«Όταν άκουσα την κύρια πρόταση, ακούστηκε σχεδόν θεϊκή. Συγκινήθηκα τόσο πολύ και δεν μπορούσα να σταματήσω να κλαίω από χαρά» δήλωσε η αδερφή του
Ένα ιαπωνικό δικαστήριο έκρινε αθώο την Πέμπτη έναν 88χρονο πρώην πυγμάχο μετά από επανάληψη της δίκης για τετραπλό φόνο του 1966, ανατρέποντας μια απόφαση που τον έκανε τον μακροβιότερο θανατοποινίτη στον κόσμο.
Σύμφωνα με το Associated Press, η αθώωση του Iwao Hakamada από το περιφερειακό δικαστήριο της Shizuoka τον καθιστά τον πέμπτο θανατοποινίτη που κρίνεται αθώος σε επαναληπτική δίκη στη μεταπολεμική Ιαπωνία, όπου οι εισαγγελείς έχουν ποσοστό καταδίκης άνω του 99%. Η υπόθεση θα μπορούσε να αναζωπυρώσει τη συζήτηση γύρω από την κατάργηση της θανατικής ποινής στην Ιαπωνία.
Το δικαστήριο διαπίστωσε ότι τα αποδεικτικά στοιχεία ήταν κατασκευασμένα και τοποθετημένα από τους ανακριτές και ότι ο Hakamada δεν ήταν ο ένοχος, δήλωσε ο δικηγόρος του Hideyo Ogawa.
Αφού διαβάστηκε η απόφαση και μια εξήγηση, η 91χρονη αδελφή του Hideko Hakamada βγήκε από το δικαστήριο με ένα πλατύ χαμόγελο, την οποία υποδέχθηκαν ζητωκραυγές και δύο μεγάλες ανθοδέσμες για να γιορτάσουν την αθώωση του αδελφού της μετά από 58 χρόνια δικαστικής μάχης.
«Σας ευχαριστώ όλους, κερδίσαμε μια αθώωση», δήλωσε σε τηλεοπτική συνέντευξη Τύπου. «Όταν άκουσα την κύρια πρόταση, ακούστηκε σχεδόν θεϊκή. Συγκινήθηκα τόσο πολύ και δεν μπορούσα να σταματήσω να κλαίω από χαρά».
Η αδερφή του θανατοποινίτη, Hideko Hakamada
Kyodo News μέσω AP
Το χρονικό της δίκης
Ο Hakamada είχε καταδικαστεί για δολοφονία ενός στελέχους και τριών μελών της οικογένειάς του το 1966 και τον εμπρησμό του σπιτιού τους στην κεντρική Ιαπωνία. Καταδικάστηκε σε θάνατο το 1968, αλλά δεν εκτελέστηκε λόγω της μακρόχρονης διαδικασίας έφεσης και επανάληψης της δίκης στο διαβόητα αργοκίνητο σύστημα ποινικής δικαιοσύνης της Ιαπωνίας.
Πέρασε 48 χρόνια πίσω από τα κάγκελα – περισσότερα από 45 από αυτά στην πτέρυγα των θανατοποινιτών – καθιστώντας τον τον μακροβιότερο θανατοποινίτη στον κόσμο, σύμφωνα με τη Διεθνή Αμνηστία.
Ο Ogawa είπε ότι ζήτησε από τους εισαγγελείς να μην ασκήσουν έφεση στην υπόθεση, όπως είναι δυνατόν, αλλά του είπαν ότι δεν έχουν αποφασίσει ακόμη τι θα κάνουν.
Ο δικηγόρος δήλωσε επίσης ότι η ομάδα υπεράσπισης εξετάζει το ενδεχόμενο να καταθέσει μήνυση κατά της κυβέρνησης, εν μέρει για να μάθει περισσότερα για την προβληματική έρευνα. Εάν οι εισαγγελείς δεν ασκήσουν έφεση και οριστικοποιηθεί η αθώωσή του, ο Hakamada θα δικαιούται να ζητήσει αποζημίωση.
Χρειάστηκαν 27 χρόνια για να απορρίψει το ανώτατο δικαστήριο την πρώτη του έφεση για επανάληψη της δίκης. Η δεύτερη έφεσή του για επανάληψη της δίκης υποβλήθηκε το 2008 από την αδελφή του.
