Τι περιλαμβάνει από το 1983 το σχέδιο της Ελλάδας για την επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα
Η επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα και η επανένωση ενός μνημείου πολιτιστικής κληρονομιάς με οικουμενική ακτινοβολία και σημασία αποτελεί ένα από τα βασικά αιτήματα της Ελλάδας εδώ και δεκαετίες.
Η πρώτη επίσημη κίνηση έγινε στη Σύνοδο της UNESCO το 1984, όπου η Μελίνα Μερκούρη έφερε το ζήτημα της επιστροφής των Γλυπτών στο διεθνές προσκήνιο. Από τότε, το αίτημα της Ελλάδας συζητείται τακτικά σε διεθνή fora με κυρίαρχο το επιχείρημα ότι τα Γλυπτά αποτελούν αναπόσπαστο μέρος ενός μνημείου που ανήκει στην παγκόσμια κληρονομιά.
Η στρατηγική της Ελλάδας για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα συνδυάζει διπλωματικές, νομικές και πολιτιστικές προσεγγίσεις, με έμφαση στη συνεργασία και τον διάλογο.
Ένα από τα βασικά ερωτήματα που έχουν διατυπώσει πολλοί είναι γιατί η ελληνική κυβέρνηση διαπραγματεύεται την επανένωση των Γλυπτών με το Βρετανικό Μουσείο και όχι με την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου. Το γεγονός αυτό αποτυπώνεται και από τις πληροφορίες που διέρρευσαν μετά τη συνάντηση Μητσοτάκη-Στάρμερ και αναφέρουν ότι η Ελλάδα χαιρετίζει το γεγονός ότι η βρετανική κυβέρνηση δε θα σταθεί εμπόδιο στην επιστροφή των Γλυπτών εφόσον συμφωνήσουν με το Μουσείο
Γιατί η Ελλάδα διαπραγματεύεται με το Βρετανικό Μουσείο;
Η απόφαση των ελληνικών κυβερνήσεων να επικεντρωθούν στο Βρετανικό Μουσείο και όχι στη βρετανική κυβέρνηση βασίζεται σε μια σειρά θεσμικών και νομικών παραμέτρων:
- Αυτονομία του Βρετανικού Μουσείου
Το Βρετανικό Μουσείο λειτουργεί ως ανεξάρτητος θεσμός, με βάση τον Νόμο του Βρετανικού Μουσείου (British Museum Act) του 1963, ο οποίος προβλέπει ότι τα εκθέματά του ανήκουν στον οργανισμό και όχι στο κράτος. Σύμφωνα με τον νόμο, η απομάκρυνση αντικειμένων από τη συλλογή επιτρέπεται μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις, όπως καταστροφή ή αντιγραφή τους. Αυτό σημαίνει ότι η βρετανική κυβέρνηση δεν έχει τυπικά την αρμοδιότητα να επιστρέψει τα Γλυπτά, καθώς η απόφαση εξαρτάται από το Διοικητικό Συμβούλιο του Μουσείου.
- Αποφυγή Διπλωματικής Διαμάχης
Εάν η Ελλάδα εστίαζε τις διαπραγματεύσεις στην κυβέρνηση, το ζήτημα θα μπορούσε να πολιτικοποιηθεί υπερβολικά, μετατρέποντάς το σε διπλωματική διαμάχη. Αντιθέτως, η συνεργασία με το μουσείο κρατά τη συζήτηση σε ένα πολιτιστικό επίπεδο, ευνοώντας την οικοδόμηση εμπιστοσύνης και την εξεύρεση πρακτικών λύσεων.
- Νομοθετικό Εμπόδιο
Η αλλαγή της βρετανικής νομοθεσίας για την επιστροφή των Γλυπτών απαιτεί έγκριση από το Κοινοβούλιο, μια διαδικασία που καμία βρετανική κυβέρνηση δεν έχει δείξει πρόθυμη να ξεκινήσει. Σύμφωνα με αναφορές από το BBC, το θέμα θεωρείται “ευαίσθητο” και με πολιτικά ρίσκα.
Η στρατηγική της Ελλάδας
Με τον επαναπατρισμό των Γλυπτών να είναι ένα από τα κορυφαία θέματα διαχρονικά στην ατζέντα της εκάστοτε κυβέρνησης, η στρατηγική της Ελλάδας βασίζεται στην πολιτιστική διπλωματία και τον διάλογο, αποφεύγοντας περιττές συγκρούσεις με τη βρετανική κυβέρνηση. Η εστίαση στις διαπραγματεύσεις με το Βρετανικό Μουσείο, η διεθνής υποστήριξη μέσω της UNESCO και η ευαισθητοποίηση του κοινού συνιστούν τα βασικά «όπλα» της ελληνικής πλευράς για την επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα.
