Θα μπορούσατε να φανταστείτε τους τίτλους των αγαπημένων σας σειρών και ταινιών στα αρχαία ελληνικά; Πώς θα φώναζαν στον “χρυσό αιώνα του Περικλή” τον Χάρι Πότερ; Τον Μπάτμαν και τον Ρόμπιν; Ή, πώς θα αποκαλούσαν οι αρχαίοι Έλληνες το Black Mirror και τον Μπομπ Σφουγγαράκη;
Έπειτα, μπήκα πριν από 5-6 χρόνια στην ομάδα μετάφρασης του Facebook στα αρχαία που με έκανε να ψάχνω αρκετά στα λεξικά – Έχω φοιτήσει στο ΦΠΨ και ήταν καλός τρόπος να κρατώ και επαφή και να μην ξεχνάω. Κάπου εκεί έπιασα ξανά και το πρώτο βιβλίο “Χάρι Πότερ” που έχω στα αρχαία, για να δω πώς μεταφράζονταν καθημερινοί όροι, όπως γλυκά κλπ. και έκανα για την πλάκα τα λογότυπα των ταινιών.
«Σπλέκωμα ἐν τῇ Πόλει» (Sex and the City) και «Τίνι τρόπῳ τῇ ὑμετέρᾳ μητρὶ ἐνέτυχον» (How I met your mother)
Ύστερα από λίγο καιρό είχα κατά νου να στήσω μια σελίδα, να βάζω εξελληνισμένες αφίσες για ταινίες και σειρές κ.λ.π., αλλά σκέφτηκα ότι αυτό σε κάποιους θα αρέσει, άλλους θα τους πιάσει ο οίστρος του “Ας τα αφήνουμε στο αυθεντικό τους”. Όταν, όμως, μια μέρα έπεσα στα λογότυπα “Ἅρειος Πότηρ” και είδα ότι δεν τα είχα βάλει σε αφίσες, σκέφτηκα ότι τέτοιο περιεχόμενο θα έπρεπε να παρουσιάζει η σελίδα μου. Στο πίσω μέρος του μυαλού μου, ένας λόγος ήταν και ο διδακτικός, βέβαια· να δείξω ότι δεν μιλάμε κάτι διαφορετικό σήμερα, όπως κάποιοι νομίζουν. Είναι η γλώσσα που μιλάμε τα αρχαία, απλώς έχει πάρει νέα μορφή τώρα, όπως και κάθε τι ζωντανό αλλάζει, μεγαλώνοντας.»
Πόσα άτομα κρύβονται πίσω από την πρωτοβουλία;
«Για την ώρα είμαι εγώ μόνο. Έχω σκεφτεί, μήπως χρειαστεί κάποια στιγμή βοήθεια από συνάδελφο φιλόλογο για κάποιο πιο περίπλοκο έργο, αλλά ακόμα είμαι στην αρχή όλου αυτού και δεν ξέρω πόσο μακριά μπορεί να πάει. Η αλήθεια είναι έχει πολλές μορφές ανάπτυξης…»
«Ὁ Σιδηροῦς»(Iron Man), «Ο Άρειος Πότηρ και τα του θανάτου κειμήλια» (Harry Potter & the Deathly Hallows) και «Ὁ τῶν Ἁστέρων Πόλεμος: Η δύναμις εξεγείρεται» (Star Wars: The Force Awakens)
Η ανταπόκριση του κόσμου; Πέραν της κωμικής διάστασης, διακρίνουν τον εκπαιδευτικό χαρακτήρα; Σας κάνουν “παραγγελιές”;
«Σίγουρα υπάρχουν αυτοί που θα γελάσουν και καλά κάνουν. Αυτό είναι έτσι κι αλλιώς μια πρώτη εικόνα, και για το παιγνιώδες τού πράγματος δόθηκε το έναυσμα. Αλλά σίγουρα είναι αρκετοί και εκείνοι που το βλέπουν και από την πλευρά της μάθησης. Κακά τα ψέματα: στο σχολείο τα αρχαία που μας διδάσκουν ως επί το πλείστον δεν είναι εύθυμα κειμενάκια. Συνήθως είναι ιστορικά κείμενα και εμμένουν σε αυτά οι διδάσκοντες.
Στη σελίδα έχω ερωτηθεί για τον λόγο που μετέφρασα κάτι με τον συγκεκριμένο τρόπο. π.χ. Δυναμωροί – Power Rangers. Και χαίρομαι που υπάρχει αυτό το ενδιαφέρον ανακάλυψης και μάθησης. Έχω δεχθεί και κάποιες “παραγγελιές” και είμαι ανοιχτός σε προτάσεις, γενικά – χαρακτηριστική ήταν η «Δρακόσφαιρα» – DragonBall.»
