Οι φονικές πλημμύρες που έπληξαν τη Βαλένθια στην Ισπανία αποτελούν μία εικόνα από το μέλλον για τις μεσογειακές χώρες, με τους επιστήμονες να προειδοποιούν για συχνότερα ακραία καιρικά φαινόμενα λόγω κλιματικής αλλαγής. Στην Ελλάδα, η συχνότητα των ακραίων καιρικών φαινομένων, ειδικά των πλημμυρών, αυξάνεται, καθιστώντας απαραίτητη την άμεση λήψη μέτρων προστασίας και προσαρμογής.
Η άνοδος της θερμοκρασίας και η αστάθεια στη Μεσόγειο
Οι αυξημένες θερμοκρασίες της Μεσογείου έχουν επιδεινώσει την αστάθεια στην περιοχή. Οι επιστήμονες αναφέρουν ότι τα τελευταία χρόνια η θερμοκρασία των θαλασσών έχει αυξηθεί κατά 2-3 βαθμούς Κελσίου, καθιστώντας τα καιρικά φαινόμενα πιο έντονα και παρατεταμένα. Καθώς ο αέρας συγκρατεί περισσότερη υγρασία, οι πλημμύρες γίνονται πιο συχνές και πιο καταστροφικές.
Σπάνιες, αλλά ισχυρές οι βροχοπτώσεις στην Ελλάδα
Παρόλο που οι συνολικές βροχοπτώσεις στην Ελλάδα έχουν μειωθεί, οι ημέρες βροχής συνοδεύονται συχνά από έντονες καταιγίδες. Ο τέως διευθυντής της ΕΜΥ, Δημήτρης Ζιακόπουλος, εξηγεί ότι ο αριθμός των ημερών με βροχή έχει περιοριστεί, αλλά όταν αυτές συμβαίνουν, είναι πιο ισχυρές από ό,τι παλιότερα, αυξάνοντας τον κίνδυνο πλημμυρών.
Ιστορική αναδρομή και συχνότητα ακραίων φαινομένων
Σύμφωνα με έρευνες, καταγράφηκαν τουλάχιστον 20 φονικές πλημμύρες στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου τα τελευταία 140 χρόνια, με επαναλαμβανόμενη συχνότητα περίπου κάθε 9 χρόνια. Ο επίκουρος καθηγητής Φυσικών Καταστροφών Μιχάλης Διακάκης σημειώνει ότι η ετήσια πιθανότητα εμφάνισης ενός τέτοιου φαινομένου στα Βαλκάνια είναι 2,5%.
Ο αστικός κίνδυνος και το παράδειγμα της Μάνδρας
Στις μεγάλες πόλεις, ο κίνδυνος πλημμυρών είναι ακόμα μεγαλύτερος λόγω της αστικοποίησης και των περιορισμένων φυσικών οδών αποστράγγισης, όπως ποταμών και ρεμάτων. Ο Διακάκης συγκρίνει το φαινόμενο της Βαλένθια με τη φονική πλημμύρα στη Μάνδρα, τονίζοντας τη σημασία των αντιπλημμυρικών έργων για την αποτροπή καταστροφών στις αστικές περιοχές.
Οκτώβριος: Ο ξηρότερος μήνας του έτους
Ο φετινός Οκτώβριος καταγράφηκε ως εξαιρετικά ξηρός στην Ελλάδα, με το 80-95% των βροχοπτώσεων να παρουσιάζουν αποκλίσεις από τις κανονικές τιμές. Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Ξηρασίας, η νότια Ελλάδα και η Μεσόγειος βρίσκονται σε συνθήκες ξηρασίας, ενώ ο αριθμός πυρκαγιών αυξήθηκε κατά 16%.
Ο κ. Ζιακόπουλος εξηγεί ότι οι υψηλές θερμοκρασίες της θάλασσας παίζουν καθοριστικό ρόλο στις πλημμύρες. Στην περίπτωση της Βαλένθια, ο θερμός και υγρός αέρας από τη Μεσόγειο λειτούργησε ανατροφοδοτικά, συντηρώντας το φαινόμενο για ώρες και αυξάνοντας την ένταση της καταιγίδας.
Ο σύγχρονος τρόπος ζωής έχει αυξήσει την επικινδυνότητα των πλημμυρών. Η αστικοποίηση, η αποψίλωση των δασών και η αλλαγή χρήσης γης οδηγούν σε αυξημένη επιφανειακή απορροή, ενώ οι κοίτες των ποταμών και των ρεμάτων έχουν περιοριστεί σημαντικά.
Προληπτικά μέτρα
Οι ειδικοί προτείνουν επενδύσεις σε αντιπλημμυρικά έργα, αναδασώσεις και προγράμματα πρόληψης εδαφικής διάβρωσης. Παράλληλα, η χρήση νέων τεχνολογιών όπως τα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης και οι ειδοποιήσεις μέσω του συστήματος 112 είναι κρίσιμα για την προστασία των πολιτών. Η ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση του κοινού αποτελούν σημαντικούς πυλώνες για τη μείωση των απωλειών.
Δυστυχώς, καθώς η κλιματική αλλαγή συνεχίζει να επιδεινώνει την αστάθεια του καιρού στη Μεσόγειο, οι επόμενες δεκαετίες προβλέπονται δύσκολες όσον αφορά τον κίνδυνο πλημμυρών. Η απομάκρυνση από τις ζώνες υψηλού κινδύνου και η προσαρμογή σε νέα δεδομένα είναι ζωτικής σημασίας για την ασφάλεια και την ευημερία της χώρας μας.