Για το ψυχρό, απαθές στυλ της στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, οι πολιτικοί της αντίπαλοι τη βάφτισαν «βασίλισσα του πάγου». Για κάποιο περίεργο λόγο ωστόσο η νέα πρόεδρος του Μεξικού, Κλαούντια Σάινμπαουμ χειρίζεται άψογα τον απρόβλεπτο γείτονά της, Ντόναλντ Τραμπ.
Το απαθές στυλ της Claudia Sheinbaum στην προεκλογική εκστρατεία θεωρήθηκε κάποτε ως μια τέτοια πολιτική αδυναμία που ο αντίπαλός της στις προεδρικές εκλογές του Μεξικού του περασμένου έτους την χαρακτήρισε «Η Βασίλισσα του Πάγου».
Όμως, μήνες μετά την εμπορική διαμάχη με τον Ντόναλντ Τραμπ, η υπολογισμένη και τεχνοκρατική προσέγγιση του Σάινμπαουμ στην πολιτική φαίνεται ξαφνικά να είναι μια κρίσιμη δύναμη. Η συμπεριφορά της έχει αποδειχθεί ότι ταιριάζει με τον απρόβλεπτο γείτονά της, του οποίου οι δασμολογικές απειλές αντιμετωπίστηκαν με οργή από τον Καναδό Τζάστιν Τριντό.
Την περασμένη Κυριακή δεκάδες χιλιάδες Μεξικανοί ξεχύθηκαν στη μεγαλύτερη πλατεία της χώρας για να επευφημήσουν την πρόεδρο Κλαούντια Σάινμπάουμ μετά την επιτυχία της σε μια από τις πιο τρομακτικές προκλήσεις στην παγκόσμια πολιτική: τη διαπραγμάτευση με τον Ντόναλντ Τραμπ. Ο Αμερικανός πρόεδρος είχε μόλις αναβάλλει τα σχέδιά του να επιβάλει δασμούς 25% σε όλα τα μεξικανικά και καναδικά προϊόντα «από σεβασμό προς τον πρόεδρο Σάινμπάουμ» όπως είπε.
«Η σχέση μας ήταν πολύ καλή και δουλεύουμε σκληρά, μαζί, στα σύνορα». Τα σχόλια του ήταν πλήρως αντίθετα με το είδος της γλώσσας που χρησιμοποίησε για τον απερχόμενο πρωθυπουργό του Καναδά, Τζάστιν Τριντό, τον οποίο αποκαλεί «κυβερνήτη στην 51η Πολιτεία» των ΗΠΑ.
Ήταν η δεύτερη φορά μέσα σε δύο μήνες που η ηγέτης του Μεξικού κέρδιζε στις καθυστερήσεις με πέναλτι. Υποστηρικτές του κόμματός της, κορυφαίοι επιχειρηματίες και απλοί πολίτες γέμισαν την εμβληματική πλατεία Zócalo στο ιστορικό κέντρο της πρωτεύουσας, φωνάζοντας: «Μεξικό! Μεξικό!» σε μία ακόμη ένδειξη ότι η πρώτη γυναίκα πρόεδρος του έθνους έχει ενώσει μετά από χρόνια τον πληθυσμό. Η δημοτικότητά της εκτινάχθηκε από 70% όταν ανέλαβε τα καθήκοντά της τον Οκτώβριο σε 85% τον περασμένο μήνα, σύμφωνα με δημοσκόπηση της εφημερίδας El Financiero.
Οι πολιτικοί σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων των ηγετών της Ουκρανίας, της Κολομβίας και του Καναδά, έχουν ξεσηκωθεί από το κύμα της οργής ενάντια στον Τραμπ. Η Σάινμπαυυμ αντίθετα, προέκυψε από τις συναντήσεις της με τον πρόεδρο των ΗΠΑ πολύ πιο «συνετή και μετρημένη», λέει η Κάριν Ζίσις, συνεργάτης στο Μεξικανικό Ινστιτούτο του Wilson Center στην Ουάσιγκτον. «Της έχει δώσει μια παγκόσμια παρουσία που είναι ξεχωριστή».
Η Σάινμπαουμ έχει κάνει σημαντικές παραχωρήσεις στον Τραμπ, στέλνοντας 10.000 επιπλέον στρατιώτες στα σύνορα για να αποτρέψουν τις αποστολές φαιντανύλης και την παράνομη μετανάστευση –τον δεδηλωμένο λόγο για την επιβολή των δασμών. Παρέδωσε 29 αρχηγούς καρτέλ ναρκωτικών σε μια τεράστια επιχείρηση που περιλάμβανε 20 τζετ. Παράλληλα όμως δεν δίστασε να τον αμφισβητήσει.
