Η «πλαστογράφηση» GPS που απειλεί τις πτήσεις αεροσκαφών είναι μία νέα μορφή ψηφιακής επίθεσης που μπορεί να προκαλεί εξαιρετικά επικίνδυνες καταστάσεις, ενώ ένα αεροσκάφος βρίσκεται εν πτήση.
Ο πιλότος της American Airlines, Νταν Κάρεϊ, ήξερε ότι ο εξοπλισμός του πιλοτηρίου του έλεγε ψέματα όταν άρχισε να ακούγεται συναγερμός «τράβηξε προς τα πάνω!» καθώς το Boeing 777 του πετούσε πάνω από το Πακιστάν τον Μάρτιο, σε υψόμετρο 32.000 ποδιών, πολύ πάνω από οποιοδήποτε έδαφος.
Η προειδοποίηση προήλθε από ένα είδος ηλεκτρονικού πολέμου που αντιμετωπίζουν εκατοντάδες πιλότοι κάθε μέρα: πλαστογράφηση GPS. Η ειδοποίηση αποδείχθηκε ψευδής, αλλά απέδειξε ότι τα ψεύτικα σήματα που χρησιμοποιούν οι στρατοί για να αποκρούσουν τα drones και τους πυραύλους διαπερνούν επίσης αυξανόμενο αριθμό εμπορικών αεροσκαφών, συμπεριλαμβανομένων των διεθνών πτήσεων των αεροπορικών εταιρειών των ΗΠΑ. «Ήταν ανησυχητικό, αλλά δεν ήταν εντυπωσιακό, γιατί βρισκόμασταν σε υψόμετρο πλεύσης», είπε. Αν είχε συμβεί βλάβη κινητήρα ή άλλη έκτακτη ανάγκη κατά την πτήση την ίδια στιγμή, ωστόσο, η κατάσταση «θα μπορούσε να είναι εξαιρετικά επικίνδυνη».
Πιλότοι, αξιωματούχοι της αεροπορικής βιομηχανίας και ρυθμιστικές αρχές λένε ότι τα πλαστά σήματα του Παγκόσμιου Συστήματος Εντοπισμού (GPS) εξαπλώνονται πέρα από τις ζώνες ενεργών συγκρούσεων κοντά στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή, μπερδεύοντας τα συστήματα πλοήγησης και ασφάλειας στο πιλοτήριο και απομακρύνοντας την προσοχή των πιλότων από τα εμπορικά τζετ που μεταφέρουν επιβάτες και φορτίο.
Οι επιθέσεις άρχισαν να επηρεάζουν μεγάλο αριθμό εμπορικών πτήσεων πριν από περίπου ένα χρόνο, δήλωσαν πιλότοι και ειδικοί της αεροπορίας. Ο αριθμός των πτήσεων που επηρεάζονται καθημερινά έχει αυξηθεί από μερικές δεκάδες τον Φεβρουάριο σε περισσότερες από 1.100 τον Αύγουστο, σύμφωνα με αναλύσεις από την SkAI Data Services και το Πανεπιστήμιο Εφαρμοσμένων Επιστημών της Ζυρίχης.
Η μεγάλη εξάρτηση των σύγχρονων αεροσκαφών από το GPS σημαίνει ότι τα πλαστά δεδομένα μπορούν να διασχίσουν τα συστήματα πιλοτηρίου, δημιουργώντας σφάλματα που διαρκούν για λίγα λεπτά ή μια ολόκληρη πτήση. Οι πιλότοι ανέφεραν επαναφορά των ρολογιών σε προηγούμενες ώρες, ψευδείς προειδοποιήσεις και λανθασμένες διαδρομές πτήσης, σύμφωνα με ανώνυμες αναφορές που κοινοποιήθηκαν σε κυβερνητικές και βιομηχανικές ομάδες.
Αξιωματούχοι αεροπορικής ασφάλειας δήλωσαν ότι η πλαστογράφηση έχει διακόψει πτήσεις, αλλά δεν έχει θέσει μεγάλους κινδύνους για την ασφάλεια. Ενώ οι πιλότοι εκπαιδεύονται στο πώς να χρησιμοποιούν συστήματα πλοήγησης χωρίς GPS -εφεδρικά- η διαχείριση των ψευδών σημάτων και ειδοποιήσεων GPS ενέχει τον κίνδυνο να διασπάσει την προσοχή των πιλότων εάν παρουσιαστεί πιο σοβαρό πρόβλημα.
