Ένας χρόνος συμπληρώνεται σήμερα από το «Μαύρο Σάββατο» της 7ης Οκτωβρίου και ο γενικευμένος πόλεμος στη Μέση Ανατολή δεν είναι πλέον σενάριο τρόμου, αλλά πραγματικότητα. Η περιοχή βιώνει μία από τις πιο επικίνδυνες στιγμές από τον πόλεμο των Έξι Ημερών του 1967 και ο πλανήτης κρατάει την αναπνοή του, λίγο πριν ανοίξουν οι κάλπες των αμερικανικών προεδρικών εκλογών
Εκατομμύρια άνθρωποι στη Μέση Ανατολή εξακολουθούν να ονειρεύονται ασφαλείς, ήσυχες ζωές μακριά από ξεριζωμούς, εικόνες φρίκης και θάνατο. Το τελευταίο έτος του πολέμου όμως, το χειρότερο στη σύγχρονη ιστορία της περιοχής, έδειξε για άλλη μια φορά ότι τα όνειρα για ειρήνη δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν, καθώς τα βαθιά πολιτικά, στρατηγικά και θρησκευτικά ρήγματα παραμένουν αγεφύρωτα. Για άλλη μια φορά, ο πόλεμος αναδιαμορφώνει την πολιτική της Μέσης Ανατολής.
Η επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου του 2023 προήλθε από μία ανεπίλυτη σύγκρουση ενός και πλέον αιώνα. Τα μέλη της διέσχισαν τα καλά φυλασσόμενα σύνορα με το Ισραήλ και προκάλεσαν τη χειρότερη έκρηξη βίας από τον Πόλεμο του Γιομ Κιπούρ.
Περίπου 1.200 άνθρωποι, κυρίως Ισραηλινοί άμαχοι, σκοτώθηκαν. Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπενιαμίν Νετανιάχου, τηλεφώνησε στον πρόεδρο Τζο Μπάιντεν και του είπε ότι «δεν έχουμε δει ποτέ τέτοια αγριότητα στην ιστορία του κράτους μετά το Ολοκαύτωμα». Το Ισραήλ θεώρησε τις επιθέσεις της Χαμάς ως απειλή για την ύπαρξή του.
Από τότε, το Ισραήλ προκάλεσε ανείπωτη καταστροφή στους Παλαιστίνιους στη Γάζα. Περίπου 43.000 άνθρωποι, κυρίως άμαχοι έχουν σκοτωθεί, σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας της Χαμάς. Μεγάλο μέρος της Γάζας είναι ερειπωμένο. Οι Παλαιστίνιοι κατηγορούν το Ισραήλ για γενοκτονία. Και ο πόλεμος έχει εξαπλωθεί. Δώδεκα μήνες μετά την επίθεση της Χαμάς, η Μέση Ανατολή βρίσκεται στο χείλος ενός ακόμη χειρότερου πολέμου, ευρύτερου και ακόμη πιο καταστροφικού.
Η χρονιά που «γκρέμισε» τη Μέση Ανατολή και άλλαξε τον κόσμο ξεκίνησε με τη συντονισμένη επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ και ολοκληρώνεται με μία γενικευμένη όπως όλα δείχνουν σύρραξη. Ένα χρόνο μετά, η Μέση Ανατολή απέχει ελάχιστα από έναν ολοκληρωτικό πόλεμο μεταξύ Ισραήλ και Ιράν.
Σήμερα και αφού το Ισραήλ δολοφόνησε τον αρχηγό της Χεζμπολάχ, Χασάν Νασράλα, και ξεκίνησε χερσαία εισβολή στον Λίβανο, και αφού το Ιράν ανταπέδωσε εκτοξεύοντας σχεδόν 200 πυραύλους στο Ισραήλ, η Μέση Ανατολή βιώνει μια από τις πιο επικίνδυνες στιγμές του τελευταίου μισού αιώνα.
Το βασικό ερώτημα πλέον είναι αν θα κλιμακωθεί η σύγκρουση και αν οι δυνάμεις των Ηνωμένων Πολιτειών θα εμπλακούν πιο άμεσα. Η Ουάσιγκτον υπερασπίστηκε το δικαίωμα του Ισραήλ να αντεπιτεθεί στο Ιράν, προειδοποιεί όμως ενάντια σε άμεσες επιθέσεις στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του φοβούμενη ότι κάτι τέτοιο θα μπορούσε να προκαλέσει μια ανεξέλεγκτη αλυσιδωτή αντίδραση.
Μάκης Λεβής στο Newsbomb.gr: «H Xαμάς σκότωσε τη μισή τάξη του γιου μου, έκαψε τη νταντά του»
Ο Μάκης Λεβής, ελεύθερος επαγγελματίας που τα τελευταία 14 χρόνια ζει και εργάζεται στη χώρα, έκανε μία οδυνηρή αναδρομή στην πιο δύσκολη στιγμή της ζωής του. Στις 6 Οκτωβρίου του 2023 θυμάται, γιόρτασαν τα γενέθλια του μεγάλου του γιού Γιόναταν, ο οποίος είναι σήμερα 11 ετών. Φίλοι και συγγενείς συγκεντρώθηκαν για να του ευχηθούν στο ειδυλλιακό -μέχρι τότε- «μοσάβ» ( τύπος συνεταιριστικής γεωργικής κοινότητας) στα σύνορα του Ισραήλ με τη Λωρίδα της Γάζας.
