. Η διαπίστωση αυτή έχει κινητοποιήσει το υπουργείο Οικονομικών, στο οποίο έχουν αρχίσει να αναζητούνται νέες λύσεις και κίνητρα προκειμένου να επανέλθει η αυξητική τάση της χρήσης πλαστικού χρήματος, που συνεπάγεται περιορισμό της παραοικονομίας και αύξηση των φορολογικών εσόδων μέσω ουσιαστικής διεύρυνσης της φορολογικής βάσης.
Σύμφωνα με στοιχεία που παραθέτουν τραπεζικές πηγές στο υπουργείο Οικονομικών, από το σύνολο της καταναλωτικής δαπάνης στην Ελλάδα, περίπου το 20% περνά μέσω πιστωτικών και χρεωστικών καρτών, δηλαδή μέσω του τραπεζικού συστήματος. Ο αντίστοιχος μέσος όρος στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι οριακά πάνω από 30%. Ωστόσο, η Ελλάδα κάλυψε πολύ γρήγορα τη μεγάλη απόσταση, αφού, πριν από το 2015 και τα capital controls, το σχετικό ποσοστό στην Ελλάδα ήταν μόλις 5%.
Από τις μελέτες που έχει διάθεσή του το υπουργείο Οικονομικών προκύπτει ξεκάθαρη σύνδεση της αύξησης ή μη στη χρήση πλαστικού χρήματος με τον περιορισμό ή μη της παραοικονομίας και την αύξηση της εισπραξιμότητας των φόρων. Έχει υπολογιστεί ότι, όταν αυξάνεται κατά 5% η χρήση πλαστικού χρήματος, αυξάνεται εξίσου και η εισπραξιμότητα του ΦΠΑ, δηλαδή η βεβαίωση και το ποσοστό εμπρόθεσμης πληρωμής του φόρου και το αντίστροφο.
Ο λόγος είναι απλός: Όταν η επιχείρηση γνωρίζει ότι η πληρωμή που δέχτηκε καταγράφηκε στο τραπεζικό σύστημα, αυξάνεται κατακόρυφα η πιθανότητα να εκδώσει φορολογικό παραστατικό, το οποίο συνεπάγεται βεβαίωση ΦΠΑ και αυξημένο φόρο εισοδήματος.
Ο τρόπος για να αποφευχθούν τα παραπάνω είναι να γίνει η συναλλαγή με την ανωνυμία των μετρητών …
Οι προτάσεις
Το επιτελείο της Καραγεώργη Σερβίας εξετάζει μια σειρά από λύσεις προκειμένου να δώσει επιπλέον κίνητρα στους φορολογούμενους για να χρησιμοποιούν τραπεζικά μέσα στις συναλλαγές τους. Στο πλαίσιο αυτό εξετάζεται:
– Η παροχή έκπτωσης φόρου για την πραγματοποίηση σημαντικού μέρους των δαπανών των φορολογούμενων μέσω πιστωτικής ή χρεωστικής κάρτας. Για παράδειγμα, εξετάζεται η στόχευση συγκεκριμένων κλάδων που εμφανίζουν υψηλή παραοικονομία. Οι φορολογούμενοι που πληρώνουν επιχειρήσεις αυτών των κλάδων με πλαστικό χρήμα θα λαμβάνουν έκπτωση φόρου.
– Ο σχεδιασμός και η ενεργοποίηση προγραμμάτων συλλογής πόντων και επιβράβευσης πελατών καρτών, εφόσον αυτοί πραγματοποιούν συναλλαγές με πλαστικό χρήμα. Η επιβράβευση θα μπορεί να πάρει τη μορφή εκπτώσεων τιμών κατά τις αγορές προϊόντων και υπηρεσιών.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι εγκαταλείφθηκαν, προς το παρόν, οι σχεδιασμοί για αύξηση των ελάχιστων απαιτούμενων ποσοστών δαπάνης εισοδήματος με πλαστικό χρήμα για τους μισθωτούς και τους συνταξιούχους, καθώς εκτιμήθηκε ότι θα μπορούσε να προκαλέσει δυσφορία στο πλαίσιο της προεκλογικής περιόδου.
