Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου, σήμερα στην Ελλάδα διαβιούν σε δημόσια και ιδιωτικά ιδρύματα 1.206 παιδιά
Πυρήνας της πολιτικής του υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας αποτελεί η υιοθέτηση ενός δομημένου πλέγματος μέτρων με σκοπό την αποϊδρυματοποίηση των παιδιών και των ατόμων με αναπηρία, τα οποία ήδη ζουν σε ιδρύματα και παράλληλα, η λήψη μέτρων για την αποφυγή ένταξης νέων παιδιών σε ιδρύματα.
Ένα πολύπλοκο έργο, με ιδιαίτερες δυσκολίες για ένα τόσο ευαίσθητο ζήτημα, που πολλές φορές μένει αθέατο, όπως οι θετικές εξελίξεις και οι πρωτοβουλίες που λαμβάνονται, καθώς πέρα από τις υιοθεσίες πρέπει να αντιμετωπιστούν και τα προβλήματα με τα μεγαλύτερα παιδιά ή νέους που παραμένουν σε ιδρύματα. Η Σοφία Ζαχαράκη, η οποία, ως υπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, ηγείται αυτής της απαιτητικής προσπάθειας, μιλά στο ΑΠΕ-ΜΠΕ για τον πρωτόγνωρο στην Ελλάδα θεσμό της επαγγελματικής αναδοχής παιδιών με υψηλό ποσοστό ψυχικής ή σωματικής αναπηρίας, το Πρόγραμμα Ημιαυτόνομης Διαβίωσης για παιδιά άνω των 14 ετών, τις Στέγες Υποστηριζόμενης Διαβίωσης για Άτομα με Αναπηρία, αλλά και για στάση της στη ζοφερή υπόθεση κακοποίησης παιδιών, με πρωταγωνιστή τον αστυνομικό της Βουλής.
Αναδοχές και Υιοθεσίες
Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου, σήμερα στην Ελλάδα διαβιούν σε δημόσια και ιδιωτικά ιδρύματα 1.206 παιδιά. Συγκεκριμένα, 77 παιδιά είναι ηλικίας έως 2 ετών, τα 81 παιδιά είναι ηλικίας 3 έως 6 ετών, 403 παιδιά είναι ηλικίας 7 έως 12 ετών, 338 παιδιά είναι ηλικίας 13 έως 15 ετών και 307 παιδιά είναι ηλικίας 16 έως 18 ετών. Όπως υποστηρίζει η Σοφία Ζαχαράκη, «βούλησή μας είναι αυτά τα παιδιά να συνδεθούν με μια θετή ή ανάδοχη οικογένεια και να ζήσουν σε ένα ασφαλές περιβάλλον, το οποίο θα τους δώσει την απαραίτητη φροντίδα και αγάπη που κάθε παιδί έχει ανάγκη».
Αύξηση έως και διπλασιασμός των επιδομάτων
Για τα κίνητρα που δίνονται από το κράτος θα πει η κα Ζαχαράκη: «Νομίζω, είναι σημαντικό να γνωρίζουν οι πολίτες οι οποίοι επιθυμούν να γίνουν ανάδοχοι γονείς πως από τον Οκτώβρη του 2024 αυξήθηκε το επίδομα αναδοχής για παιδιά τυπικής ανάπτυξης από 325 ευρώ σε 525 ευρώ το μήνα ενώ για τα παιδιά με αναπηρία το επίδομα διπλασιάστηκε από τα 375 ευρώ στα 750 ευρώ το μήνα. Με την αύξηση του μηνιαίου επιδόματος επιθυμούμε να στηρίξουμε έμπρακτα τους ανθρώπους που προέβησαν σε μια πράξη ανιδιοτελούς αγάπης και έδωσαν σε ένα παιδί που διαβιούσε σε ίδρυμα την ευκαιρία να γίνει μέλος μιας οικογένειας».
Ο θεσμός της επαγγελματικής αναδοχής για παιδιά με αναπηρία
Παράλληλα, για πρώτη φορά στην Ελλάδα υλοποιείται ο θεσμός της επαγγελματικής αναδοχής, η οποία αφορά την αναδοχή παιδιών με υψηλό ποσοστό ψυχικής ή σωματικής αναπηρίας. Στα ιδρύματα ζει ένας μεγάλος αριθμός παιδιών με αναπηρία, συγκεκριμένα σήμερα αριθμούν 181 παιδιά.