«Την επόμενη ημέρα ξυπνήσαμε με ήχους από σειρήνες, καλάσνικοφ, τρομοκράτες μέσα στο κράτος. Σκότωσαν γυναίκες και παιδιά μέσα στο σπίτι τους, στα καταφύγια. Υπάρχουν βίντεο που δείχνουν την ωμή βία. Ήρθαν για να σκοτώσουν, να βιάσουν, να καταλύσουν το κράτος. Ας μην ξεχνάμε ότι στη διακήρυξή της, η Χαμάς μιλάει για αφανισμό του κράτους του Ισραήλ, γι’ αυτό τον λόγο δημιουργήθηκε» λέει.
Αμέσως κατάλαβαν τι είχε συμβεί. «Αμπαρωθήκαμε την επόμενη κιόλας στιγμή στο καταφύγιο, ένα δωμάτιο με μπετόν μέσα στο ίδιο μας το σπίτι. Λάβαμε εντολή να κλείσουμε πόρτες και παράθυρα και να κλειδωθούμε. Η αλήθεια είναι ότι εμείς υπήρξαμε απίστευτα τυχεροί γιατί οι ένοπλοι προσπάθησαν να μπουν και στο δικό μας μοσάβ, αλλά μας “βοήθησε” η συγκυρία. Λίγο καιρό πριν την επίθεση Βεδουίνοι είχαν αρχίσει να κλέβουν αυτοκίνητα από την περιοχή άρα είχε αυξηθεί η ασφάλεια του οικισμού. Όταν προσπάθησαν να μπουν μέσα, μία ομάδα 72 ατόμων τους σταμάτησε με αποτέλεσμα να φύγουν».
Οι πρώτες ώρες στο καταφύγιο όπως λέει ήταν δραματικές. Τους έδωσαν οδηγίες να βγάλουν τα χερούλια από τις πόρτες. Οι τρομοκράτες συχνά βάζουν φωτιά στον περιβάλλοντα χώρο για να σε πνίξουν με τους καπνούς και να αναγκαστείς να βγεις έξω. Τους είπαν λοιπόν να προμηθευτούν βρεγμένες πετσέτες. Και τα παιδιά; τον ρωτάμε. Πώς βίωσαν τις επιθέσεις, τον πανικό των πρώτων ωρών; «Τα αφήσαμε να βυθιστούν στα τάμπλετ. Κάναμε τα πάντα για να μην φθάσουν οι πληροφορίες και η ανησυχία μας σε εκείνα…»
Πολλοί γνωστοί, φίλοι και γείτονες όμως δεν είχαν την ίδια τύχη. «Η μισή τάξη του γιου μου σκοτώθηκε. Οι τρομοκράτες μπήκαν μέσα και βίασαν κορίτσια από 9-10 ετών μέχρι ηλικιωμένες γυναίκες. Σκότωσαν αδιάκριτα. Ο δάσκαλος μουσικής των παιδιών, ο προπονητής μπάσκετ, η νταντά τους με τα εγγόνια της. Την έκαψαν μέσα στο ίδιο της το σπίτι» λέει συντετριμμένος. Και συνεχίζει: «Θέλουν να κάνουν πόλεμο, έστω “ιερό” όπως τον βαφτίζουν; Ας υποθέσουμε ότι το δέχομαι. Δεν σκοτώνει κανείς αδιακρίτως παιδιά και γυναίκες. Όταν ρίχνεις ρουκέτα στο σπίτι μου, φταις και εγώ θα γκρεμίσω το δικό σου».
Ισραηλινοί διαδηλώνουν για την απελευθέρωση των ομήρων της Χαμάς
ΑΡ
Ο κ Λεβής επέστρεψε στην Ελλάδα με τους δύο γιους του στις 10 Οκτωβρίου του 2023, τρία 24ωρα μετά τις αιματηρές επιθέσεις. Σήμερα τα παιδιά του ζουν σε ένα ξενοδοχείο στη Νεκρά Θάλασσα μαζί με τη μητέρα τους, όπως χιλιάδες ακόμη Ισραηλινοί που έμεναν στο νότο πριν από την 7η Οκτωβρίου και μετεγκαταστάθηκαν για λόγους ασφαλείας, με έξοδα της κυβέρνησης Νετανιάχου. Το κράτος, λέει, βοηθάει τους πολίτες να διαχειριστούν το τραύμα, υπάρχουν παντού κινητές μονάδες ψυχολόγων, η βοήθεια είναι άμεση και πανταχού παρούσα.
