Η έκταση των εναέριων ροών των εντόμων που κυκλοφορούν σε όλο τον πλανήτη και ο αντίκτυπός τους στα οικοσυστήματα και τη βιογεωγραφία παραμένουν αινιγματικές λόγω μεθοδολογικών προκλήσεων.
Το περιοδικό «Nature Communications», έγραψε για το υπερατλαντικό ταξίδι σμήνους πεταλούδων Vanessa cardui που έφτασε τουλάχιστον τα 4200 χλμ, χωρίς διακοπή, από τη Δυτική Αφρική στη Νότια Αμερική (Γαλλική Γουιάνα) και διήρκησε από 5 έως 8 ημέρες.
Αυτή η ανακάλυψη έγινε μέσω μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης, που περιλαμβάνει έρευνες παράκτιου πεδίο.
Το εύρημα βάζει τέλος σε ένα μυστήριο δέκα χρόνων που ξεκίνησε όταν ο εντομολόγος και επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης Δρ. Τζεράρντ Ταλαβέρα συνάντησε περίπου 10 πολύχρωμες θηλυκές πεταλούδες, γνωστές με το επιστημονικό όνομα Vanessa cardui, σε μια παραλία στη Γαλλική Γουιάνα τον Οκτώβριο του 2013. Τα έντομα, τα οποία δεν βρίσκονται συνήθως στη Νότια Αμερική, ήταν φθαρμένα με τρύπες και σκισίματα στα φτερά τους.
«Έμοιαζαν εξαντλημένες. Δεν μπορούσαν ακόμη και να πετάξουν πολύ – κάπως πηδούσαν αντί να πετάξουν», είπε ο Ταλαβέρα, ανώτερος ερευνητής του Ισπανικού Εθνικού Συμβουλίου Ερευνών στο Βοτανικό Ινστιτούτο της Βαρκελώνης. «Η μόνη εξήγηση που μου ήρθε στο μυαλό ήταν ότι επρόκειτο για μετανάστες μεγάλων αποστάσεων».
Πόσο μακριά μπορεί να πετάξει μια πεταλούδα
Μια μελέτη του Οκτωβρίου 2016 που συνέταξε ο Ταλαβέρα διαπίστωσε ότι οι πολύχρωμες πεταλούδες από την Ευρώπη μεταναστεύουν σε μεγάλες αποστάσεις περίπου 4.000 χιλιομέτρων στην υποσαχάρια Αφρική, αντιμετωπίζοντας εμπόδια όπως η Μεσόγειος Θάλασσα και η έρημος Σαχάρα. Ωστόσο, ακόμα κι έτσι, οι πεταλούδες παραμένουν ως επί το πλείστον στη στεριά όπου μπορούν «να σταματήσουν και να ανεφοδιαστούν με καύσιμα, να τραφούν με λουλούδια και μετά να πάρουν ενέργεια για να συνεχίσουν», είπε ο Ταλαβέρα.
Μια χρωματιστή πεταλούδα χρειάζεται πέντε έως οκτώ ημέρες για να διασχίσει τον Ατλαντικό, ανάλογα με διαφορετικές μεταβλητές, σύμφωνα με τη νέα μελέτη.
Με βάση τις αναλύσεις των ενεργειακών περιορισμών, οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι πεταλούδες μπορούσαν να πετάξουν το πολύ 780 χιλιόμετρα χωρίς να σταματήσουν, αλλά σύμφωνα με τον Ταλαβέρα, οι ευνοϊκές συνθήκες ανέμου είναι αυτές που τους επέτρεψαν να ολοκληρώσουν το μακρύ ταξίδι.
«Αυτό είναι στην πραγματικότητα ένα είδος ρεκόρ για ένα έντομο, ειδικά για μια πεταλούδα, να εκτελεί μια τόσο μεγάλη πτήση χωρίς δυνατότητες να σταματήσει», είπε ο Ταλαβέρα, ο οποίος ηγείται επίσης του Worldwide Painted Lady Migration Project, ενός παγκόσμιου επιστημονικού έργου πολιτών που παρακολουθεί μεταναστευτικές διαδρομές των εντόμων.
Υπήρξαν και άλλες περιπτώσεις στις οποίες οι ειδικοί υποψιάζονται ότι πεταλούδες και άλλα μεταναστευτικά έντομα διανύουν μεγαλύτερες αποστάσεις από το συνηθισμένο, καταλήγοντας σε απομακρυσμένα νησιά ή χώρες όπου δεν τις βρίσκεις συνήθως , είπε ο Ταλαβέρα.