«Έχουμε παρατηρήσει πώς οι πιθανότητες να συνδεθεί ένα παιδί με αναπηρία με μια οικογένεια είναι πολύ μικρές. Οι περισσότεροι γονείς επιθυμούν να συνδεθούν με παιδιά τυπικής ανάπτυξης και ηλικίας έως και 4 ετών. Για να δώσουμε, λοιπόν, στα παιδιά με αναπηρία τη δυνατότητα να ζήσουν έκτος ιδρυμάτων ξεκινήσαμε την υλοποίηση του θεσμού της επαγγελματικής αναδοχής», αναφέρει η υπουργός και μας πληροφορεί για την πορεία της υλοποίησης του σχεδίου: «Τον Ιούλιο του 2024 το υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας προέβη σε σύναψη προγραμματικής σύμβασης, με το τμήμα Κοινωνικής Εργασίας του Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής, με σκοπό την υλοποίηση ειδικών προγραμμάτων εκπαίδευσης των υποψηφίων επαγγελματιών αναδόχων, ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν στις ανάγκες αυξημένης φροντίδας που έχει ένα παιδί με υψηλά ποσοστά αναπηρίας. Στις 30 Νοεμβρίου ολοκληρώθηκε οι εκπαίδευση των πρώτων 11 υποψηφίων επαγγελματιών αναδόχων στην Αττική. Τους επόμενους μήνες η επιστημονική ομάδα του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής θα μεταβεί και στις 13 περιφέρειες της χώρας ώστε να προβεί στην εκπαίδευση των κατά τόπους φορέων εποπτείας της αναδοχής και να ξεκινήσει έτσι η υλοποίηση του θεσμού σε όλη την επικράτεια. Η αποζημίωση που θα δίνεται στους επαγγελματίες αναδόχους γονείς ανέρχεται σε 1.850 ευρώ το μήνα μεικτά».
Πρόγραμμα Ημιαυτόνομης Διαβίωσης για παιδιά άνω των 14 ετών
«Παράλληλα», όπως επισημαίνει η κα Ζαχαράκη, «κύριο μέλημα μας είναι να προστατέψουμε τα παιδιά που δυστυχώς, δεν μπόρεσαν να συνδεθούν με μια θετή ή ανάδοχη οικογένεια και μετά το 14ο έτος της ηλικίας του συνεχίζουν να ζουν σε ιδρύματα. Έχουμε διαπιστώσει πως τα παιδιά άνω των 14 ετών είναι σχεδόν απίθανο να συνδεθούν με μια οικογένεια. Έτσι, μετά την ενηλικίωση τους πολλές φορές βρίσκονται παντελώς μετέωρα. Για να παρέχουμε ένα δίκτυ προστασίας στη μετεφηβική ηλικία υλοποιούμε τον θεσμό της Ημιαυτόνομης Διαβίωσης όπου παιδιά άνω των 14 ετών που ζουν σε ιδρύματα να ενταχθούν σε διαμερίσματα και να παραμείνουν εκεί έως και το 26ο έτος της ηλικίας τους».
Όπως έχει γίνει γνωστό, τον περασμένο Αύγουστο δημοσιεύθηκε η ΚΥΑ του Προγράμματος και η σχετική αίτηση χρηματοδότησης ώστε πιστοποιημένοι φορείς παιδικής προστασίας να ιδρύσουν Μονάδες Ημιαυτόνομης Διαβίωσης. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα εξασφαλίζει την ασφαλή και άνετη διαμονή στους ωφελούμενους, την καθημερινή τους φροντίδα, την ψυχοκοινωνική́ τους υποστήριξη και διασύνδεση με συμπληρωματικές παροχές και υπηρεσίες, όπως εξωσχολικές δραστηριότητες για τα ανήλικα παιδιά, ενώ στους ενήλικους νέους παρέχονται υπηρεσίες επαγγελματικής καθοδήγησης και εργασιακής συμβουλευτικής.
Ο στόχος του προγράμματος ημιαυτόνομης διαβίωσης είναι να παρέχει όλα τα απαραίτητα εφόδια ώστε να επιτευχθεί η σταδιακή και ομαλή αυτονόμηση των παιδιών και νέων που στο παρελθόν έχουν ζήσει σε ιδρύματα μέσω της πλήρους σχολικής, ακαδημαϊκής και επαγγελματικής τους ένταξης. Μάλιστα, όπως θα μας πει η υπουργός, «σε κάθε διαμέρισμα εργάζεται μια ομάδα επιστημόνων η οποία απαρτίζεται μεταξύ άλλων από κοινωνικούς λειτουργούς, ψυχολόγους και εκπαιδευτικούς με σκοπό να παρέχεται σε κάθε παιδί το κατάλληλο πλαίσιο εξατομικευμένης φροντίδας και υποστήριξης», ενώ σημειώνει: «Το πρόγραμμα καλύπτει όλα τα έξοδα διαμονής των ωφελούμενων στα διαμερίσματα, τα λειτουργικά κόστη των διαμερισμάτων, κόστη για την εκπαίδευση, επιμόρφωση και την επαγγελματική κατάρτιση των ωφελούμενων. Παράλληλα, σε όλους τους ωφελούμενους παρέχεται μηνιαίο οικονομικό βοήθημα ύψους 375 ευρώ για να καλύψουν τα προσωπικά τους έξοδα».
