Από έναν άνθρωπο σε ένα πηγάδι μέχρι και τον Μότσαρτ, αυτές είναι μερικές από τις μεγαλύτερες επιστημονικές ανακαλύψεις του 2024
Φέτος, οι επιστήμονες κατάφεραν να ρίξουν φως σε μυστήρια που περιβάλλουν γνωστές και άγνωστες προσωπικότητες της ιστορίας και να αποκαλύψουν περισσότερα για τις μοναδικές ζωές τους.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, η ανάλυση αρχαίου DNA βοήθησε να καλυφθούν κάποια κενά γνώσεων. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο χώρος της Πομπηίας, ο οποίος παραμένει παγιδευμένος κάτω από ένα στρώμα τέφρας χιλιάδες χρόνια μετά την έκρηξη του Βεζούβιου το 79 μ.Χ. που κατέστρεψε τη ρωμαϊκή πόλη.
Τα γενετικά ίχνη που συλλέχθηκαν από τα οστά των θυμάτων έδειξαν ότι αυτό που κάποτε θεωρούνταν ότι ήταν μια μητέρα που κρατούσε τον γιο της στις τελευταίες στιγμές τους ήταν τελικά ένας ενήλικος άνδρας που πιθανότατα πρόσφερε παρηγοριά σε ένα παιδί πριν πεθάνουν.
Αποκαλύπτοντας το άγνωστο
Μια λεπτομερής ανάλυση της αδαμαντίνης δοντιών, της πέτρας και του κολλαγόνου των οστών βοήθησε τους ερευνητές να αποκαλύψουν λεπτομέρειες σχετικά με τον «Άνθρωπο του Vittrup», έναν μετανάστη της Λίθινης Εποχής που πέθανε βίαια σε έναν βάλτο στη βορειοδυτική Δανία πριν από περίπου 5.200 χρόνια.
Τα λείψανά του, που ανασύρθηκαν στη Δανία το 1915, βρέθηκαν μαζί με ένα ξύλινο ρόπαλο που πιθανότατα χρησιμοποιήθηκε για να τον χτυπήσει στο κεφάλι. Αλλά ελάχιστα άλλα ήταν γνωστά γι’ αυτόν.
Χρησιμοποιώντας σύγχρονες αναλυτικές μεθόδους, ο Anders Fischer, ερευνητής του προγράμματος στο τμήμα ιστορικών σπουδών του Πανεπιστημίου του Γκέτεμποργκ στη Σουηδία, και οι συνάδελφοί του άρχισαν να ερευνούν τον «Άνθρωπο του Vittrup» και να αφηγηθούν την ιστορία του αρχαιότερου γνωστού μετανάστη της Δανίας.
Ο άνθρωπος του Vittrup μεγάλωσε κατά μήκος των σκανδιναβικών ακτών και ανήκε σε μια κοινότητα κυνηγών-τροφοσυλλεκτών, απολαμβάνοντας μια διατροφή με ψάρια, φώκιες και φάλαινες. Όμως η ζωή του άλλαξε δραστικά στα τέλη της εφηβείας του, όταν έκανε τη μετακόμιση στη Δανία και μεταπήδησε στη διατροφή του αγρότη, τρώγοντας πρόβατα και κατσίκια. Πέθανε μεταξύ 30 και 40 ετών.
Ο «Άνθρωπος του Vittrup» μπορεί να σκοτώθηκε ως θυσία, ή ίσως απλά να βρισκόταν στο λάθος μέρος τη λάθος στιγμή. Ωστόσο, ο Fischer χρησιμοποίησε πολλαπλές τεχνικές για την αποκάλυψη πτυχών της ταυτότητάς του.
«Στην υπόθεση Vittrup συναντάμε έναν γνήσιο μετανάστη πρώτης γενιάς και μπορούμε να παρακολουθήσουμε την αξιοσημείωτη γεωγραφική και διατροφική του μετάβαση από τη βόρεια στη νότια Σκανδιναβία όπου πήγε από έναν τρόπο ζωής ψαρά-κυνηγού-συλλέκτη σε έναν αγροτικό», δήλωσε.
Ο «Άνθρωπος του Vittrup»
Stephen Freiheit μέσω CNN
Σκελετός σε πηγάδι και ένα κείμενο 800 χρόνων
Ξεχωριστά, οι ερευνητές κατάφεραν να συνδέσουν την ταυτότητα ενός σκελετού που βρέθηκε σε πηγάδι κάστρου με ένα απόσπασμα από ένα σκανδιναβικό κείμενο 800 ετών.
Το Sverris saga, το οποίο αφηγείται την ιστορία του πραγματικού βασιλιά Sverre Sigurdsson, περιλαμβάνει μια περιγραφή ενός στρατού που πετάει το σώμα ενός νεκρού άνδρα σε ένα πηγάδι στο κάστρο Sverresborg της Νορβηγίας το 1197, σε μια πιθανή προσπάθεια να δηλητηριάσει την παροχή νερού.