Πώς βλέπει λοιπόν τις καταιγιστικές εξελίξεις στη Μέση Ανατολή ένα χρόνο μετά; Η κατάσταση στην περιοχή παραμένει έκρυθμη και οι ισορροπίες τρόμου με το Ιράν προκαλούν έντονη ανησυχία στη διεθνή κοινότητα. Ο κ Λεβής δίνει τη δική του «αισιόδοξη» εκδοχή σε πείσμα των δυσοίωνων προβλέψεων. «Για μένα η κατάσταση είναι καλύτερη. Η Χαμάς έχει αποδεκατιστεί, δεν πέφτουν πλέον ρουκέτες.
Το δίχτυ πληροφοριών του ισραηλινού στρατού είναι καλύτερο από ποτέ. Κάποιοι ανοίγουν το στόμα τους και μιλάνε. Όταν η Χαμάς ζούσε και βασίλευε, τα στόματα έμεναν κλειστά απο φόβο. Όχι πια. Στον Λίβανο το μόνο που θέλει το Ισραήλ είναι να απωθήσει το Χεζμπολάχ από τα σύνορα». Και κλείνει με μία φράση: “Όλο το Ισραήλ ελπίζει και θέλει την ειρήνη”.
Οι ψευδαισθήσεις που κατέρρευσαν
Οι ΗΠΑ προειδοποίησαν επανειλημμένα ενάντια σε μία κλιμάκωση στην περιοχή, ωστόσο δεν κατάφεραν να τη σταματήσουν, ακόμη και με 40.000 αμερικανικές δυνάμεις στην περιοχή. Για τα «γεράκια» εντός του Ισραήλ ο πόλεμος που ξεκίνησε στις 7 Οκτωβρίου του 2023 ενάντια στη Χαμάς είναι «πόλεμος για την εθνική επιβίωση» ,«καθήκον» για ένα έθνος που «δημιουργήθηκε στον απόηχο του Ολοκαυτώματος», όπως λέει ο πρώην πρέσβης του Ισραήλ στις Ηνωμένες Πολιτείες, Μάικλ Όρεν.
Το άγνωστο είναι πώς ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου θα ερμηνεύσει αυτή την υπαρξιακή αποστολή καθώς σταθμίζει πώς, όχι εάν, θα αντεπιτεθεί στο Ιράν. Ο πρόεδρος Μπάιντεν επισκέφθηκε το Ισραήλ λιγότερο από δύο εβδομάδες μετά την 7η Οκτωβρίου, για να εκφράσει αλληλεγγύη μετά από μια από τις πιο φρικιαστικές τρομοκρατικές επιθέσεις της σύγχρονης εποχής.
Αυτό έγινε πριν το Ισραήλ ισοπεδώσει τη Γάζα ενάντια στις διεθνείς εκκλήσεις, πριν εξαπολύσει τις συντονισμένες επιθέσεις σε συσκευές επικοινωνίας μελών της Χεζμπολάχ στον Λίβανο και πριν ο Νετανιάχου εγκρίνει το σχέδιο για τη δολοφονία του Νασράλα και τον συστηματικό «αποκεφαλισμό» μεγάλου μέρους της ηγεσίας της Χεζμπολάχ.
Ένας χρόνος πολέμου έχει αφαιρέσει πολλές υποθέσεις και ψευδαισθήσεις. Μία από αυτές είναι η πεποίθηση του Νετανιάχου ότι θα μπορούσε να διαχειριστεί το ζήτημα των Παλαιστινίων χωρίς να κάνει παραχωρήσεις στα αιτήματά τους για αυτοδιάθεση.
Κατέρρευσαν επίσης οι ευσεβείς πόθοι που είχαν παρηγορήσει τους ανήσυχους δυτικούς συμμάχους του Ισραήλ. Οι ηγέτες στις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο, μεταξύ άλλων, είχαν πείσει τους εαυτούς τους ότι ο Νετανιάχου, αν και εναντιωνόταν σε ένα παλαιστινιακό κράτος δίπλα στο Ισραήλ σε όλη του την πολιτική ζωή, θα μπορούσε με κάποιο τρόπο να πειστεί να τερματίσει τον πόλεμο.
Η άρνησή του μεταξύ άλλων τορπίλισε το φιλόδοξο αμερικανικό ειρηνευτικό σχέδιο. Η «μεγάλη συμφωνία» του προέδρου Μπάιντεν πρότεινε ότι το Ισραήλ θα λάβει πλήρη διπλωματική αναγνώριση από τη Σαουδική Αραβία, την πιο ισχυρή ισλαμική χώρα, με αντάλλαγμα να επιτρέψει την ανεξαρτησία της Παλαιστίνης. Οι Σαουδάραβες θα ανταμείβονταν με ένα σύμφωνο ασφαλείας με τις ΗΠΑ.
Το σχέδιο Μπάιντεν κατέρρευσε με το πρώτο εμπόδιο. Ο Νετανιάχου είπε τον Φεβρουάριο ότι η συγκρότηση του κράτους θα ήταν «τεράστια ανταμοιβή» για τη Χαμάς. Ο Μπεζαλέλ Σμότριχ, ένας από τους υπερεθνικιστές εξτρεμιστές στο υπουργικό του συμβούλιο, είπε ότι θα ήταν«υπαρξιακή απειλή» για το Ισραήλ.
Ο ηγέτης της Χαμάς, Γιάχια Σινουάρ ο οποίος φέρεται να είναι ζωντανός κάπου στη Γάζα είχε τις δικές του ψευδαισθήσεις. Πριν από ένα χρόνο, φέρεται να ήλπιζε ότι ο υπόλοιπος λεγόμενος «άξονας αντίστασης» του Ιράν θα συμμετείχε, με πλήρη ισχύ, σε έναν πόλεμο κατά του Ισραήλ. Έκανε λάθος.
Ο Σινουάρ κράτησε το σχέδιό του να επιτεθεί στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου τόσο μυστικό που αιφνιδίασε τον εχθρό του. Εξέπληξε ακόμη και κάποιους από τη δική του πλευρά. Διπλωματικές πηγές είπαν στο BBC ότι μπορεί να μην είχε καν μοιραστεί τα σχέδιά του με την εξόριστη πολιτική ηγεσία της ίδιας του της οργάνωσης στο Κατάρ. Το Ιράν κατέστησε σαφές ότι δεν ήθελε έναν ευρύτερο πόλεμο, καθώς το Ισραήλ εισέβαλε στη Γάζα και ο Πρόεδρος Μπάιντεν διέταξε τις αμερικανικές ομάδες κρούσης αερομεταφορέων να πλησιάσουν για να προστατεύσουν το Ισραήλ.
Αντίθετα, ο Χασάν Νασράλα και ο φίλος και σύμμαχός του, ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, περιορίστηκαν στον εκτόξευση ρουκετών στα βόρεια σύνορα του Ισραήλ, κάτι που, όπως είπαν, θα συνεχιζόταν μέχρι την κατάπαυση του πυρός στη Γάζα. Οι στόχοι ήταν κυρίως στρατιωτικοί, αλλά το Ισραήλ απομάκρυνε περισσότερους από 60.000 ανθρώπους από τα σύνορα. Στον Λίβανο, ίσως οι διπλάσιοι αναγκάστηκαν να φύγουν στους μήνες που ακολούθησαν, όσο το Ισραήλ
Το Ισραήλ κατέστησε σαφές ότι δεν θα ανεχόταν έναν αόριστο πόλεμο φθοράς με τη Χεζμπολάχ. Ακόμα κι έτσι, ορισμένοι θεωρούσαν ότι το τρομερό μαχητικό ιστορικό της Χεζμπολάχ σε προηγούμενους πολέμους και το οπλοστάσιο πυραύλων της που παρείχε το Ιράν θα απέτρεπαν το Ισραήλ.
Τον Σεπτέμβριο, το Ισραήλ πέρασε στην επίθεση. Κανείς εκτός των ανώτερων βαθμίδων των Ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων (IDF) και της κατασκοπευτικής υπηρεσίας Μοσάντ δεν πίστευε ότι θα μπορούσε να προκληθεί τόσο μεγάλη ζημιά στον πιο ισχυρό σύμμαχο του Ιράν. Το Ισραήλ πυροδότησε εξ αποστάσεως παγιδευμένους βομβητές και walkie-talkie καταστρέφοντας τις επικοινωνίες της Χεζμπολάχ και σκοτώνοντας ηγέτες.
Ξεκίνησε μια από τις πιο έντονες εκστρατείες βομβαρδισμών στον σύγχρονο πόλεμο. Την πρώτη μέρα, το Ισραήλ σκότωσε περίπου 600 Λιβανέζους, ανάμεσά τους και πολλούς άμαχους. Στις 27 Σεπτεμβρίου, μία αεροπορική επιδρομή στα νότια προάστια της Βηρυτού σκότωσε τον Χασάν Νασράλα, τον ηγέτη της Χεζμπολάχ και πολλούς από τους κορυφαίους υπολοχαγούς του.
Ο Νασράλα ήταν ένα ζωτικό μέρος του «άξονα αντίστασης» του Ιράν, της άτυπης συμμαχίας και του αμυντικού δικτύου συμμάχων και πληρεξουσίων του. Το Ισραήλ μετέτρεψε τον πόλεμο στα σύνορα μία μεγαλύτερη αντιπαράθεση. Αν η στρατηγική πρόθεση ήταν να αναγκαστεί η Χεζμπολάχ να σταματήσει τα πυρά και να αποσυρθεί από τα σύνορα, απέτυχε.