«Δεν μπορούμε να παραχωρήσουμε την κυριαρχία μας», είπε στο τεράστιο πλήθος που κυμάτιζε σημαίες. «Ούτε μπορούμε να αφήσουμε τον λαό μας να πληγωθεί από αποφάσεις που λαμβάνουν ξένες κυβερνήσεις ή δυνάμεις». Καθώς εξακολουθεί να σφυρηλατεί τη σημαντικότερη διμερή σχέση του Μεξικού, λένε οι αναλυτές, η Σάινμπάουμ έχει αποτινάξει την εικόνα ότι είναι απλώς μια υπάκουη προστατευόμενη του πρώην προέδρου Αντρές Μανουέλ Λόπες Ομπραδόρ, ιδρυτή του κεντροαριστερού τους κόμματος «Μορένα».
Τραμπ: «Η Σάινμπαουμ είναι μία υπέροχη γυναίκα»
Η Σάινμπαουμ εξακολουθεί να αντιμετωπίζει τεράστιες προκλήσεις. Ο Τραμπ μπορεί να την αποκαλεί «υπέροχη γυναίκα», αλλά η κυβέρνησή του δεν έχει αποκλείσει το ενδεχόμενο στρατιωτικών επιδρομών σε «στόχους φαιντανύλης» στο Μεξικό. Θα μπορούσε να ακρωτηριάσει την εξαρτώμενη από τις εξαγωγές οικονομία του Μεξικού με επαναλαμβανόμενες δασμολογικές απειλές και πίεση στους κατασκευαστές αυτοκινήτων να μετεγκατασταθούν στις ΗΠΑ.
«Η αβεβαιότητα και η αστάθεια θα παραμείνουν», δήλωσε ο Χουλιάν Βεντούρα, πρώην ανώτερος αξιωματούχος του υπουργείου Εξωτερικών. Ωστόσο, η Σάινμπαουμ είναι ανάμεσα σε μια χούφτα ηγετών – συμπεριλαμβανομένου του πρωθυπουργού της Βρετανίας, Κιρ Στάρμερ – που έχουν οικοδομήσει έναν εποικοδομητικό διάλογο με τον Τραμπ, είπε ο Βεντούρα, προσθέτοντας: «Είναι μια νίκη».
Η διπλωματική ικανότητα της «κας προέδρου» έχει εκπλήξει τους Μεξικανούς που την αντιμετώπισαν κυρίως ως την επιλεγμένη διάδοχο του Λόπες Ομπραδόρ. Δεν είναι ότι δεν είχε τα δικά της πολιτικά διαπιστευτήρια – υπηρέτησε ως δήμαρχος της Πόλης του Μεξικού και κέρδισε τις προεδρικές εκλογές του Ιουνίου με 30 ποσοστιαίες μονάδες. Αλλά έχει επικριθεί ως μια έξυπνη τεχνοκράτης που κινήθηκε στα χνάρια του Ομπραδόρ, μιμούμενος ακόμη και τo αργόσυρτο στυλ ομιλίας του. Το σύνταγμα του Μεξικού απαγορεύει στους προέδρους να διεκδικήσουν επανεκλογή. Ωστόσο, ο Λόπες Ομπραδόρ, γνωστός με τα αρχικά του, AMLO, εξακολουθεί να ασκεί τεράστια επιρροή στο κόμμα «Μορένα».
Οι αναλυτές αμφισβήτησαν εάν η Σάινμπάουμ θα μπορούσε να αναπαράγει τη φιλική σχέση του μέντορά της με τον Τραμπ. Οι δύο άνδρες βρίσκονται σε αντίθετα άκρα του πολιτικού φάσματος, αλλά συνδέθηκαν ως δύο χαρισματικοί ιδρυτές αντικαθεστωτικών κινημάτων. Η Σαινμπάουμ αντίθετα, είναι μία χαμηλών τόνων επιστήμονας με διδακτορικό στην ενεργειακή μηχανική. Μπορεί να είναι τόσο ψυχρή και ρεαλίστρια που ο κύριος αντίπαλός της στην προεδρική κούρσα, ο Xóchitl Gálvez, την ονόμασε «Κυρία του Πάγου».
