Αυτοκρατορικός και Βασιλικός Στρατός (Kaizerliche und Konigliche Armee ή εν συντομία K.u.K.), όπως είχε ονομασθεί μετά από συμφωνία της Βιέννης με τους Ούγγρους, αποτελούσε πάντα το στήριγμα της δυναστείας των Αψβούργων. Ωστόσο πλέον κάθε αλλαγή υπόκειντο και στην κρίση του ουγγρικού κοινοβουλίου και τα πράγματα δεν ήταν εύκολο να προωθηθούν.
Η πολυεθνική αυτοκρατορία των Αψβούργων, όπου το γερμανικό στοιχείο συμβίωνε μαζί με Ούγγρους, Τσέχους, Ρουμάνους, Πολωνούς, Ουκρανούς και Ιταλούς, κλονίζονταν ολόκληρο τον 19ο αιώνα από την έξαρση των εθνικιστικών- χωριστικών κινημάτων εντός της.
Ο στρατός αποτελούσε το σημείο συγκόλλησης των εθνοτήτων και προσκόλλησής τους στο πρόσωπο του σεβάσμιου Αυτοκράτορα Φραγκίσκου Ιωσήφ. Ωστόσο τις παραμονές του Α’ ΠΠ ο Κ.u.Κ. δεν βρισκόταν στην καλύτερή του κατάσταση. Λόγω οικονομικών δυσχερειών, αλλά και ουγγρικού κοινοβουλίου, τα χρήματα που διατίθεντο για τον στρατό ήταν ανεπαρκή.
Σημαντικό ήταν το γεγονός ότι στην Αυτοκρατορία δεν υπήρχε μια κυρίαρχη εθνοτική ομάδα όπως για παράδειγμα στην Τσαρική ή την Οθωμανική, όπου κυριαρχούσε το ρωσικό και το τουρκικό, αντίστοιχα, στοιχείο. Στο κράτος των Αψβούργων το γερμανικό στοιχείο αποτελούσε, πάνω – κάτω, το 1/3 του πληθυσμού.
Μια προσπάθεια αλλαγής του κλίματος έγινε το 1881 με την ίδρυση του γενικού επιτελείου. Το 1906 ανέλαβε καθήκοντα αρχηγού ο Φραντς Ξαβιέ Γιόζεφ Κόνραντ φον Έτσεντορφ. Ο Κόνραντ, όπως έμεινε γνωστός, παρέμεινε στη θέση αυτή μέχρι το 1917, με ένα μικρό διάλειμμα.
Ο Κόνραντ, ήταν εξ’ αρχής οπαδός του προληπτικού πολέμου κατά της Ιταλίας ή της Σερβίας. Για πολιτικούς λόγους οι εισηγήσεις του δεν εισακούσθηκαν. Αν και θεωρείτο μεταρρυθμιστής, ο Κόνραντ ήταν οπαδός του δόγματος της τυφλής επίθεσης, θεωρώντας πως ο επιτιθέμενος κατέχει την πρωτοβουλία και επιβάλει τη θέλησή του στον αμυνόμενο.
Η θεώρησή του αυτή δεν ήταν, προφανώς, εκ προοιμίου λανθασμένη, αλλά ο ίδιος απέτυχε να λάβει υπόψη του τις προόδους που είχαν συντελεσθεί. Το 1914 με τα σύγχρονα πυροβόλα και τα πολυβόλα σε υπηρεσία η επίθεση με κάθε τρόπο, αδιαφορώντας για το έδαφος και τον αντίπαλο αποτελούσε καθαρή αυτοκτονία.
Η προδοσία του συνταγματάρχη Ρεντλ
Αυτό όμως που υπονόμευσε εξαρχής την πολεμική προσπάθεια της Αυτοκρατορίας των Αψβούργων ήταν η διαβόητη υπόθεση Ρεντλ. Ο ομοφυλόφιλος συνταγματάρχης της υπηρεσίας πληροφοριών του Αυστριακού Στρατού εκβιάστηκε και εξαγοράστηκε από τους Ρώσους, παραδίδοντας σε αυτούς όλα τα σχέδια άμυνας και στρατηγικής συγκέντρωσής του αυστριακού στρατού.
Από το 1903 μέχρι το 1913 ο Ρεντλ πουλούσε τα μυστικά της πατρίδας του στη Ρωσία λαμβάνοντας τεράστια ποσά και ζώντας, κυριολεκτικά, βασιλικά. Πούλησε τα σχέδια πολέμου κατά της Σερβίας, όπως και το σχέδιο στρατηγικής συγκέντρωσης του αυστριακού στρατού στην Πολωνία (Γαλικία). Οι Ρώσοι ενημέρωσαν τους Σέρβους για τα αυστριακά σχέδια. Αποτέλεσμα ήταν δύο επαίσχυντες και αιματηρές ήττες του αυστριακού στρατού το 1914-15.
Ο Ρεντλ όχι απλώς παρέδωσε στους Ρώσους όλα τα αυστριακά σχέδια, αλλά παράλληλα μετέδιδε ψευδείς πληροφορίες στους ανωτέρους του σχετικά με τις ρωσικές δυνάμεις παρουσιάζοντας για αυτές μια εικόνα που δεν είχε σχέση με την πραγματικότητα όσον αφορά τον αριθμό τους και την στρατηγική τους συγκέντρωση. Παράλληλα “πούλησε” τους Αυστριακούς πράκτορες στη Ρωσία οι οποίοι εξουδετερώθηκαν.
Όταν η προδοσία αποκαλύφθηκε, ο Κόνραντ αποφάσισε να αλλάξει τα σχέδια στρατηγικής συγκέντρωσης του στρατού στο ρωσικό μέτωπο (Γαλικία), μη γνωρίζοντας ότι είχαν διαρρεύσει και τα σχέδια κατά της Σερβίας καθώς ο Ρεντλ δεν μίλησε πολύ αφού αυτοκτόνησε.
Η αρχική πρόθεση του Κόνραντ ήταν να συγκεντρώσει τις κύριες δυνάμεις του γύρω από τη Λεμβέργη (σημερινό Λβιβ της Ουκρανίας). Από εκεί οι αυστριακές δυνάμεις μπορούσαν να επιτεθούν είτε μεταξύ των ποταμών Βιστούλα και Μπουγκ και να απειλήσουν τη ρωσική, τότε, Πολωνία και κυρίως τη Βαρσοβία, είτε να κινηθούν βορειοανατολικά, προς το Ντούμπνο, διαχωρίζοντας τις ρωσικές δυνάμεις της Ουκρανίας από αυτές της Πολωνίας και νικώντας τες ελισσόμενες επί εσωτερικών γραμμών.
Η υπόθεση Ρεντλ όμως υποχρέωσε, ούτως ή άλλως τον Κόνραντ να μεταβάλει τα σχέδιά του, τα οποία οι Ρώσοι, αλλά και οι Σέρβοι γνώριζαν. Έτσι αποφάσισε να συγκεντρώσει τον όγκο των δυνάμεων του δυτικότερα από τους αρχικά προκαθορισμένους χώρους συγκέντρωσης στη Γαλικία και να επιτεθεί με ανεπαρκείς δυνάμεις στην Σερβία. Η απόφασή του αυτή είχε καταλυτική σημασία για την εξέλιξη του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου.