Κατά τη γέννηση του Ιησού στη Βηθλεέμ, την εποχή του βασιλιά Ηρώδη, σοφοί από την Ανατολή (μάγοι) έφτασαν στα Ιεροσόλυμα, αναζητώντας το νεογέννητο βασιλιά των Ιουδαίων, καθοδηγούμενοι από έναν αστέρα.
Γράφει ο Τάλως Φουράκης
Ο Ηρώδης, φοβούμενος απειλή για την εξουσία του, ταράχθηκε και κάλεσε γραμματείς και αρχιερείς, που του αποκάλυψαν ότι ο Χριστός θα γεννιόταν στη Βηθλεέμ, σύμφωνα με τις Γραφές.Ο Ηρώδης ζήτησε από τους μάγους να βρουν το παιδί και να τον ενημερώσουν, δήθεν για να το προσκυνήσει. Οι μάγοι, καθοδηγούμενοι από τον αστέρα, βρήκαν τον Ιησού με τη μητέρα του, Μαρία, τον προσκύνησαν με ευλάβεια και του πρόσφεραν δώρα: χρυσό, λιβάνι και σμύρνα.
Ενημερωμένοι όμως από τον Θεό να μη επιστρέψουν στον Ηρώδη, έφυγαν για την πατρίδα τους από άλλο δρόμο.Ένας άγγελος εμφανίστηκε στον Ιωσήφ σε όνειρο, προειδοποιώντας τον να φύγει με το παιδί και τη Μαρία στην Αίγυπτο, για να αποφύγουν την οργή του Ηρώδη, που σχεδίαζε να θανατώσει τον Ιησού.
Όταν οι μάγοι δεν επέστρεψαν, ο Ηρώδης διέταξε τη σφαγή όλων των αρσενικών παιδιών στη Βηθλεέμ κάτω των δύο ετών, εκπληρώνοντας την προφητεία του Ιερεμία. Μετά τον θάνατο του Ηρώδη, ένας άγγελος ενημέρωσε τον Ιωσήφ να επιστρέψει στην Παλαιστίνη. Φοβούμενος όμως τον νέο βασιλιά, Αρχέλαο, ο Ιωσήφ εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στη Ναζαρέτ της Γαλιλαίας, εκπληρώνοντας την προφητεία ότι ο Ιησούς θα ονομαζόταν Ναζωραίος. (Πηγή: Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο, κεφάλαιο 2,1–2,23).
Όταν οι γραφές αναφέρονται στους μάγους, μιλούν για σοφούς ανθρώπους, οι οποίοι κατείχαν γνώσεις Φιλοσοφίας, Μαθηματικών και Αστρονομίας. Και γιατί αυτό; Διότι αυτοί οι σοφοί μπορούσαν να αναγνωρίσουν το άστρο (εἴδομεν γὰρ αὐτοῦ τὸν ἀστέρα ἐν τῇ ἀνατολῇ καὶ ἤλθομεν προσκυνῆσαι αὐτῷ, Ματθ. 2,2).
Συνεπώς, οι μάγοι φαίνεται ότι είχαν εκπαιδευτεί πιθανότατα σε κάποια φιλοσοφική σχολή της εποχής.Οι φιλοσοφικές σχολές εκείνης της περιόδου ήταν κατά κύριο λόγο επηρεασμένες από την Ελληνική παιδεία, καθώς βρισκόμαστε στην Ελληνορωμαϊκή περίοδο. Στην ευρύτερη περιοχή της Ασίας, η επιρροή αυτή ενισχύθηκε από τα έργα και τις πολιτιστικές μεταρρυθμίσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Ας δούμε, λοιπόν, ποιες ήταν οι φιλοσοφικές σχολές στην ευρύτερη περιοχή.
Οι σχολές που θα αναφερθούν έχουν διαφορετικά χαρακτηριστικά και προσεγγίσεις, καθώς εκπροσωπούν διαφορετικές φιλοσοφικές, θρησκευτικές και πολιτιστικές παραδόσεις. Ορισμένες είναι καθαρά ελληνικής προέλευσης, άλλες περσικής, και μερικές αποτελούν συνδυασμό των δύο πολιτισμών λόγω αλληλεπίδρασης στην Ελληνορωμαϊκή περίοδο.
Παρακάτω είναι η διαφοροποίηση μεταξύ τους, οι περιοχές όπου λειτουργούσαν, και οι χρονικές τους περίοδοι:
1. Ζωροαστρισμός
- Προέλευση: Θρησκεία και φιλοσοφικό σύστημα της Περσίας, βασισμένο στις διδασκαλίες του Ζωροάστρη (6ος αιώνας π.Χ.).
- Περιοχή: Περσία (κυρίως στην Πάρθια Αυτοκρατορία και αργότερα στη Σασσανική Αυτοκρατορία).
- Περίοδος: Από τον 6ο αιώνα π.Χ. έως και την Ελληνορωμαϊκή εποχή, παραμένοντας ζωντανός για αιώνες.
2. Περσική Σχολή της Σοφίας (Hikmat)
- Προέλευση: Περσική φιλοσοφική παράδοση με επιρροές από τον Ζωροαστρισμό και την ελληνική σκέψη.
- Περιοχή: Περσία και περιοχές υπό την επιρροή της Πάρθιας Αυτοκρατορίας.