Η επίθεση και η εισβολή στο νότιο Λίβανο δεν πτόησε το Ιράν. Το Ιράν φαίνεται να έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η ανοιχτή απροθυμία του να διακινδυνεύσει έναν ευρύτερο πόλεμο, ενθάρρυνε το Ισραήλ να πιέσει σκληρότερα. Ο αντίκτυπος ήταν επικίνδυνος και η ισραηλινή απάντηση ήταν εγγυημένη, αλλά για τον ανώτατο ηγέτη και τους Φρουρούς της Επανάστασης του Ιράν, είχε γίνει η λιγότερο κακή επιλογή. Την Τρίτη 1 Οκτωβρίου, το Ιράν επιτέθηκε στο Ισραήλ με βαλλιστικούς πυραύλους.
Το θέμα πλέον είναι τι θα κάνει ο Νετανιάχου. Θα στείλει ένα ακόμη μήνυμα στο Ιράν για το τι θα μπορούσε να κάνει το Ισραήλ στο μέλλον, όπως έκανε τον Απρίλιο όταν στόχευσε σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις στην ιερή πόλη Ισφαχάν; Θα πλήξει πετρελαιοπαραγωγικές εγκαταστάσεις και λιμάνια; Ή θα στοχεύσει απευθείας στις εγκαταστάσεις που απειλούσε να χτυπήσει εδώ και χρόνια, ξεκινώντας από τις υπόγειες εγκαταστάσεις Nατάνζ όπου το Ιράν εμπλουτίζει ουράνιο σε βαθμό σχεδόν βόμβας;
Και στο βάθος…αμερικανικές εκλογές
Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός μπορεί να θεωρήσει τις επόμενες πέντε εβδομάδες μέχρι τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές ως την κατάλληλη στιγμή για να προωθήσει τους στόχους του. Σε τελική ανάλυση, ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ δεν είναι βέβαιο οτι θα ήταν αντίθετος σε μια μεγάλη επίθεση στη στρατιωτική υποδομή του Ιράν, ενώ και Δημοκρατικοί δεν μπορούν να κάνουν πολλά για να αποτρέψουν το Ισραήλ μετά την πυραυλική επίθεση.
Αυτή η νέα εποχή εγκυμονεί πολλούς κινδύνους γράφουν οι New York Times. Υπάρχει ο κίνδυνος το Ιράν, απογοητευμένο από την αποτυχία της πυραυλικής του δύναμης να πείσει τον εαυτό του ότι είναι καιρός να αγωνιστεί για ένα πυρηνικό όπλο, θεωρώντας αυτή την επικίνδυνη κίνηση ως τον μόνο τρόπο για να σταματήσει έναν αντίπαλο που έχει διεισδύσει σε iPhone, συσκευές τηλεειδοποίησης και συστήματα υπολογιστών.
Υπάρχει ο κίνδυνος παρά την εκλογή ενός μετριοπαθούς νέου Ιρανού προέδρου του Μασούντ Πεζεσκιάν το Σώμα των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης να κερδίσει τα εσωτερικά επιχειρήματα της χώρας και να διπλασιάσει τα πυραυλικά του προγράμματα και τους παράγοντες επιρροής.
«Ένας πόλεμος πλήρους κλίμακας θα μπορούσε να είναι καταστροφικός για τον Λίβανο, το Ισραήλ και ολόκληρη την περιοχή», λέει ο Τζόναθαν Πάνικοφ, διευθυντής της Πρωτοβουλίας Ασφάλειας Μέσης Ανατολής Scowcroft στο Atlantic Council. «Αλλά από αυτό, θα προκύψουν επίσης απροσδόκητες ευκαιρίες -όπως το να υπονομευτεί η επιρροή του Ιράν στην περιοχή, για παράδειγμα, παρεμποδίζοντας ενεργά τις προσπάθειές του για την ανασύσταση της Χεζμπολάχ. Μία νέα αμερικανική διοίκηση θα πρέπει να είναι έτοιμη να τις εκμεταλλευτεί».
«Αυτό κάνουν οι παλιοί πόλεμοι. Δημιουργούν νέα δυναμική ισχύος, κενά που πρέπει να καλυφθούν. Ωστόσο, παραμένει ο κίνδυνος ότι οι ευρύτεροι πόλεμοι, όταν αρχίσουν χρειάζονται χρόνια για να τεθούν ξανά στο…κουτί. Και η παρουσία πυρηνικών όπλων, βαλλιστικών πυραύλων, όπως επίσης το ένστικτο για κλιμάκωση δημιουργεί ένα ιδιαίτερα τοξικό μείγμα» γράφουν οι New York Times.
«Επιχείρηση Πλημμύρα του Αλ Άκσα»: Το χρονικό
Το βράδυ εκείνης της Παρασκευής (6/10), στη Ράφα και στο Χαν Γιουνίς, στο Τελ Αβίβ και στο Σντερότ, στα κιμπούτς του νότιου Ισραήλ, στη Μπέιτ Λάχια και στο Ντέιρ αλ Μπαλάχ, η ζωή κυλούσε ως συνήθως. Το επόμενο πρωί, όταν χιλιάδες ρουκέτες εκτοξεύτηκαν από τη Γάζα προς το Ισραήλ λίγοι υποψιάστηκαν ότι αυτή η 7η Οκτωβρίου θα ήταν πολύ διαφορετική και θα άλλαζε για πάντα το πρόσωπο της Μέσης Ανατολής.