«Αν χάσουμε ένα αεροπλάνο λόγω προβλημάτων φόρτου εργασίας εξαιτίας αυτών των προβλημάτων που αντιμετωπίζουμε, σε συνδυασμό με μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης, αυτό θα είναι ένα φρικτό γεγονός», δήλωσε ο Ken Alexander, επικεφαλής επιστήμονας της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Αεροπορίας για τη δορυφορική πλοήγηση.
Οι αεροπορικές εταιρείες συνεργάζονται με κατασκευαστές αεροσκαφών, προμηθευτές και ρυθμιστικές αρχές ασφάλειας των αερομεταφορών για να αναπτύξουν βραχυπρόθεσμες λύσεις και μακροπρόθεσμες διορθώσεις. Τα πρότυπα εξοπλισμού που έχουν σχεδιαστεί για να θωρακίσουν τα πολιτικά αεροσκάφη έναντι της πλαστογράφησης δεν θα εκδοθούν μέχρι το επόμενο έτος, σύμφωνα με άτομα που γνωρίζουν το θέμα. Εν τω μεταξύ, οι πιλότοι λαμβάνουν ενημερώσεις πριν από την πτήση σχετικά με τον τρόπο αναγνώρισης πιθανής πλαστογράφησης και ανταπόκρισης — κάτι που μπορεί μερικές φορές να περιλαμβάνει την απενεργοποίηση ορισμένων λειτουργιών ή την παράβλεψη ψεύτικων εντολών από ένα σύστημα ασφαλείας.
Οι ερευνητές λένε ότι ο όγκος των ψευδών σημάτων GPS έχει αυξηθεί τους τελευταίους έξι μήνες. Οι περισσότερες επιθέσεις πλαστογράφησης προέρχονται από ισχυρούς πομπούς ηλεκτρονικού πολέμου στη Ρωσία, την Ουκρανία και το Ισραήλ, δήλωσε ο Τοντ Χάμφρεϊς, καθηγητής αεροδιαστημικής μηχανικής στο Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Όστιν. Οι συσκευές χειρός μπορούν επίσης να πλαστογραφήσουν τα σήματα GPS σε μικρότερη περιοχή.
Οι μη στρατιωτικές πτήσεις προφανώς δεν είναι στόχοι, αν και αυτό δεν ανακουφίζει τους εμπορικούς πιλότους που πετούν σε μερικούς από τους πιο πολυσύχναστους αεροπορικούς διαδρόμους του κόσμου. Αυτοί οι πιλότοι κάνουν διπλά καθήκοντα στο πιλοτήριο», είπε, επικαλούμενος αναφορές πιλότων. Είπε ότι η βιομηχανία και οι ρυθμιστικές αρχές θα πρέπει να εργαστούν γρήγορα για να θωρακίσουν τα αεροπλάνα έναντι της πλαστογράφησης πριν κάποιος υποστεί ατύχημα. «Αυτό είναι ντροπιαστικό για την αεροπορική βιομηχανία, για τους αερομεταφορείς και για την FAA», είπε.
Η ποικιλία των επιθέσεων σε διαφορετικές τοποθεσίες έχει προκαλέσει σειρά προβλημάτων, σύμφωνα με ανώνυμες αναφορές που συγκεντρώθηκαν από την OpsGroup, έναν οργανισμό ασφάλειας της αεροπορίας που περιλαμβάνει πιλότους, αποστολείς και άλλο προσωπικό αεροπορικών εταιρειών.
Ένα παραπλανητικό σήμα GPS τον Σεπτέμβριο του 2023 παραλίγο να στείλει ένα ιδιωτικό αεροσκάφος Embraer στο Ιράν χωρίς άδεια, μια λάθος κατεύθυνση που θα μπορούσε να είχε οδηγήσει το αεροπλάνο στον εχθρικό εναέριο χώρο. Το πλήρωμα ενός Airbus AIR που αναχωρούσε από την Κύπρο τον Ιούλιο ανέφερε μια «σοβαρή μετατόπιση χάρτη» στο πιλοτήριο και την αστοχία ενός ξεχωριστού συστήματος πλοήγησης. Ένα Boeing 787 τον ίδιο μήνα διέκοψε δύο προσγειώσεις, η μία εκ των οποίων 50 πόδια πάνω από το έδαφος, αφού η απώλεια ενός σήματος GPS προκάλεσε σειρά προβλημάτων με τα όργανα.