Πώς τα κατάφερε με τον Τραμπ;
Κάποιοι λένε ότι έχει ωφεληθεί από τη ζεστή σχέση του προκατόχου της με τον ηγέτη των ΗΠΑ. Αλλά η ίδια έχει δουλέψει επίσης σκληρά. Προετοιμάζεται αυστηρά για τις συνομιλίες με τον Τραμπ, λένε οι βοηθοί της, συμβουλεύεται τους υπουργούς της, επιχειρηματίες και άλλους, και μελετά τις δηλώσεις του προέδρου των ΗΠΑ. Δεν υποτιμά τις προσβολές του, λένε, και αντ ‘αυτού εκθέτει ήρεμα και εξετάζει τα γεγονότα.
Για παράδειγμα, αφού ο Τραμπ είπε ότι θα προχωρήσει με τους δασμούς 25% στις 4 Μαρτίου, ισχυριζόμενος ότι το Μεξικό και ο Καναδάς δεν έχουν προχωρήσει στη διακοπή των διασυνοριακών αποστολών φαιντανύλης, η Σάινμπαουμ του έστειλε ένα γράφημα με τα δεδομένα από το Υπουργείο Εσωτερικής Ασφάλειας. Έδειξε ότι οι κατασχέσεις των ΗΠΑ στα νότια σύνορα πέφτουν κατακόρυφα από τον Οκτώβριο. Λιγότερη φαιντανύλη έφτανε στις Ηνωμένες Πολιτείες επειδή σταματούσε στο Μεξικό, είπε Τραμπ. «Δεν ήξερε για αυτά τα στοιχεία μέχρι που του το στείλαμε», είπε αργότερα στους δημοσιογράφους.
Σε μια άλλη κλήση, είπε στον Τραμπ για τη διαφημιστική εκστρατεία της μεξικανικής κυβέρνησης με στόχο να αποθαρρύνει τη χρήση φαιντανύλης. Ο Τραμπ εντυπωσιάστηκε. «Ξέρετε, δέχομαι τόσες πολλές κλήσεις και δεν μαθαίνω ποτέ τίποτα από κανέναν», είπε ο πρόεδρος των ΗΠΑ τον περασμένο μήνα. «Και μίλησα σε αυτή τη γυναίκα και μόλις το είπε… απάντησα, «Ακριβώς, τι υπέροχη ιδέα». Σύντομα ανακοίνωσε μια δική του καμπάνια πολλών εκατομμυρίων δολαρίων.
Και στις δύο περιπτώσεις, η πραγματικότητα είναι λίγο πιο περίπλοκη από ότι την απεικόνισε η Μεξικανή πρόεδρος. Οι αναλυτές λένε ότι υπάρχουν πολλοί πιθανοί λόγοι για τη μείωση των κατασχέσεων φαιντανύλης στις ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένης της εσωτερικής σύγκρουσης στο καρτέλ Σιναλόα, έναν κύριο διακινητή του οπιοειδούς.
Όσον αφορά στη διαφημιστική εκστρατεία κατά της φαιντανύλης, σχεδιάστηκε σε μεγάλο βαθμό για να εντυπωσιάσει την κυβέρνηση των ΗΠΑ, δήλωσε αξιωματούχος του κόμματος Μορένα, ο οποίος μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας, επειδή δεν ήταν εξουσιοδοτημένος να σχολιάσει. Το Μεξικό δεν έχει επιδημία χρήσης φαιντανύλης.
Ωστόσο, η Σάινμπαουμ έχει κάνει επίσης πολιτικά ριψοκίνδυνες κινήσεις για να κατευνάσει τις ανησυχίες του Τραμπ, με το Μεξικό να λαμβάνει πίσω όχι μόνο τους δικούς του μετανάστες αλλά και ανθρώπους από άλλες χώρες που απελάθηκαν από τις ΗΠΑ. Η ίδια έχει αποδειχθεί ότι έχει καλή αίσθηση του χρόνου. Ενώ ο Καναδός Πρωθυπουργός Τζάστιν Τριντό ανακοίνωσε γρήγορα αντίποινα μετά τις απειλές των ΗΠΑ, η Σάινμπαουμ κάθε φορά τηρούσε στάση αναμονής, αναζητώντας διάλογο.
Καθώς τα χρηματιστήρια των ΗΠΑ βυθίζονταν και οι λιανοπωλητές προειδοποιούσαν για υψηλότερες τιμές, αυξανόταν η πίεση στον Τραμπ να ακυρώσει τα μέτρα.
