Μπορεί το Αλτσχάιμερ να έρθει χωρίς συμπτώματα; Κι όως. Υπάρχουν 12 ασθενείς που έχουν σημάδια Αλτσχάιμερ στον εγκέφαλο, αλλά δεν εκδηλώνουν συμπτώματα της νόσου. Πώς εξηγείται όμως κάτι τέτοιο;
Πρόκειται για μια ντουζίνα ξεχωριστών περιστατικών σε μια τράπεζα με περισσότερα από 5.000 δείγματα εγκεφάλου. Είναι άνθρωποι που εντοπίστηκαν σε μια νέα μελέτη από την Ολλανδία να έχουν ασυμπτωματική νόσο Αλτσχάιμερ. Αυτά τα άτομα είναι γνωστά ως “ανθεκτικά” στη νόσο και οι επιστήμονες μόλις αρχίζουν να ανακαλύπτουν πώς μπορεί να συμβαίνει αυτό.
Η Ολλανδική Τράπεζα Εγκεφάλου στο Άμστερνταμ είναι ένας εξαιρετικά σημαντικός πόρος για τους ερευνητές της Νευροεπιστήμης. Δείγματα εγκεφαλικού ιστού από άτομα με μια σειρά από νευρολογικές και ψυχιατρικές παθήσεις, καθώς και από άτομα που πεθαίνουν χωρίς καμία ένδειξη εγκεφαλικής νόσου, φυλάσσονται μαζί με ακριβή απολογισμό των διαγνώσεων τους και ένα αντίγραφο του ανώνυμου ιατρικού φακέλου κάθε δότη.
Αυτό το επίπεδο λεπτομέρειας επιτρέπει στους επιστήμονες να συγκρίνουν την παθολογία μέσα στον εγκεφαλικό ιστό κάποιου με μια καταγραφή των συμπτωμάτων που βίωνε στη ζωή.
Πρόσφατα, μια ομάδα υπό την ηγεσία του Luuk de Vries του Ολλανδικού Ινστιτούτου Νευροεπιστήμης εντόπισε μερικές αινιγματικές ανωμαλίες ανάμεσα σε αυτόν τον πλούτο δεδομένων. Ο εγκέφαλος ορισμένων ανθρώπων έδειχνε όλα τα χαρακτηριστικά της νόσου του Αλτσχάιμερ αλλά, όταν ελέγχθηκαν τα ιατρικά τους αρχεία, κατέστη σαφές ότι δεν είχαν ποτέ κανένα σύμπτωμα!
“Το τι συμβαίνει σε αυτούς τους ανθρώπους σε μοριακό και κυτταρικό επίπεδο δεν ήταν ακόμη ξεκάθαρο. Επομένως, αναζητήσαμε στην Τράπεζα Εγκεφάλου δότες με ανωμαλίες του εγκεφαλικού ιστού, οι οποίοι δεν εμφάνιζαν γνωστική έκπτωση. Απ’ όλους τους δωρητές βρήκαμε 12, οπότε είναι αρκετά σπάνιο”, εξήγησε ο de Vries .
Υπάρχουν ορισμένοι παράγοντες του τρόπου ζωής που πιστεύεται ότι βοηθούν στην καθυστέρηση της εμφάνισης της νόσου του Αλτσχάιμερ και άλλων μορφών άνοιας σε άτομα που βρίσκονται σε κίνδυνο. Οι οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας συνοψίζουν αρκετούς από αυτούς τους παράγοντες, όπως η διακοπή του καπνίσματος, ο περιορισμός της κατανάλωσης αλκοόλ, η υγιεινή διατροφή και η τακτική άσκηση.
“Πρόσφατα βρέθηκε επίσης ότι όσοι λαμβάνουν πολλά γνωστικά ερεθίσματα, όπως μέσω μιας πολύπλοκης εργασίας, μπορούν να δημιουργήσουν περισσότερη παθολογία του Αλτσχάιμερ πριν εμφανίσουν συμπτώματα”, πρόσθεσε ο de Vries.