Με βάση ένα σχέδιο που είχαν επεξεργαστεί σχολαστικά για μήνες κάτω από τη μύτη των Ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων (IDF), χιλιάδες μέλη της Χαμάς διέσχισαν τον φράκτη ασφαλείας, υπό την κάλυψη τεράστιων βολών με ρουκέτες και εξαπέλυσαν την πιο θανατηφόρα σφαγή στην ιστορία της χώρας.
Λίγο πριν την ανατολή του ηλίου το Σάββατο, 7 Οκτωβρίου εκατοντάδες τρομοκράτες της Χαμάς έρπουν προς τα σύνορα της Γάζας με το Ισραήλ. Μέσα σε λίγα λεπτά θα ξεχυθούν, ανοίγοντας τις «πύλες της κόλασης». Εκείνο το πρωί, ούτε οι Ισραηλινοί στρατιώτες που παρακολουθούσαν τον υψηλής τεχνολογίας φράχτη στα σύνορα της Γάζας, ούτε οι πολίτες που ζούσαν σε κοντινές πόλεις και κιμπούτς δεν είχαν ιδέα ότι η Χαμάς επρόκειτο να εξαπολύσει την πιο αιματηρή επίθεση στην 75χρονη ιστορία του Ισραήλ.
Η Χαμάς, η ισλαμιστική τρομοκρατική ομάδα που κυβερνά τη Γάζα τα τελευταία 16 χρόνια, την ονόμασε «Επιχείρηση Πλημμύρα του Αλ Άκσα» από το τέμενος στην Παλιά Πόλη της Ιερουσαλήμ που στεγάζει τον τρίτο ιερότερο χώρο στο Ισλάμ και τον πιο ιερό τόπο στον Ιουδαϊσμό, όπου κάποτε βρίσκονταν δύο βιβλικοί ναοί.
Το πλήγμα ήταν σχολαστικά σχεδιασμένο για μήνες, ίσως και για ένα χρόνο, λένε ισραηλινοί στρατιωτικοί εμπειρογνώμονες, ακριβώς κάτω από τη μύτη των περίφημων στρατιωτικών υπηρεσιών πληροφοριών του. Σε ένα από τα εκατοντάδες βίντεο που αναρτήθηκαν έκτοτε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, φαίνονται μέλη της Χαμάς να αφήνουν τα σπίτια τους στη Γάζα και να κατευθύνονται προς τον φράχτη, μερικοί φωνάζοντας «Αλλάχου Άκμπαρ» – στα αραβικά «Ο Θεός είναι μεγάλος».
Η μαζική διείσδυση ξεκινά στις 6:28 π.μ (τοπική ώρα), όταν ο ισραηλινός στρατός ανιχνεύει ξαφνικά εκατοντάδες ρουκέτες να εκτοξεύονται προς πόλεις και κωμοπόλεις στο κέντρο και τον νότο της χώρας. Το αντιπυραυλικό σύστημα «Σιδηρούς Θόλος» τέθηκε σε ισχύ, γρήγορα όμως κατακλύστηκε από τον τεράστιο αριθμό των ρουκετών. Μέλη της Χαμάς εθεάθησαν να τρέχουν στα χωράφια, πολλοί ντυμένοι σαν αγρότες. Πίσω τους είναι άλλοι που φορούν στρατιωτικά ρούχα παρόμοια με αυτά που φορούν τα ισραηλινά στρατεύματα.
Άλλοι φορούσαν μαύρα μπλουζάκια και γιλέκα παγιδευμένα με πυρομαχικά και χειροβομβίδες. Πολλοί φορούν τις πράσινες κορδέλες της ένοπλης πτέρυγας της Χαμάς, τις «Ταξιαρχίες Εζεντίν Αλ Κασάμ», και φέρουν μικροσκοπικές κάμερες για να απαθανατίσουν τα γεγονότα, πλάνα που αργότερα θα αποδειχθούν κρίσιμα για να δείξουν πώς εξελίχθηκαν τα γεγονότα.
Παραβιάζοντας τον φράχτη στα σύνορα κατέρριψαν τον μακροχρόνιο μύθο ότι το Ισραήλ είναι απόρθητο φρούριο. Η Χαμάς στόχευσε ενεργά τα συστήματα επικοινωνίας του ισραηλινού στρατού για να αποτρέψει την ειδοποίηση των ενισχύσεων, χτυπώντας επίσης έναν πυλώνα ηλεκτρικής ενέργειας κοντά στο κιμπούτζ Be’eri. Ταυτόχρονα, χρησιμοποίησαν ταχύπλοα για να προσπαθήσουν να παρακάμψουν τον έξυπνο ναυτικό φράχτη του Ισραήλ.