Η μεξικανική κυβέρνηση οικοδόμησε αυτή την πίεση χωρίς να χρειαστεί να εφαρμόσει πραγματικά τα μέτρα της. Το αποτέλεσμα; Οι Μεξικανοί δεν εξοργίστηκαν με τον Τραμπ, όπως οι Καναδοί.
Η Σάινμπαουμ εδραιώνει τη δύναμή της
Το κόμμα της κατέχει πλειοψηφίες και στα δύο σώματα του Κογκρέσου. Όταν ρωτήθηκαν στη δημοσκόπηση του Φεβρουαρίου ποιος ασκεί τη μεγαλύτερη εξουσία στο Μεξικό, το 49% των ερωτηθέντων απάντησαν η Σάινμπαουμ ενώ μόνο το 11% απάντησε ο Ομπραδόρ. Περίπου το ένα τέταρτο των Μεξικανών απάντησε το «οργανωμένο έγκλημα».
Η απέλαση των 29 διακινητών ναρκωτικών ήταν μια κομβική στιγμή, δήλωσε ο πολιτικός αναλυτής Κάρλος Ερέδια. «Με αυτή την ενέργεια, ουσιαστικά χτύπησε τη γροθιά της στο τραπέζι και είπε: «Εγώ κάνο κουμάντο»», είπε.
Ωστόσο, το Μεξικό πιθανότατα αντιμετωπίζει μια δύσκολη περίοδο, με επιβράδυνση της οικονομίας και αυξανόμενη επιφυλακτικότητα μεταξύ των επενδυτών. Έχουν τρομάξει όχι μόνο από τους πιθανούς δασμούς, αλλά και από μια δικαστική μεταρρύθμιση που υποστηρίζεται από τη Σάινμπαουμ που είναι πιθανό να μειώσει την ανεξαρτησία των δικαστηρίων του Μεξικού, λένε οι αναλυτές.
Η νέα σχέση με τον Λευκό Οίκο έχει πολύ δρόμο μπροστά της, με την εμπορική συμφωνία ελευθέρου εμπορίου USMCA να τίθεται υπό διαπραγμάτευση τον επόμενο χρόνο. Αλλά σίγουρα, μέσα σε όλο το πολιτικό θέατρο, η Κλαούντια Σάινμπαουμ έχει κερδίσει την εμπιστοσύνη του κοινού αλλά και των «συμπρωταγωνιστών» της τουλάχιστον σε πρώτη φάση.
Λίγα λόγια για την Κλαούντια Σάινμπαουμ
Από το 2000 έως το 2006, η Σέινμπαουμ υπηρέτησε ως υπουργός περιβάλλοντος υπό τον πρόεδρο Λόπες Ομπραδόρ κατά τη διάρκεια της θητείας του ως επικεφαλής της κυβέρνησης της Πόλης του Μεξικού . Διετέλεσε δήμαρχος του Τλάλπαν από το 2015 έως το 2017 και εξελέγη επικεφαλής της κυβέρνησης της Πόλης του Μεξικού στις εκλογές του 2018, όπου διεξήγαγε μια εκστρατεία που έδινε έμφαση στον περιορισμό του εγκλήματος και στην επιβολή των νόμων για τις ζώνες
Επιστήμονας στο επάγγελμα, η Σέινμπαουμ έκανε το διδακτορικό της στη Φιλοσοφία στην ενεργειακή μηχανική από το Εθνικό Αυτόνομο Πανεπιστήμιο του Μεξικού . Έχει συγγράψει πάνω από 100 άρθρα και δύο βιβλία για την ενέργεια, το περιβάλλον και τη βιώσιμη ανάπτυξη. Συνέβαλε στη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή και το 2018 αναδείχθηκε μία από τις 100 πιο ισχυρές γυναίκες στη λίστα του BBC.
Τον Ιούνιο του 2023 η Σέινμπαουμ παραιτήθηκε από τη θέση της για να επιδιώξει την προεδρική υποψηφιότητα του κόμματος Μορένα στις εκλογές του 2024 . Τον Σεπτέμβριο, εξασφάλισε την υποψηφιότητα του κόμματος έναντι του πλησιέστερου αντιπάλου της, του πρώην υπουργού Εξωτερικών Μαρσέλο Έμπραντ και τον Ιούνιο κέρδισε με μεγάλη πλειοψηφία τις γενικές εκλογές. Μετά την ανάληψη των καθηκόντων της, την 1η Οκτωβρίου του 2024, έγινε η πρώτη γυναίκα πρόεδρος του Μεξικού, καθώς και η πρώτη πρόεδρος με εξέχουσα εβραϊκή καταγωγή.