- Περίοδος: 4ος π.Χ. – 3ος μ.Χ., με την κορύφωση της Ελληνοπερσικής αλληλεπίδρασης.
3. Ελληνική Επιρροή στην Περσία
- Προέλευση: Συνδυασμός ελληνικής φιλοσοφίας (κυρίως Αριστοτελισμός και Στωικισμός) και περσικής σοφίας μέσω των κατακτήσεων του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
- Περιοχή: Περσία και πόλεις όπως η Σελεύκεια και η Κτησιφών.
- Περίοδος: Από τον 3ο αιώνα π.Χ. έως τον 1ο αιώνα μ.Χ.
4. Σχολές Στωικής και Επικούρειας Φιλοσοφίας
- Προέλευση: Ελληνική φιλοσοφία που επικεντρώθηκε στην ηθική και τον τρόπο ζωής.
- Περιοχές: Αθήνα (ως κύρια βάση), Ρώμη, Αλεξάνδρεια.
- Περίοδος: 3ος αιώνας π.Χ. έως και τον 2ο αιώνα μ.Χ.
5. Πλατωνισμός και Νεοπλατωνισμός
- Προέλευση: Πλατωνική φιλοσοφία, με τον Νεοπλατωνισμό να εμφανίζεται τον 3ο αιώνα μ.Χ.
- Περιοχές: Αθήνα, Αλεξάνδρεια, Ρώμη.
- Περίοδος: Από τον 4ο αιώνα π.Χ. έως και την ύστερη αρχαιότητα.
6. Εκπαιδευτικά Κέντρα στους Πάρθους
- Προέλευση: Συνδυασμός περσικών και ελληνιστικών στοιχείων.
- Περιοχές: Κτησιφών, Εκατόμπυλος.
- Περίοδος: Πάρθια Αυτοκρατορία (247 π.Χ. – 224 μ.Χ.).
7. Στωική Σχολή
- Προέλευση: Ελληνική φιλοσοφία που αναπτύχθηκε από τον Ζήνωνα τον Κιτιέα.
- Περιοχές: Αθήνα, Ρώμη, Αλεξάνδρεια.
- Περίοδος: 3ος π.Χ. – 3ος μ.Χ.
8. Επικούρεια Σχολή
- Προέλευση: Φιλοσοφικό σύστημα του Επίκουρου.
- Περιοχές: Αθήνα, περιοχές της Ανατολής, Ρώμη.
- Περίοδος: 4ος π.Χ. – 2ος μ.Χ.
9. Πλατωνική Σχολή
- Προέλευση: Φιλοσοφία του Πλάτωνα.
- Περιοχές: Αθήνα, Αλεξάνδρεια.
- Περίοδος: 4ος π.Χ. – 6ος μ.Χ.
10. Περιπατητική Σχολή
- Προέλευση: Αριστοτελική φιλοσοφία.
- Περιοχές: Αθήνα, Αλεξάνδρεια.
- Περίοδος: Από τον 4ο αιώνα π.Χ. έως και την ύστερη αρχαιότητα.
11. Σκεπτικισμός
- Προέλευση: Φιλοσοφικό ρεύμα της ελληνικής φιλοσοφίας που δίνει έμφαση στην αναστολή της κρίσης (ἐποχή) και την αμφισβήτηση της βεβαιότητας της γνώσης.
- Περιοχές: Αθήνα, Ρώμη, αλλά και άλλες περιοχές όπου υπήρχαν κέντρα ελληνικής και ρωμαϊκής παιδείας.
- Περίοδος: Από τον 3ο αιώνα π.Χ. (με τον Πύρρωνα ως θεμελιωτή) έως τον 2ο αιώνα μ.Χ., με επιρροές που συνεχίστηκαν και μεταγενέστερα μέσω των νεοπλατωνικών και άλλων φιλοσοφικών ρευμάτων.
12. Ερμητική Φιλοσοφία και Γνωστικισμός
- Προέλευση: Μυστικιστική φιλοσοφία της Αιγύπτου και της Ανατολής με ελληνικές επιρροές.
- Περιοχές: Αλεξάνδρεια, Συρία.
- Περίοδος: 2ος π.Χ. – 3ος μ.Χ.
13. Πυθαγόρειοι
- Προέλευση: Φιλοσοφική σχολή που βασίστηκε στις διδασκαλίες του Πυθαγόρα, με έμφαση στα μαθηματικά, τη μεταφυσική και την αρμονία του σύμπαντος..
- Περιοχές: Κάτω Ιταλία (γνωστή και ως Μεγάλη Ελλάδα), Αθήνα, Ρώμη, και αργότερα περιοχές με έντονη ελληνική επιρροή.
- Περίοδος: Από τον 6ο αιώνα π.Χ., συνεχίζοντας να επηρεάζει την Ελληνορωμαϊκή εποχή, ιδιαίτερα μέσω της αναβίωσης του Πυθαγορισμού κατά τον 1ο αιώνα π.Χ. και 1ο αιώνα μ.Χ.
Σύγκριση: Οι ελληνικές σχολές επικεντρώνονταν στη λογική και την ηθική, ενώ οι περσικές είχαν θρησκευτικό και μυστικιστικό χαρακτήρα. Οι περιοχές επικάλυπταν συχνά την Ανατολή λόγω της ελληνιστικής επιρροής.