Τα κίνητρα
Μισθωτοί, συνταξιούχοι και αγρότες, για να κατοχυρώσουν την έκπτωση φόρου 1.900 έως 2.100 ευρώ, θα πρέπει φέτος να πραγματοποιήσουν δαπάνες με πλαστικό χρήμα ανάλογα με το ύψος του εισοδήματός τους ως εξής:
– 10% για εισόδημα έως 10.000 ευρώ.
– 15% για εισόδημα από 10.000,01 ευρώ έως 30.000 ευρώ.
– 20% για εισόδημα από 30.000,01 ευρώ και άνω, με μέγιστο όριο κλιμακίου τα 30.000 ευρώ.
Το ανώτατο ποσό αποδείξεων που πρέπει να συγκεντρώσει κάποιος ανεξαρτήτως εισοδήματος είναι 34.000 ευρώ.
Σημειώνεται ότι σχεδόν όλα τα έξοδα που πραγματοποιούν τα νοικοκυριά περιλαμβάνονται στη λίστα των δαπανών οι οποίες, εφόσον πραγματοποιηθούν με ηλεκτρονικό χρήμα, οδηγούν στην κατοχύρωση του έμμεσου αφορολόγητου ορίου. Για το ποσό δαπάνης που του λείπει, ο μισθωτός ή ο συνταξιούχος χρεώνεται με επιπλέον φόρο 22%.
Η φορολοταρία
Κάθε μήνα η φορολογική διοίκηση πραγματοποιεί μια κλήρωση με την οποία αναδεικνύονται 1.000 νικητές που κερδίζουν από 1.000 ευρώ. Τα χρηματικά αυτά έπαθλα είναι ακατάσχετα, αφορολόγητα, δεν αποτελούν εισόδημα και δεν υπόκεινται σε καμία κράτηση υπέρ του Δημοσίου ή τρίτου.
Οι λαχνοί συγκεντρώνονται με βάση τις δαπάνες που κάνει κάθε φορολογούμενος με κάρτες. Μέχρι τα 100 ευρώ αντιστοιχεί 1 λαχνός για κάθε 1 ευρώ. Για τα 101 έως 500 ευρώ συγκεντρώνεται 1 λαχνός για κάθε 2 ευρώ και για τα επόμενα 500 ευρώ συγκεντρώνεται 1 λαχνός για κάθε 3 ευρώ. Για το πόσο από 1.001 ευρώ, 1 λαχνός για κάθε τέσσερα ευρώ δαπάνης.
Οπότε, για παράδειγμα, με δαπάνες ύψους 500 ευρώ ο φορολογούμενους δικαιούται 300 λαχνούς. Με δαπάνες 950 ευρώ δικαιούται 450 λαχνούς (100 λαχνούς για τα πρώτα 100 ευρώ, άλλους 200 λαχνούς για τα επόμενα 400 ευρώ και 150 λαχνούς για τα τελευταία 450 ευρώ). Σε κάθε κλήρωση αναδεικνύονται 1.000 τυχεροί λαχνοί και 1.000 αναπληρωματικοί που αριθμούνται σε 1ο, 2ο έως 1.000ό. Οι τυχεροί λαχνοί ανά κλήρωση αναρτώνται σε ιστοσελίδα στον δικτυακό τόπο της ΑΑΔΕ (www.aade.gr).
Σε περίπτωση που περισσότεροι από ένας τυχεροί λαχνοί ανήκουν στον ίδιο συμμετέχοντα, αυτός δικαιούται το έπαθλο μόνο μία φορά. Οι υπόλοιποι τυχεροί λαχνοί, στην περίπτωση αυτή, αντικαθίστανται από τον 1ο, τον 2ο κ.ο.κ. από τους αναπληρωματικούς λαχνούς. Τα χρήματα πιστώνονται από την ΑΑΔΕ στον λογαριασμό που έχει δηλώσει ο τυχερός στο Τaxisnet. Αν δεν έχει δηλώσει τραπεζικό λογαριασμό, ο νικητής έχει προθεσμία τριών μηνών από την αποστολή του μηνύματος στο Taxisnet για να δηλώσει λογαριασμό. Αν δεν το κάνει, τότε το έπαθλο περνά σε επιλαχόντα τυχερό.
Του Σπύρου Δημητρέλη