Η FAA είπε ότι δεν γνώριζε για γεγονότα πλαστογράφησης στις ΗΠΑ, αν και η βιομηχανία και οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι δήλωσαν ότι υπήρξαν σποραδικές αναφορές τα τελευταία χρόνια για πιθανή πλαστογράφηση ή άλλους τύπους παρεμβολών GPS που μπορεί να προκαλέσουν παρόμοιες διακοπές.
Τον Οκτώβριο του 2022, η παρεμβολή GPS διέκοψε την εναέρια κυκλοφορία στο Διεθνές Αεροδρόμιο Ντάλας Φορτ Γουόρθ. Μερικά αεροπλάνα βγήκαν εκτός πορείας και ένα έφτασε πολύ κοντά σε άλλο αεροσκάφος κατά την τελική προσέγγιση σε μια μικρή παραβίαση των ομοσπονδιακών κανόνων που κρατούν τα αεροπλάνα σε ασφαλή απόσταση, σύμφωνα με κυβερνητικό αξιωματούχο. Οι πιλότοι έπρεπε να βασίζονται σε συμβατικά συστήματα πλοήγησης για περίπου δύο ημέρες.
Η πλαστογράφηση GPS έχει διαταράξει τις λειτουργίες στην Ευρώπη, αλλά δεν έχει θέσει σε κίνδυνο τις πτήσεις, δήλωσε ο Florian Guillermet, εκτελεστικός διευθυντής του Οργανισμού Ασφάλειας της Αεροπορίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι πιλότοι έπρεπε να εκτρέπονται σε αεροδρόμια στα οποία δεν σκόπευαν να προσγειωθούν και νωρίτερα αυτό το έτος μια αεροπορική εταιρεία διέκοψε προσωρινά τις δραστηριότητές της σε ένα αεροδρόμιο της Εσθονίας που δεν ήταν εξοπλισμένο με επίγεια πλοήγηση ως εφεδρικό GPS.
«Ο κίνδυνος αυξάνεται όσον αφορά τον αριθμό των περιστατικών», δήλωσε ο Guillermet τον Ιούνιο. Η βιομηχανία και οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι σταθμίζουν πώς να αντιμετωπίσουν τους άμεσους κινδύνους. Οι αερομεταφορείς, συμπεριλαμβανομένων των United Airlines και American Airlines, έχουν συζητήσει νέες διαδικασίες που θα επιτρέψουν στους πιλότους να επαναφέρουν τους διακόπτες κυκλώματος του πιλοτηρίου όταν έρχονται αντιμέτωποι με ψευδή δεδομένα GPS.
Οι αξιωματούχοι του κλάδου προτρέπουν τους πιλότους να τηρούν τις διαδικασίες των κατασκευαστών και των ρυθμιστικών αρχών, δεδομένης της απουσίας ενιαίας καθοδήγησης. «Δεν θέλουμε μια προσέγγιση «φτιάξ’ το μόνος σου», είπε ο Άντι Ουρίμπε, ειδικός σε θέματα ασφάλειας της αεροπορίας με το σωματείο των πιλότων Air Line, κατά τη διάρκεια συζήτησης την περασμένη εβδομάδα.
Ο Christopher Behnam, ο οποίος αποσύρθηκε τον Αύγουστο ως καπετάνιος του Boeing 777 στη United, είπε ότι αντιμετώπιζε συχνά παρεμβολές GPS όταν πετούσε στη Μέση Ανατολή. «Είμαστε εκπαιδευμένοι για αυτά τα πράγματα, οπότε μένουμε ήρεμοι και απλώς ακολουθούμε τη διαδικασία», είπε. Ωστόσο, είπε, όταν οι πιλότοι βασίζονται στο GPS για να προσγειωθούν σε συνθήκες χαμηλής ορατότητας, η πλαστογράφηση «μπορεί να γίνει πολύ, πολύ, πολύ ανησυχητική».