Όπως εκτιμά το υπουργείο, μέχρι το τέλος του 2025 θα ενταχθούν στο Πρόγραμμα Ημιαυτόνομης Διαβίωσης τουλάχιστον 200 παιδιά και νέοι. Ο συνολικός προϋπολογισμός του Προγράμματος ανέρχεται σε 12.655.080,66 ευρώ συμπεριλαμβανομένου του Φ.Π.Α. και θα χρηματοδοτηθεί από τους πόρους του Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Στέγες Υποστηριζόμενης Διαβίωσης για Άτομα με Αναπηρία
Σχετικά με τα ενήλικα παιδιά με αναπηρία η κα Ζαχαράκη σημειώνει: «Φυσικά, πάγια πολιτική μας είναι και η υποστήριξη και η σταθερή χρηματοδότηση των Στεγών Υποστηριζόμενης Διαβίωσης για Άτομα με Αναπηρία. Στις Στέγες Υποστηριζόμενης Διαβίωσης (ΣΥΔ) διαμένουν άτομα με κάθε είδους κινητική, νοητική ή αισθητηριακή αναπηρία, ή πολλαπλές αναπηρίες, εκ γενετής ή επίκτητες, ηλικίας 18 ετών και άνω, τα οποία δεν μπορούν να διαβιώσουν αυτόνομα χωρίς κατάλληλη υποστήριξη».
Επισημαίνει δε ότι «η υποστηριζόμενη Διαβίωση ενισχύει το θεμελιώδες δικαίωμα για ανεξάρτητη διαβίωση των ατόμων με αναπηρία, παρέχοντας αφενός φροντίδα και υποστήριξη, με σεβασμό στα δικαιώματα, τις ανάγκες και τις επιθυμίες του κάθε ατόμου και αφετέρου συνδράμει στην ανάπτυξη στο μέγιστο βαθμό των δεξιοτήτων και ικανοτήτων του, με στόχο τη κοινωνική του ένταξη συμπεριλαμβανόμενης της δυνατότητας πρόσβασης στην εκπαίδευση και την εργασία. Παράλληλα, η Υποστηριζόμενη Διαβίωση συνδράμει στην αποϊδρυματοποίηση των ατόμων με αναπηρία που φιλοξενούνται σε μονάδες κλειστής φροντίδας και έτσι, συμβάλει καθοριστικά στην απόκτηση μιας καλύτερης ποιότητας ζωής με εξατομικευμένη φροντίδα, περισσότερες ευκαιρίες και μεγαλύτερο έλεγχο των επιλογών τους από τα ίδια τα ωφελούμενα άτομα».
Όπως γνωστοποιεί η ίδια, «στην Ελλάδα υπάρχουν 117 Στέγες Υποστηριζόμενης Διαβίωσης, στις οποίες διαμένουν 522 άτομα με αναπηρία. Οι Στέγες Υποστηριζόμενης Διαβίωσης χρηματοδοτούνται είτε μέσω τροφείου, το οποίο χρηματοδοτείται από το Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας. Πρόθεση του Υπουργείου μας είναι το αμέσως επόμενο διάστημα να καταβληθεί τροφείο για όλα τα ανασφάλιστα άτομα τα οποία διαμένουν σε ΣΥΔ ενώ παράλληλα, εξετάζουμε τη δυνατότητα αύξησης του ύψους των τροφείων». Για να συμπληρώσει ότι «στο πλαίσιο της στρατηγικής μας για την αποϊδρυματοποίηση, τον τελευταίο έναν χρόνο έχουμε υλοποιήσει δράσεις που συνδράμουν καθοριστικά στο να δημιουργηθεί ένα ασφαλές πλαίσιο για τα πιο ευάλωτα άτομα που ζουν σε ιδρύματα ώστε να επιτύχουμε την σταδιακή και ομαλή τους ένταξη και να τους προσφέρουμε καλύτερες συνθήκες ζωής».
Για τους επόμενους στόχους του υπουργείου, η κυρία Ζαχαράκη μας λέει ότι αυτοί θα είναι «η οριζόντια ανασύνταξη των κοινωνικών υπηρεσιών του κράτους, ώστε να υποστηρίζουν ουσιαστικά τις πλέον ευάλωτες οικογένειές και να προλαμβάνεται η ιδρυματοποίηση. Αυτό θα ξεκινήσει με την επιμόρφωση και την ενδυνάμωση των κοινωνικών λειτουργών ώστε να δοθεί έμφαση στην πρόληψη και την στήριξη των ευάλωτων οικογενειών. Παράλληλα, μελετάμε τα κενά που υπάρχουν στη νομοθεσία για να μπορέσουμε στην Ελλάδα να επιτύχουμε μια συνεκτική πολιτική παιδικής προστασίας και να μην υπάρχει κατακερματισμός των αρμοδιοτήτων».