Θα σας ενδιέφερε να “επεκτείνετε” την ιδέα αυτή, λόγου χάρη υποτιτλίζοντας ένα επεισόδιο ή μια ταινία. Ακόμα και μια μεταγλώτιση…
«Ο υποτιτλισμός αποσπάσματος ταινίας είναι κάτι που έχω σκεφτεί στο παρελθόν και το έχω αρχίσει. Για την ακρίβεια είναι “Ο Χάρι Πότερ και η Φιλοσοφική Λίθος” και ελπίζω να το ολοκληρώσω σύντομα. Απλώς είναι δύσκολο, καθώς για την ώρα δεν έχω βρει κάποια εφαρμογή υποτιτλισμού που να αποδέχεται το πολυτονικό σύστημα. Έτσι έχω καταφύγει σε άλλη μέθοδο.
Μεταγλώττιση από την άλλη το είχα σκεφτεί επίσης, μιας και έχουν γίνει κάτι πειράματα με τραγούδια στα αρχαία από φοιτητές πανεπιστημίων του εξωτερικού αλλά πρέπει να θέσεις το πώς θα είναι η προφορά. Έπειτα είναι το κόστος για ηθοποιούς και η ως ένα σημείο εκπαίδευσή τους – αν θέσουμε ότι θα πλησιάσουμε τον τρόπο ομιλίας των αρχαίων βάσει όσων γνωρίζουμε ως τώρα. Για μεταγλώττιση μια ιδέα είναι ο Αστερίξ μιας και είναι και παιδικό, θα είχε έναν εκπαιδευτικό χαρακτήρα ή ο Ηρακλής της Disney που θα είναι η “αυθεντική” γλώσσα των χαρακτήρων και ίσως ενδιέφερε και αρκετούς στο εξωτερικό. Είναι μια μικρή μόδα να βλέπεις ταινίες Disney στην γλώσσα τής χώρας των ηρώων. (π.χ. Ηρακλή στα αρχαία ελληνικά, Bαϊάνα στα Μαορί, Χιονάτη στα Γερμανικά). Μακάρι να καταφέρουμε κάτι τέτοιο.»
«Τίνι τρόπῳ δύνασαι φευξεῖσθαι Φόνον» (How to get away with murder) και «Μέλαν Ἔσοπτρον» (Black Mirror)
Υπάρχει κάποιο έργο που θεωρείτε θα είχε ενδιαφέρον να μεταφραστεί στα αρχαία ελληνικά; Μόνη πρωτοβουλία που έρχεται κατά νου είναι ίσως ο Αστερίξ…
«Στα αρχαία ελληνικά όντως έχουν γίνει Αστερίξ στην Ελλάδα, που έψαχνα μανιωδώς να συλλέξω και έχει μεταφραστεί και το πρώτο βιβλίο τού Χάρι Πότερ επίσης, από Βρετανό φιλόλογο. Επίσης έχω βρει κωμικογραφημένο συντακτικό αρχαίων ελληνικών που είχε μια μικρή ιστορία του Λούκι Λουκ (Λύκιος Λύκος).
Θα μπορούσαν να γίνουν πολλά και δεν έχω κάτι πολύ συγκεκριμένο κατά νου. Νομίζω, αν το εκπαιδευτικό σύστημα δεν ήταν τόσο σοβαροφανές και δεν ωθούσε είτε ηθελημένα είτε αθέλητα στην απομάκρυνση από την γνώση της γλώσσας, θα μπορούσε στο Γυμνάσιο να τραβήξει την προσοχή των μαθητών και να θέσει ευχάριστες βάσεις για τα αρχαία, καλύπτοντας μια γκάμα π.χ. με ήρωες κόμικ που είναι και της μόδας, όπως οι “Εκδικητές”. Τώρα που το είπα σκέφτομαι μήπως το ψάξω λίγο να κάνω κάτι.»
«Σακκοθηρίον» (Pokemon) και «Βῶβος, ὁ Σπόγγος» (Μπομπ Σφουγγαράκης)
Ένας τίτλος που ξεχωρίζετε;
«Έναν τίτλο είναι δύσκολο να διαλέξω. Θα πω δύο που έρχονται τώρα: το “Άρειος Πότηρ” ως μέγας θαυμαστής, και θα συμπληρώσω το “Δυναμωροί”, γιατί με αυτό μεγάλωσα, αλλά και γιατί μου άρεσε η λέξη που εφηύρα (να παινέσω και τα γένια μου).»
«Οἱ ἐκ Θανδέρας Αἵλουροι» (Thundercats) και «Ὁ τῶν Δακτυλίων Ἄρχων» (Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών)