Θα είναι… ψέμα αν δεν παραδεχτούμε ότι κατά καιρούς έχουμε πει μικρά ψέματα: «δεν μπορώ να βγω για καφέ σήμερα, κρυολόγησα και είμαι πολύ άσχημα» ή «συγγνώμη που άργησα να έρθω στη δουλειά. Χάλασε το λεωφορείο που είχα πάρει». Συνήθως καταφεύγουμε σ’ αυτά για να μην εκτεθούμε, να καλύψουμε ένα λάθος μας ή για να μην στενοχωρήσουμε κάποιο κοντινό μας πρόσωπο. Αν και δεν τα επικροτούμε, θεωρούνται συνηθισμένα και μάλλον άκακα. Στην περίπτωση της παθολογικής ψευδολογίας, όμως, η κατάσταση είναι πολύ πιο σοβαρή. Τα ψέματα γίνονται τρόπος ζωής και το άτομο που τα λέει, το κάνει για τελείως διαφορετικούς λόγους και όχι απλώς για να βρει μια δικαιολογία.
Παθολογική ψευδολογία: Όταν τα ψέματα γίνονται… τρόπος ζωής
Τι είναι η παθολογική ψευδολογία
Παθολογική ψευδολογία είναι ο όρος που χρησιμοποιούν οι επιστήμονες για να περιγράψουν το φαινόμενο των ατόμων που λένε συνέχεια ψέματα αλλά με έναν ιδιαίτερο τρόπο. Τα άτομα αυτά παντρεύουν γεγονότα και φαντασία έτσι ώστε κάποιες φορές οι συνομιλητές τους να μην μπορούν να καταλάβουν ότι αυτά που ισχυρίζονται δεν είναι αλήθεια. Μπορεί να μην ακούγεται άξιο λόγου, όμως ουσαιστικά φτιάχνουν μια δική τους πραγματικότητα, την οποία υποστηρίζουν σε βάθος χρόνου, διαιωνίζοντας τα ψέματα. Αυτή είναι και η διαφορά με ένα απλό ψέμα που μπορεί να πούμε μόνο μια φορά. Ωστόσο, σύμφωνα με το psychologenie.com, το συγκεκριμένο φαινόμενο δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως διαταραχή γιατί παρά το ότι τα άτομα λένε ψέματα, το κάνουν εν γνώσει τους και αν κάποιος τους «καταλάβει» και βρεθούν σε πολύ δύσκολη θέση, μπορεί ακόμα και να το παραδεχθούν.
Ποια είναι τα σημάδια
Τα ψέματα έχουν μέσα τους… αλήθεια
Το πρώτο και βασικό χαρακτηριστικό των ψεμάτων είναι πως έχουν μέσα τους δόση αλήθειας. Τα άτομα αυτά δεν «φτιάχνουν» από την αρχή μια ιστορία. Μπορεί να χρησιμοποιήσουν πρόσωπα και καταστάσεις από την πραγματική ζωή, να τις «διανθίσουν» και να υπερβάλλουν . Φυσικά καταλήγουν να είναι τόσο παραποιημένες που απέχουν πολύ από την αλήθεια.
Το ένα ψέμα φέρνει τ’ άλο
Σε αυτή την περίπτωση, δεν μιλάμε για ένα μεμονωμένο ψέμα ή για ένα ψέμα που διαρκεί για λίγο. Έχει συνέχεια και εξελίσσεται με το πέρασμα του χρόνου, με το άτομο να προσπαθεί συνεχώς να το συντηρεί.
Είναι καλά προμελετημένα
Το κύριο γνώρισμα αυτών των ψεμάτων είναι πως είναι καλά σχεδιασμένα και προμελετημένα, δεν είναι δηλαδή αυθόρμητα. Η διαφορά ωστόσο με τα απλά ψέματα είναι πως το άτομο που τα λέει, αρχίζει να πιστεύει ότι είναι αλήθεια και συμπεριφέρεται μ’ αυτόν τον τρόπο.
Συνήθως μιλούν για κάτι θετικό
Στην πλειοψηφία τους, τα ψέματα μιλούν για κάτι θετικό- όπως για παράδειγμα για τα επιτεύγματα εκείνου που τα διηγείται. Σκοπός του είναι να δείξει μια καλή πλευρά του εαυτού του και να εντυπωσιάσει τους άλλους με τις δεξιότητες και τα ταλέντα του, γι’ αυτό και τα προτιμά. Και σ’ αυτή την περίπτωση, το ψέμα μπορεί να βασίζεται σε ένα πραγματικό γεγονός αλλά σαφώς αλλοιωμένο και δοσμένο με υπερβολικό τρόπο.
Μπορεί να σχετίζονται με την υγεία
Σε γενικές γραμμές, τα ψέματα έχουν θετική χροιά. Σε κάποιες περιπτώσεις, όμως μπορεί να σχετίζονται με προβλήματα υγείας που είτε δεν υπάρχουν είτε είναι παρουσιασμένα από μια άλλη ματιά, που διαφέρει κατά πολύ από την πραγματικότητα. Έτσι, τα άτομα με παθολογική ψευδολογία καταφέρνουν να κερδίσουν τη συμπάθεια και τον οίκτο των ατόμων που συναναστρέφονται. \
Ποιες είναι οι αιτίες της
Άσχημα παιδικά χρόνια
Η έλλειψη προσοχής, η παραμέληση ή ακόμα και η κακοποίηση μπορεί να είναι κάποιες από τις αιτίες που τα άτομα αυτά επιλέγουν να λένε συνεχώς ψέματα. Με αυτόν τον τρόπο, καταφέρνουν να δημιουργήσουν έναν δικό τους κόσμο, διαφορετικό από αυτόν στον οποίο έχουν ζήσει, ως αμυντικό μηχανισμό.
Χαμηλή αυτοπεποίθηση
Η χαμηλή αυτοπεποίθηση κάνει αυτά τα άτομα να αποζητούν συνεχώς την προσοχή των γύρω τους. Δεν το κάνουν από συνήθεια αλλά κυρίως για να ικανοποιήσουν το δικό τους «εγώ» και να νιώσουν ότι τα έχουν καταφέρει και ότι έχουν τον έλεγχο των καταστάσεων. «Χτίζοντας» έναν κόσμο στον οποίο είναι επιτυχημένοι, έχουν πολλές ικανότητες και δυνάμεις, νιώθουν οι ίδιοι καλύτερα με τον εαυτό τους.
Είναι η διέξοδός τους από τα αρνητικά συναισθήματα
Με τη βοήθεια αυτών των ψεμάτων, τα άτομα νιώθουν ότι έχουν καταφέρει να εκτοπίσουν τα τυχόν αρνητικά συναισθήματα που τους κυριεύουν όπως η θλίψη ή ο θυμός. Εκτός, λοιπόν, από την αποδοχή και τον θαυμασμό των γύρω τους, αναζητούν την αποδοχή και τον θαυμασμό από τον ίδιο τους τον εαυτό!
Είναι επικίνδυνη η παθολογική ψευδολογία;
Μπορεί άμεσα να μην «κρύβεται» κάποιος κίνδυνος για το άτομο, ωστόσο αυτή η κατάσταση είναι πολύ πιθανό να επηρεάσει την καθημερινότητα, τη ζωή και τις σχέσεις με τους οικείους του. Εξάλλου, το να σκηνοθετείς μια ζωή που δεν έχεις, σίγουρα δεν είναι κάτι που μπορεί να συντηρηθεί χωρίς κόστος. Όπως αναφέρει η κλινική ψυχολόγος Ελευθερία Μουστάκα στο iatronet.gr, «τα άτομα αυτά δυσκολεύονται να διατηρήσουν σταθερές διαπροσωπικές σχέσεις και δραστηριότητες, για αυτό το λόγο αλλάζουν συνεχώς δουλειές και δεν έχουν μόνιμες σχέσεις. Ενώ δημιουργούν πολύ εύκολα καινούριες φιλίες, δεν μπορούν να τις διατηρήσουν για μεγάλο χρονικό διάστημα. Επίσης, πολύ συχνά τα άτομα αυτά αποξενώνονται από την οικογένειά τους λόγω της συμπεριφοράς τους». Μπορεί, λοιπόν, βραχυπρόθεσμα να μην έχει κάποια συνέπεια για το άτομο, μακροπρόθεσμα όμως είναι πολύ πιθανό να επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό τη ζωή του, ειδικά όταν οι συγγενείς, οι φίλοι και οι συνάδελφοι καταλάβουν ότι για μεγάλο χρονικό διάστημα, πολύ λίγα από αυτά που άκουγαν, ήταν όντως αλήθεια.
Υπάρχει τρόπος αντιμετώπισης;
Ένας ειδικός ψυχικής υγείας είναι εκείνος που μπορεί να βοηθήσει αυτά τα άτομα. Το πρώτο βήμα είναι να τα κατευθύνει έτσι ώστε να καταλάβουν οι ίδιοι την κατάστασή τους, το πώς επηρεάζεται η δική τους ζωή αλλά και η ζωή των γύρω τους από αυτό. Το φαινόμενο αυτό μπορεί να συνυπάρχει μαζί με άλλες καταστάσεις όπως η διπολική διαταραχή ή η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής, αν και δεν είναι απαραίτητο. Σε αυτή την περίπτωση, το σημαντικό είναι να εδραιωθεί μια σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ τους έτσι ώστε η θεραπεία να είναι όντως αποτελεσματική. Οι ειδικοί μπορεί να προτείνουν την ομαδική θεραπεία ή τη θεραπεία ζευγαριού σε περίπτωση που αυτή η κατάσταση έχει επηρεάσει αρνητικά τις σχέσεις του ατόμου με την οικογένεια ή τον σύντροφό του. Αν το άτομο κατανοήσει το πρόβλημά του, το μέλλον του θα είναι μάλλον αισιόδοξο…