Οι επιστήμονες της NASA που διεξάγουν έρευνες στα αρκτικά στρώματα πάγου στη Γροιλανδία είχαν μια άνευ προηγουμένου θέα μιας εγκαταλελειμμένης «πόλης κάτω από τον πάγο» που χτίστηκε από τον αμερικανικό στρατό κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου.
Σύμφωνα με το Space.com, κατά τη διάρκεια μιας επιστημονικής αποστολής τον Απρίλιο του 2024, ένα αεροσκάφος Gulfstream III της NASA πέταξε πάνω από το στρώμα πάγου της Γροιλανδίας μεταφέροντας όργανα ραντάρ για να χαρτογραφήσει το βάθος του στρώματος πάγου και τα στρώματα του πετρώματος κάτω από αυτό. Οι εικόνες αποκάλυψαν μια νέα εικόνα του Camp Century, μιας αμερικανικής στρατιωτικής βάσης της εποχής του Ψυχρού Πολέμου που αποτελείται από μια σειρά σηράγγων σκαμμένων απευθείας μέσα στο στρώμα πάγου.
Όπως αποδεικνύεται, αυτή η εγκαταλελειμμένη «μυστική πόλη» ήταν ο τόπος ενός μυστικού σχεδίου του Ψυχρού Πολέμου, γνωστού ως «Project Iceworm», το οποίο προέβλεπε την κατασκευή 4.023 χιλιομέτρων σηράγγων που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την εκτόξευση πυρηνικών βαλλιστικών πυραύλων μεσαίου βεληνεκούς (IRBM) στη Σοβιετική Ένωση.
«Ψάχναμε για την βάση του πάγου και βρήκαμε το Camp Century. Στην αρχή δεν ξέραμε τι ήταν», δήλωσε ο Τσαντ Γκριν της NASA, κρυοσφαιρικός επιστήμονας στο Jet Propulsion Laboratory (JPL) της υπηρεσίας, σε ανακοίνωση της υπηρεσίας. «Στα νέα δεδομένα, οι μεμονωμένες δομές της μυστικής πόλης είναι ορατές με τρόπο που δεν είχαμε δει ποτέ πριν».
Η κατασκευή του Camp Century ξεκίνησε το 1959, αλλά η βάση εγκαταλείφθηκε το 1967 λόγω του κόστους και των προκλήσεων που υπήρχαν για να μην καταρρεύσουν οι σήραγγες στο συνεχώς μετακινούμενο στρώμα πάγου.
Το Σχέδιο Iceworm επεδίωκε να χρησιμοποιήσει τη Βόρεια Γροιλανδία ως χώρο εκτόξευσης λόγω της εγγύτητάς της στη Σοβιετική Ένωση και λόγω της απόστασης της τοποθεσίας, σύμφωνα με το άρθρο του 2007 «The Iceman that Never Came» που δημοσιεύθηκε στο The Scandinavian Journal of History. «Η βασική ιδέα ήταν να αναπτυχθεί η πυραυλική δύναμη σε «χιλιάδες μίλια τούνελ με κάλυψη», ή μάλλον καλυμμένες τάφρους, το δάπεδο των οποίων θα βρισκόταν 8.5 μέτρα κάτω από την επιφάνεια», αναφέρει το άρθρο.
Οι τάφροι σχεδιάστηκαν για έναν τύπο τροποποιημένου πυραύλου Minuteman IRBM, γνωστού ως «Iceman», ο οποίος θα μπορούσε να αντέξει τις πιέσεις της εκτόξευσης μέσα από το στρώμα πάγου. Το σχέδιο Iceworm τελικά ακυρώθηκε και εγκαταλείφθηκε μαζί με το Camp Century, αλλά ο απόηχος αυτής της εποχής του Ψυχρού Πολέμου εξακολουθεί να αντηχεί σε όλο το τοπίο της Γροιλανδίας σήμερα.
Το Camp Century και η κλιματική αλλαγή
Όπλα, απόβλητα, καύσιμα και άλλοι μολυσματικοί παράγοντες θάφτηκαν στο Camp Century όταν εγκαταλείφθηκε, αλλά η απόψυξη του στρώματος πάγου της Γροιλανδίας απειλεί να ξεθάψει αυτά τα επικίνδυνα αντικείμενα. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ εξέδωσε μάλιστα δήλωση το 2017, λέγοντας ότι «αναγνωρίζει την πραγματικότητα της κλιματικής αλλαγής και τον κίνδυνο που αυτή εγκυμονεί» και ότι «θα συνεργαστεί με τη Δανική κυβέρνηση και τις αρχές της Γροιλανδίας για να διευθετήσει ζητήματα αμοιβαίας ασφάλειας» σχετικά με το Camp Century.
Προς το παρόν, όμως, το Camp Century συμβάλλει στο να χρησιμεύει ως προειδοποίηση και ως οδοδείκτης από τον οποίο οι επιστήμονες μπορούν να μετρήσουν πώς το μεταβαλλόμενο κλίμα επηρεάζει περιοχές όπως το στρώμα πάγου της Γροιλανδίας. «Χωρίς λεπτομερή γνώση του πάχους των πάγων, είναι αδύνατο να γνωρίζουμε πώς τα παγόβουνα θα ανταποκριθούν στην ταχεία αύξηση της θερμοκρασίας των ωκεανών και της ατμόσφαιρας, περιορίζοντας σε μεγάλο βαθμό την ικανότητά μας να προβλέψουμε τα ποσοστά ανόδου της στάθμης της θάλασσας», ανέφερε στην ανακοίνωση της NASA ο Άλεξ Γκάρντνερ, επιστήμονας κρυοσφαιρικής έρευνας του JPL.
Η NASA σχεδιάζει να χρησιμοποιήσει τα δεδομένα που συλλέχθηκαν από την εκστρατεία για να ενημερώσει μελλοντικές μελέτες των μεγάλων στρώσεων πάγου της Γης.