Ωστόσο, τα στοιχεία πίσω από πολλούς από αυτούς τους παράγοντες είναι μικτά και εξακολουθεί να υπάρχει έλλειψη σαφήνειας σχετικά με το τι μπορεί να συμβαίνει σε μοριακό επίπεδο στους εγκεφάλους των “ανθεκτικών στο Αλτσχάιμερ” ανθρώπων. Για να διερευνήσουν περαιτέρω, οι ερευνητές εξέτασαν τα προφίλ γονιδιακής έκφρασης σε δείγματα ιστών από 35 δότες, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων με τεκμηριωμένη άνοια από τη νόσο του Αλτσχάιμερ, ορισμένων χωρίς στοιχεία για τη νόσο του Αλτσχάιμερ και ορισμένων από την μικρή ανθεκτική ομάδα.
“Όταν κοιτάξαμε τη γονιδιακή έκφραση, είδαμε ότι μια σειρά από διαδικασίες ήταν διαφορετικές στην ανθεκτική ομάδα. Πρώτα από όλα, τα αστροκύτταρα φάνηκε να παράγουν περισσότερη από την αντιοξειδωτική μεταλλοθειονεΐνη”, εξήγησε ο de Vries.
Τα αστροκύτταρα είναι υποστηρικτικά κύτταρα (γλοία) σε σχήμα αστεριού στον εγκέφαλο, που οι ειδικοί παρομοιάζουν με “συλλέκτες σκουπιδιών”. Θα ήταν λογικό όσοι είναι σε θέση να αντιστέκονται στα συμπτώματα του Αλτσχάιμερ για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα να έχουν πιο αποτελεσματικά αστροκύτταρα.
“Τα αστροκύτταρα συχνά ζητούν βοήθεια από μικρογλοία, αλλά επειδή μπορεί να είναι αρκετά επιθετικά, μερικές φορές επιδεινώνουν τη φλεγμονή. Στην ανθεκτική ομάδα, μια οδός μικρογλοίων που συχνά συνδέεται με τη νόσο του Αλτσχάιμερ φάνηκε να είναι λιγότερο ενεργή. Επιπλέον, είδαμε ότι η λεγόμενη ‘απόκριση ξεδιπλωμένης πρωτεΐνης’, μια αντίδραση στα εγκεφαλικά κύτταρα που αφαιρεί αυτόματα μια μπλεγμένη τοξική πρωτεΐνη, επηρεάστηκε σε ασθενείς με Αλτσχάιμερ, αλλά ήταν σχετικά φυσιολογική στα ανθεκτικά άτομα”, πρόσθεσε ο ίδιος.
Εκτός από αυτούς τους μηχανισμούς που βοηθούν να διατηρείται ο εγκέφαλος “τακτοποιημένος” και υγιής, η ομάδα βρήκε επίσης στοιχεία ότι οι ανθεκτικοί εγκέφαλοι μπορεί να έχουν καλύτερη παραγωγή ενέργειας χάρη σε έναν αυξημένο αριθμό μιτοχονδρίων. Τα ευρήματά τους συνοψίζονται σε αυτό το infographic.
Αλλά όσο ενδιαφέροντα κι αν είναι όλα αυτά τα αποτελέσματα, αυτή η ανακάλυψη είναι στην πραγματικότητα μόνο η αρχή του νήματος. Χρειάζονται τώρα περισσότερα πειράματα για να αρχίσουν να ξεχωρίζουν το πώς οι γενετικοί παράγοντες και οι παράγοντες του τρόπου ζωής κάποιου μπορεί να συνδυαστούν για να του προσφέρουν προστασία από μια ασθένεια που επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους.
Η μελέτη δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Acta Neuropathologica Communications.
Πηγές: nin.nl, medicalnewstoday.com