Όλα έγιναν πολύ γρήγορα, με ομάδες τρομοκρατών να περνούν μέσα από τον κατεστραμμένο φράχτη με μοτοσικλέτες, νταλίκες ή με τα πόδια, ακόμη και μπουλντόζες για να ανοίξουν δρόμο αν χρειαστεί. Κατευθύνθηκαν προς τις κοντινές ισραηλινές πόλεις και τα κιμπούτζ και καθώς ο ήλιος ανατέλλει, αρχίζει το μακελειό.
Από τις 6:55 π.μ., οι τρομοκράτες άρχισαν να εισβάλλουν σε αγροτικές κοινότητες κατακλύζοντας παράλληλα ένα ρέιβ πάρτι, όπου εκατοντάδες νέοι χόρευαν όλη τη νύχτα κατά την τελευταία ημέρα του εβραϊκού φεστιβάλ Σουκότ. Η Χαμάς λέει ότι 1.200 «μαχητές» της επιτέθηκαν σε 50 διαφορετικές τοποθεσίες εκείνο το Σάββατο, την ημέρα που οι Ισραηλινοί αποκαλούν πλέον «Μαύρο Σάββατο».
Το Ισραήλ λέει ότι 25 αγροτικές κοινότητες και πόλεις κοντά στα σύνορα της Γάζας δέχθηκαν μεθοδική επίθεση, με ένα επίπεδο βίας άνευ προηγουμένου τόσο στη φύση όσο και στην έκτασή του, με τα μέλη της Χαμάς να πηγαίνουν από σπίτι σε σπίτι και να σφάζουν περισσότερους από 1.400 ανθρώπους, στη συντριπτική τους πλειονότητα αμάχους που πέθαναν την πρώτη μέρα. Μωρά, παιδιά, έφηβοι, ηλικιωμένοι και ολόκληρες οικογένειες πυροβολήθηκαν, μαχαιρώθηκαν ή ακρωτηριάστηκαν με τσεκούρια, είπαν επιζώντες. Γυναίκες και κορίτσια δέχθηκαν σεξουαλική επίθεση.
Ένα έθνος σε μετατραυματικό στρες
Οι εικόνες που έδωσε στη δημοσιότητα η Χαμάς δείχνουν τους ενόπλους της να πυροβολούν στρατιώτες και επίσης να απαγάγουν πολίτες, μερικοί από τους οποίους φορούσαν μόνο εσώρουχα. Στο μουσικό φεστιβάλ Supernova, το οποίο λάμβανε χώρα σε ένα χωράφι αρκετά χιλιόμετρα από τα σύνορα με την κεντρική Γάζα, τρομοκράτες έφτασαν χρησιμοποιώντας μηχανοκίνητα αλεξίπτωτα πλαγιάς και φορτηγά.
Οι νεαροί ρέιβερ τους μαγνητοσκοπούσαν αρχικά στα smartphone τους, η περιέργειά τους όμως γρήγορα μετατράπηκε σε πανικό καθώς άρχισαν οι πυροβολισμοί, με τα πλήθη να τρέπονται σε φυγή προς όλες τις κατευθύνσεις. Για πολλούς ήταν ήδη αργά. Σύμφωνα με ισραηλινή καταμέτρηση, 270 άνθρωποι σκοτώθηκαν στο σημείο. Η βαρβαρότητα και το εύρος της επίθεσης προκάλεσαν ανείπωτο σοκ σε ολόκληρη τη χώρα, με τον ισραηλινό Τύπο να σπεύδει να κάνει παραλληλισμούς με τα πογκρόμ κατά των Εβραίων και τις ναζιστικές θηριωδίες.
Προσθέτοντας στο εθνικό τραύμα, ο ισραηλινός στρατός ανακοίνωσε το απόγευμα εκείνης της ημέρας, γύρω στις 6:00 μ.μ. ότι τόσο οι «στρατιώτες όσο και οι πολίτες» απήχθησαν από τη Χαμάς και μεταφέρθηκαν στη Γάζα, με εκατοντάδες ανθρώπους να υπολογίζονται οτι κρατούνται ακόμη στον παλαιστινιακό θύλακα.
«Είμαστε σε πόλεμο», ανακοίνωσε ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου το απόγευμα της 7ης Οκτωβρίου, δεσμευόμενος να απαντήσει με «πυρά μεγέθους που ο εχθρός δεν γνώριζε». Οι δυτικές πρωτεύουσες καταδίκασαν γρήγορα την επιχείρηση της Χαμάς, με την Ουάσιγκτον να υπόσχεται «στιβαρή και ακλόνητη» υποστήριξη στο Ισραήλ.
Το συνεχιζόμενο δράμα της Γάζας
Η οργάνωση της Χεζμπολάχ του Λιβάνου που υποστηρίζεται από το Ιράν συνεχάρη την ίδια στιγμή «τον αντιστασιακό παλαιστινιακό λαό», χαιρετίζοντας την «ηρωική επιχείρηση» της Χαμάς. Η αντίδραση του Ισραήλ δεν άργησε να έρθει, με τον στρατό να καλεί 360.000 εφέδρους για να ενταχθούν στον στρατό του. Έκτοτε ξεκίνησε ένας ανελέητος βομβαρδισμό του παλαιστινιακού θύλακα που φιλοξενεί 2,4 εκατομμύρια ανθρώπους και κυβερνάται από τη Χαμάς από το 2007.
Σχεδόν αμέσως, το Ισραήλ απάντησε εξαπολύοντας μία από τις πιο καταστροφικές επιθέσεις στην ιστορία της Γάζας, πολιορκώντας πλήρως τον θύλακα. Στους μήνες που ακολούθησαν σημειώθηκαν επανειλημμένες χερσαίες εισβολές, συνέχιση των ανελέητων βομβαρδισμών και μόνο ελάχιστη χαλάρωση της πολιορκίας για να επιτραπεί η είσοδος σε εντελώς ανεπαρκείς ποσότητες βοήθειας και εμπορικών αγαθών.
Η μόνη σύντομη παύση στον πόλεμο διαπραγματεύτηκε στα τέλη Νοεμβρίου του περασμένου έτους για να επιτρέψει στη Χαμάς να απελευθερώσει 110 ομήρους με αντάλλαγμα 240 Παλαιστίνιους αιχμαλώτους και το Ισραήλ να επιτρέψει στιγμιαία περισσότερη βοήθεια στη Γάζα.
Η αποτυχία –ή η άρνηση– επίτευξης κατάπαυσης του πυρός άνοιξε το δρόμο για την τρέχουσα περιφερειακή κλιμάκωση και έναν φαινομενικά ατελείωτο πόλεμο στη Γάζα, όπου περισσότεροι από 43.000 άνθρωποι σκοτώθηκαν τον περασμένο χρόνο – μεταξύ των οποίων περισσότερα από 16.000 παιδιά. Χιλιάδες ακόμη άνθρωποι έχουν τραυματιστεί, αγνοούνται και θεωρούνται νεκροί κάτω από τα ερείπια, σύμφωνα με τις υγειονομικές αρχές στον θύλακα.
Περίπου 1,9 εκατομμύρια άνθρωποι – το 90% του πληθυσμού – έχουν εκτοπιστεί, ενώ οι κρίσιμες υποδομές, το οικιστικό απόθεμα, η οικονομία, οι γεωργικές εκτάσεις και οι αλιευτικοί στόλοι της Γάζας έχουν καταστραφεί. Πάνω απο δύο εκατομμύρια Παλαιστίνιοι είναι χωρίς προστασία, τροφή, νερό, αποχέτευση, στέγη, υγειονομική περίθαλψη, εκπαίδευση, ηλεκτρισμό και καύσιμα – τις βασικές ανάγκες για να επιβιώσουν. Οι οικογένειες έχουν εκτοπιστεί βίαια, ξανά και ξανά, από ένα μη ασφαλές μέρος στο επόμενο, χωρίς διέξοδο».
Η καταστροφή έχει προκαλέσει πολλαπλές προειδοποιήσεις από τον ΟΗΕ και δεκάδες ανθρωπιστικές οργανώσεις ότι οι ενέργειες του Ισραήλ καθιστούν τη Γάζα αβίωτη. Ένα χρόνο μετά, το συντριπτικό ερώτημα είναι πότε και πώς θα τελειώσει ο πόλεμος και τι θα απομείνει όταν τελειώσει.
Η μόνη ελπίδα για τη Γάζα είναι να συμφωνηθεί κατάπαυση του πυρός. Εάν σταματήσουν τα πυρά, οι διπλωμάτες μπορεί να έχουν ένα παράθυρο για να σταματήσουν τη διολίσθηση σε μια πολύ ευρύτερη καταστροφή Μετά από γενιές συγκρούσεων, οι Ισραηλινοί και οι Παλαιστίνιοι έχουν συνηθίσει να αντιμετωπίζουν ο ένας τον άλλον.
Αλλά έχουν επίσης συνηθίσει να ζουν ο ένας δίπλα στον άλλο, όσο άβολη κι αν είναι αυτή η συμβίωση. Όταν έρθει μια κατάπαυση του πυρός, και με μια νέα γενιά ηγετών, θα υπάρξουν πιθανότητες για ειρήνευση. Αλλά αυτό είναι ένα πιο μακρινό μέλλον. Το υπόλοιπο του έτους και το 2025, με έναν νέο πρόεδρο στον Λευκό Οίκο, προδιαγράφεται αβέβαιο και γεμάτο κινδύνους. Αναλυτές και διπλωμάτες συμφωνούν: η προτεραιότητα για όσους θέλουν να σταματήσουν αυτόν τον πόλεμο πρέπει να είναι η κατάπαυση του πυρός στη Γάζα. Είναι η μόνη ευκαιρία να ηρεμήσουν τα πράγματα και να δημιουργηθεί χώρος για διπλωματία.
Φέτος ο πόλεμος ξεκίνησε στη Γάζα. Όλα δείχνουν οτι θα πρέπει να τελειώσει και εκεί.