Οι ερευνητές πιστεύουν ότι αυτές οι πεταλούδες ξεκίνησαν την ετήσια μετανάστευση τους από τη νότια Ευρώπη, αλλά χάθηκαν όταν ο άνεμος τις φύσηξε προς τον ωκεανό, πρόσθεσε. Οι πεταλούδες τότε πιθανότατα οδηγήθηκαν από τους ανέμους, οι οποίοι πνέουν από ανατολή προς δύση κοντά στον ισημερινό, μέχρι ου έφτασαν στη στεριά στη Νότια Αμερική.
Το γεγονός ότι εντοπίστηκαν περίπου δέκα πεταλούδες, αντί για μια μεμονωμένη που πιθανότατα να είχε παγιδευτεί σε κάποια καταιγίδα, θα μπορούσε να είναι επαρκής απόδειξη ότι αυτό ήταν ένα συντονισμένο μεταναστευτικό γεγονός για το σμήνος
Παρακολούθηση μιας πεταλούδας
Οι ερευνητές ακολούθησαν μερικά κρίσιμα βήματα για να επιβεβαιώσουν ότι αυτές οι παράξενες πεταλούδες ταξίδεψαν πραγματικά στον ωκεανό.
Πρώτον, για να αποκλείσουν ότι τα έντομα δεν ταξίδευαν πάνω από τη στεριά από τη Βόρεια Αμερική, οι ερευνητές ανέλυσαν το DNA τους, διαπιστώνοντας ότι ταιριάζει με αυτό των ευρωπαϊκών-αφρικανικών πληθυσμών. Στη συνέχεια, χρησιμοποίησαν μια τεχνική γνωστή ως ιχνηλάτηση ισοτόπων που εξετάζει τη σύνθεση των φτερών των πεταλούδων για στοιχεία των τύπων φυτών που έτρωγαν ως κάμπιες, δήλωσε η συν-συγγραφέας της μελέτης Δρ Μέγκαν Ράιχ, μεταδιδακτορική συνεργάτης στο Πανεπιστήμιο της Οττάβα στο Οντάριο. Με αυτή τη μέθοδο, οι επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η γενέτειρα των πεταλούδων ήταν είτε στη Δυτική Ευρώπη, στη Βόρεια Αφρική ή στη Δυτική Αφρική, πρόσθεσε.
Αλλά το πραγματικό κλειδί για την εύρεση της διαδρομής που ακολούθησαν οι πεταλούδες ήταν μια μέθοδος που περιγράφηκε για πρώτη φορά σε μια μελέτη του Σεπτεμβρίου 2018 με επικεφαλής τον Ταλαβέρα, η οποία διαπίστωσε ότι η γύρη που κολλάει στις πεταλούδες μπορεί να δώσει πληροφορίες για το μεταναστευτικό τους ταξίδι μέσω των φυτών με τα οποία τρέφονταν. Οι πεταλούδες που εντοπίστηκαν τον Οκτώβριο του 2013 είχαν τη γύρη δύο φυτών της Δυτικής Αφρικής, της Guiera senegalensis και της Ziziphus spina-christi. Οι τροπικοί θάμνοι ανθίζουν τον Αύγουστο και τον Νοέμβριο, σύμφωνα με τη μελέτη, και αυτή η περίοδος ανθοφορίας ευθυγραμμίζεται με το χρονοδιάγραμμα των πεταλούδων που ανακάλυψε ο Ταλαβέρα στη Νότια Αμερική.
Επιπλέον, μια ανάλυση των καιρικών δεδομένων από 48 ώρες πριν από την ανακάλυψη των πεταλούδων στην παραλία είχε αποδειχθεί ότι ήταν «εξαιρετικά ευνοϊκή για τη διασπορά των πεταλούδων στον Ατλαντικό από τη Δυτική Αφρική», σημείωσαν οι συγγραφείς στη μελέτη.
Εάν τα έντομα ταξίδεψαν από την πιθανή γενέτειρά τους την Ευρώπη, στη συνέχεια στην Αφρική και τη Νότια Αμερική, το ταξίδι των πεταλούδων θα μπορούσε να μετρά 7.000 χιλιόμετρα ή περισσότερα.
Οι ερευνητές ελπίζουν να χρησιμοποιήσουν τις ίδιες τεχνικές για να διερευνήσουν τα πρότυπα μετανάστευσης άλλων ειδών πεταλούδων.
Εάν η μελλοντική έρευνα διαπιστώσει ότι το ταξίδι των πεταλούδων είναι πιθανότατα ένα τακτικό μεταναστευτικό μοτίβο, είναι από τις μεγαλύτερες μεταναστεύσεις εντόμων στον κόσμο, πρόσθεσε.