Το αίτημα αυτό έγινε δεκτό το 2014, όταν το δικαστήριο έκρινε ότι υπήρχαν στοιχεία που έδειχναν ότι κατηγορήθηκε άδικα. Δεν απαλλάχθηκε από την καταδίκη του, αλλά αποφυλακίστηκε και του επετράπη να περιμένει την επανάληψη της δίκης στο σπίτι του, επειδή η κακή του υγεία και η ηλικία του τον καθιστούσαν χαμηλό κίνδυνο απόδρασης.
Όμως η υπόθεση συνέχισε να «αναπηδά» ανάμεσα σε διάφορα δικαστήρια, μέχρι που τελικά ένα από αυτά αποφάσισε υπέρ του το 2023, ανοίγοντας το δρόμο για την τελευταία επαναληπτική δίκη που ξεκίνησε τον Οκτώβριο.
Μετά τη σύλληψή του, ο Hakamada αρχικά αρνήθηκε τις κατηγορίες, αλλά στη συνέχεια ομολόγησε. Αργότερα δήλωσε ότι η ομολογία του εξαναγκάστηκε σε βίαιη ανάκριση από την αστυνομία.
«Δεν έχω καμία σχέση με την υπόθεση … Είμαι αθώος», έγραψε σε επιστολή του προς τη μητέρα του ενώ δικάστηκε το 1967.
Οι ανακριτές τοποθέτησαν τα στοιχεία
Την Πέμπτη, το δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι πέντε κομμάτια ματωμένων ρούχων που οι ερευνητές ισχυρίστηκαν ότι βρήκαν κρυμμένα σε μια δεξαμενή με ζυμωμένη πάστα σόγιας, ή miso, ένα χρόνο μετά τη σύλληψη του Hakamada, πρέπει να είχαν τοποθετηθεί εκεί πολύ μετά τη σύλληψη.
Το δικαστήριο επικαλέστηκε επιστημονικά πειράματα που έδειξαν ότι οι κηλίδες αίματος δεν θα έπρεπε να είναι ορατές στα ρούχα που ήταν εμποτισμένα σε miso για ένα χρόνο. Η απόφαση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι ανακριτές, οι οποίοι είχαν πει ότι ο Hakamada φορούσε τα ρούχα κατά τη διάρκεια του εγκλήματος, είχαν τοποθετήσει οι ίδιοι τις κηλίδες αίματος και είχαν φυτέψει τα ρούχα.
Σύμφωνα με τους δικηγόρους υπεράσπισης και προηγούμενες δικαστικές αποφάσεις, τα δείγματα αίματος δεν ταίριαζαν με το DNA του Hakamada και τα παντελόνια που κατέθεσαν οι εισαγγελείς ως αποδεικτικά στοιχεία ήταν πολύ μικρά γι’ αυτόν.
Η απόφαση της Πέμπτης κατηγόρησε επίσης τους εισαγγελείς ότι εξανάγκασαν τον Hakamada σε ψευδή ομολογία λόγω μιας «απάνθρωπης» ανάκρισης.
Ο Ogawa, ο δικηγόρος του Hakamada, επαίνεσε την απόφαση ως «πρωτοποριακή», επειδή δήλωσε σαφώς ότι η εισαγγελία κατασκεύασε βασικά στοιχεία από την αρχή. «Πιστεύω ότι η απόφαση αυτή βάζει τέλος στην υπόθεση. … Τώρα πρέπει να εμποδίσουμε τους εισαγγελείς να ασκήσουν έφεση ό,τι κι αν γίνει».
Η καταδίκη του επιβάρυνε την ψυχική του υγεία
Αφού ο Hakamada καταδικάστηκε σε θάνατο, εξέφρασε φόβο και θυμό για την άδικη κατηγορία που του απαγγέλθηκε.
«Όταν κοιμάμαι κάθε βράδυ σε ένα αθόρυβο μοναχικό κελί, μερικές φορές δεν μπορώ να μην καταριέμαι τον Θεό. Δεν έχω κάνει τίποτα κακό», έγραψε στην οικογένειά του. «Τι εν ψυχρώ πράξη να μου επιβληθεί τέτοια σκληρότητα».
Ο Hakamada, του οποίου το χριστιανικό όνομα είναι Paulo, προσκλήθηκε σε λειτουργία στο Τόκιο κατά την επίσκεψη του Πάπα Φραγκίσκου το 2019, πέντε χρόνια μετά την απελευθέρωσή του.
Οι υποστηρικτές λένε ότι η σχεδόν μισό αιώνα κράτησης του Hakamada επιβάρυνε την ψυχική του υγεία. Τα περισσότερα από τα 48 χρόνια πίσω από τα κάγκελα τα πέρασε στην απομόνωση. Τους πρώτους δύο μήνες μετά την απελευθέρωση του Hakamada, αυτός βημάτιζε συνεχώς μέσα στο διαμέρισμα, χωρίς καν να προσπαθεί να βγει έξω, είπε η αδελφή του.
Μια μέρα, του ζήτησε να τη βοηθήσει με τα ψώνια για να τον πείσει να συμφωνήσει να βγει από το σπίτι. Το να βγαίνει έξω για μια βόλτα έγινε τότε η καθημερινή του ρουτίνα, αν και σήμερα είναι λιγότερο ικανός και βγαίνει με αυτοκίνητο, με τη βοήθεια των βοηθών του.
Η υπόθεση έχει τραβήξει την προσοχή και την κριτική για το νομικό σύστημα της Ιαπωνίας. Η πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου της Ιαπωνίας Reiko Fuchigami προέτρεψε την Πέμπτη την κυβέρνηση και το κοινοβούλιο να λάβουν άμεσα μέτρα για την κατάργηση της θανατικής ποινής και να μειώσουν τα εμπόδια για τις επαναληπτικές δίκες.
«Η υπόθεση Hakamada δείχνει ξεκάθαρα τη σκληρότητα της άδικης θανατικής ποινής και η τραγωδία αυτή δεν πρέπει ποτέ να επαναληφθεί», δήλωσε η ίδια, εκφράζοντας την ελπίδα ότι ο Hakamada θα ανακτήσει πραγματικά την ελευθερία του και θα ζήσει με ηρεμία ως πολίτης.
Σε μια τελευταία ακρόαση στο δικαστήριο της Σιζουόκα τον Μάιο πριν από την απόφαση της Πέμπτης, οι εισαγγελείς ζήτησαν και πάλι τη θανατική ποινή, προκαλώντας επικρίσεις από ομάδες δικαιωμάτων ότι οι εισαγγελείς προσπαθούσαν να παρατείνουν τη δίκη.
Η Ιαπωνία και οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι οι δύο μοναδικές χώρες της Ομάδας των Επτά προηγμένων κρατών που διατηρούν τη θανατική ποινή. Έρευνα της ιαπωνικής κυβέρνησης έδειξε ότι η συντριπτική πλειοψηφία του κοινού υποστηρίζει τις εκτελέσεις.
Οι εκτελέσεις πραγματοποιούνται με μυστικότητα στην Ιαπωνία και οι κρατούμενοι δεν ενημερώνονται για την τύχη τους μέχρι το πρωί που απαγχονίζονται. Το 2007, η Ιαπωνία άρχισε να αποκαλύπτει τα ονόματα των εκτελεσθέντων και ορισμένες λεπτομέρειες των εγκλημάτων τους, αλλά οι αποκαλύψεις εξακολουθούν να είναι περιορισμένες.
Η Hideko Hakamada έχει αφιερώσει περίπου τη μισή της ζωή στην υπόθεση του αδελφού της. Πριν από την απόφαση της Πέμπτης, είπε ότι βρισκόταν σε μια ατελείωτη μάχη.
«Είναι τόσο δύσκολο να ξεκινήσει μια νέα δίκη», δήλωσε στους δημοσιογράφους στο Τόκιο. «Είμαι σίγουρη ότι υπάρχουν και άλλοι άνθρωποι που έχουν κατηγορηθεί άδικα και κλαίνε. … Θέλω να αναθεωρηθεί ο ποινικός νόμος, ώστε οι επαναληπτικές δίκες να είναι πιο εύκολα διαθέσιμες».