Μια ομάδα επιστημόνων μελέτησε πρόσφατα οστά που αποκαλύφθηκαν στο πηγάδι του κάστρου το 1938. Χρησιμοποιώντας τη ραδιοχρονολόγηση, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα λείψανα ήταν ηλικίας περίπου 900 ετών. Η γενετική αλληλουχία δειγμάτων δοντιών αποκάλυψε ότι ο άντρας είχε μεσαίο τόνο δέρματος, μπλε μάτια και ανοιχτά καστανά ή ξανθά μαλλιά. Και σε μια ανατροπή, το DNA του δεν μπορούσε να εντοπιστεί στον τοπικό πληθυσμό.
«Η μεγαλύτερη έκπληξη για όλους μας ήταν ότι ο άνδρας δεν προερχόταν από τον τοπικό πληθυσμό, αλλά ότι η καταγωγή του ανάγεται σε μια συγκεκριμένη περιοχή στη νότια Νορβηγία. Αυτό υποδηλώνει ότι ο πολιορκητικός στρατός έριξε έναν δικό του νεκρό στο πηγάδι», δήλωσε τον Οκτώβριο ο συν-συγγραφέας της μελέτης Michael D. Martin, καθηγητής στο τμήμα φυσικής ιστορίας του Πανεπιστημιακού Μουσείου του Πανεπιστημίου Επιστήμης και Τεχνολογίας της Νορβηγίας στο Τρόντχαϊμ.
Ο άνθρωπος που βρέθηκε στο πηγάδι του κάστρου
The Norwegian Directorate for Cultural Heritage μέσω CNN
Διαψεύδοντας έναν «χαμένο πρίγκιπα»
Οι βελτιώσεις στη μοριακή γενετική κατά τη διάρκεια σχεδόν δύο δεκαετιών βοήθησαν τους ερευνητές να φτάσουν στην άκρη ενός μακροχρόνιου ιστορικού γρίφου σχετικά με τον αποκαλούμενο «χαμένο πρίγκιπα» που εμφανίστηκε φαινομενικά από το πουθενά στα μέσα του 19ου αιώνα στη Γερμανία.
Επί 200 χρόνια, υπήρχαν φήμες ότι ένας άνδρας με το όνομα Kaspar Hauser ήταν κρυφά μέλος της γερμανικής βασιλικής οικογένειας. Όταν βρέθηκε να περιπλανιέται χωρίς ταυτότητα στη Νυρεμβέργη τον Μάιο του 1828 σε ηλικία 16 ετών, ο Hauser ήταν μόλις και μετά βίας σε θέση να επικοινωνήσει με εκείνους που του μιλούσαν.
Η ιστορία ότι ο Hauser ήταν ένας πρίγκιπας που είχε πέσει θύμα απαγωγής και είχε απομακρυνθεί από τη βασιλική οικογένεια του Baden, εξαπλώθηκε σαν πυρκαγιά.
Υπήρξαν πολλαπλές μελέτες γενετικών δεδομένων που ελήφθησαν από αντικείμενα που ανήκαν στον Hauser, αλλά τα αντικρουόμενα αποτελέσματα οδήγησαν σε ένα αδιέξοδο χωρίς απαντήσεις.
Φέτος, οι ερευνητές διεξήγαγαν μια νέα ανάλυση από δείγματα μαλλιώς του Hauser και μπόρεσαν να αποδείξουν ότι το μιτοχονδριακό DNA του, ή ο γενετικός κώδικας που μεταβιβάζεται από τη μητρική πλευρά, δεν ταίριαζε με το μιτοχονδριακό DNA της οικογένειας Baden.
Η διάψευση της βασιλικής απάτης μπορεί να έλυσε ένα μυστήριο, αλλά ένα άλλο πήρε τη θέση του. Ποιος ακριβώς ήταν αυτός ο άνδρας;
Ένας άρρωστος, βασανισμένος συνθέτης
Ο κλασικός συνθέτης Λούντβιχ βαν Μπετόβεν πέθανε σε ηλικία 56 ετών το 1827 μετά από μια ζωή γεμάτη από ασθένειες όπως η κώφωση, η ηπατική νόσος και διάφορα γαστρεντερικά προβλήματα. Ο συνθέτης εξέφρασε την επιθυμία του να μελετηθούν οι ασθένειές του μετά τον θάνατό του.
Τον Μάιο, ερευνητές δημοσίευσαν μια μελέτη που έδειξε υψηλά επίπεδα μολύβδου που ανιχνεύθηκαν σε τούφες μαλλιών του Μπετόβεν και υπέδειξαν ότι ο συνθέτης είχε δηλητηριαστεί από μόλυβδο, γεγονός που μπορεί να συνέβαλε στα μακροχρόνια προβλήματα υγείας του.
Εκτός από τον μόλυβδο τα μαλλιά του Μπετόβεν περιείχαν επίσης αυξημένες ποσότητες αρσενικού και υδραργύρου – αλλά πώς βρέθηκαν εκεί; Οι ουσίες αυτές προέρχονταν πιθανότατα από τη διατροφή του ίδιου, αφού έτρωγε ψάρια από τον μολυσμένο Δούναβη και έπινε κρασί, το οποίο συντηρούνταν με μόλυβδο.
Τα νέα ευρήματα συμβάλλουν στην καλύτερη κατανόηση της ζωής του συνθέτη, καθώς και των πολύπλοκων συμφωνιών που άφησε πίσω του και τις οποίες παίζουν ακόμη ορχήστρες σε όλο τον κόσμο.
Τα μαλλιά του Mozart
Martin Meissner/AP
Πηγή: CNN