Η προσέγγιση αυτή ενισχύεται από τη διεθνή υποστήριξη και την πίεση προς το Βρετανικό Μουσείο, αφήνοντας ανοικτό το ενδεχόμενο για μια σταδιακή επίλυση. Ωστόσο, η επιτυχία της εξαρτάται από την πολιτική βούληση του Βρετανικού Μουσείου.
- Διμερείς Συνομιλίες
Η Ελλάδα συνεχίζει να επιδιώκει διάλογο με το Βρετανικό Μουσείο, ενισχύοντας τις πολιτιστικές συνεργασίες. Η προσέγγιση περιλαμβάνει προτάσεις για αμοιβαία επωφελείς συμφωνίες, όπως δανεισμό των γλυπτών και την παροχή σημαντικών ελληνικών αρχαιοτήτων για περιοδικές εκθέσεις.
- Διεθνής Υποστήριξη μέσω UNESCO
Στο πλαίσιο της UNESCO, η Ελλάδα έχει επιτύχει ευρεία διεθνή υποστήριξη. Η οργάνωση έχει χαρακτηρίσει την υπόθεση “διμερούς πολιτιστικής διαφοράς” και προωθεί την ανάγκη επανένωσης των γλυπτών.
- Ευαισθητοποίηση της Διεθνούς Κοινής Γνώμης
Η ελληνική πλευρά έχει αξιοποιήσει την ευαισθησία της διεθνούς κοινής γνώμης. Έρευνες που δημοσιεύθηκαν στον Guardian και τους Times δείχνουν ότι η πλειοψηφία των Βρετανών πολιτών τάσσεται υπέρ της επιστροφής των γλυπτών στην Ελλάδα.
- Νομική πτυχή
Η Ελλάδα διερευνά τη δυνατότητα χρήσης πτυχών του Διεθνούς Δικαίου για την επιστροφή των γλυπτών. Σύμφωνα με τους Financial Times, η νομική διεκδίκηση θεωρείται δύσκολη αλλά όχι αδύνατη, καθώς η νομιμότητα της μεταφοράς των Γλυπτών από τον Λόρδο Έλγιν αμφισβητείται ευρέως.
Η προσπάθεια του 2014 με την Αμάλ Αλαμουντίν
Το 2014, επί πρωθυπουργίας Αντώνη Σαμαρά και με Υπουργό Πολιτισμού τον Κώστα Τασούλα, η Ελλάδα ενίσχυσε τις προσπάθειές της για την επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα, συνεργαζόμενη με τη διεθνούς φήμης δικηγόρο Αμάλ Αλαμουντίν.
Η κ. Αλαμουντίν, συνοδευόμενη από τους διακεκριμένους νομικούς Τζέφρι Ρόμπερτσον και Νόρμαν Πάλμερ, επισκέφθηκε την Αθήνα τον Οκτώβριο του 2014, προκειμένου να διερευνήσει τις νομικές επιλογές που είχε η Ελλάδα για τη διεκδίκηση των Γλυπτών. Κατά την επίσκεψή της, είχε διατυπώσει την αισιοδοξία της ωστόσο, ο τότε Υπουργός Πολιτισμού Κώστας Τασούλας είχε ξεκαθαρίσει ότι η ελληνική κυβέρνηση εκείνη την περίοδο δεν σκόπευε να προσφύγει δικαστικά, προκρίνοντας τη διπλωματική οδό και τη διαμεσολάβηση μέσω της UNESCO.
Η συνεργασία με την Αμάλ Αλαμουντίν και την ομάδα της είχε στόχο την παροχή εξειδικευμένων νομικών συμβουλών, καθώς και την ενίσχυση της διεθνούς υποστήριξης για το αίτημα της επιστροφής των Γλυπτών. Παρά την ευρεία δημοσιότητα και την αισιοδοξία που προκάλεσε η πρωτοβουλία αυτή, η ελληνική κυβέρνηση επέλεξε να δώσει έμφαση στις διπλωματικές διαπραγματεύσεις μέσω διεθνών οργανισμών, αφήνοντας για αργότερα τις νομικές κινήσεις.