Γιατί μερικά άτομα δεν ερωτεύονται απλώς αλλά παθαίνουν εξάρτηση από το σύντροφό τους;
Γιατί μερικά άτομα βασανίζονται από έμμονες ιδέες στον έρωτα και δυσκολεύονται να δημιουργήσουν υγιείς ερωτικές σχέσεις; Πώς ξέρει κανείς ότι δεν έχει αναπτύξει υγιείς δεσμούς στη σχέση του;
Μπερδεύοντας την αγάπη με την εμμονή
Αγάπη ή Εμμονή;
Γιατί μερικά άτομα δεν ερωτεύονται απλώς αλλά παθαίνουν εξάρτηση από το σύντροφό τους; Γιατί μερικά άτομα βασανίζονται από έμμονες ιδέες στον έρωτα και δυσκολεύονται να δημιουργήσουν υγιείς ερωτικές σχέσεις; Πώς ξέρει κανείς ότι δεν έχει αναπτύξει υγιείς δεσμούς στη σχέση του;
Ένας τρόπος είναι εξετάζοντας τον Τροχό της Έμμονης Αγάπης (ΤΕΑ), ο οποίος είναι σχεδιασμένος ώστε να δείχνει τη γενικότερη διαδικασία της εμμονής με μία σχέση η οποία είναι περισσότερο βασανιστική και λιγότερο βασισμένη σε αμοιβαία, υγιή αγάπη.
Ονομάζεται τροχός γιατί διαρκώς γυρίζει, καθώς η σχέση συνεχίζεται. Μερικές φορές ο τροχός γυρίζει πιο γρήγορα, άλλοτε πιο αργά, αλλά πάντα η διαδικασία αυτή προκαλεί ψυχικό πόνο. Υπάρχουν τέσσερις φάσεις στη διαδικασία που περιγράφεται στον ΤΕΑ, και η κάθε μία χαρακτηρίζεται από συγκεκριμένες συμπεριφορές.
Όπως φαίνεται από τον τροχό, όταν κάποιος ξεκινήσει έναν μη υγιή δεσμό με κάποιο άλλο άτομο, το άτομο που μπερδεύει την αγάπη με την εμμονή αρχίζει να χάνει το συναισθηματικό έλεγχο της κατάστασης.
Εξετάζοντας τον ΤΕΑ, προσπαθήστε να διακρίνετε συγκεκριμένα μοτίβα συμπεριφοράς στη σχέση σας και ρωτήστε τον εαυτό σας αν εσείς ο ίδιος ή ο/η σύντροφός σας συμπεριφέρεστε με ανάλογο τρόπο. Με αυτό τον τρόπο μπορείτε να καταλάβετε αν μπαίνετε στη διαδικασία των σχέσεων που βασίζονται σε έμμονες ιδέες και όχι σε αληθινά αισθήματα.
Φάση 1: Η Περίοδος της Έλξης
Η αρχική φάση της διαδικασίας των σχέσεων που βασίζονται σε έμμονες ιδέες και όχι σε αληθινά αισθήματα χαρακτηρίζεται από μια ξαφνική και πολύ έντονη έλξη απέναντι σε ένα άτομο. Σε αυτό το σημείο το άτομο που έχει την τάση να γίνεται εξαρτημένο από τις σχέσεις του παθαίνει «εξάρτηση» ακόμα και από το ελάχιστο ρομαντικό ενδιαφέρον που του δείχνει ο άλλος, προς τον οποίο αισθάνεται έλξη.
Οι συμπεριφορές της πρώτης φάσης συνήθως περιλαμβάνουν:
Έντονη έλξη προς ένα άτομο που δείχνει ότι ενδιαφέρεται ερωτικά, από τα πρώτα λεπτά της γνωριμίας
Αμεση και επιτακτική αίσθηση ότι είναι ώρα να δημιουργηθεί σχέση, χωρίς να λάβει το άτομο υπόψη του αν ταιριάζει με τον άλλον
Εξάρτηση από την εξωτερική εμφάνιση του άλλου, χωρίς να λάβει το άτομο υπόψη του τις διαφορές προσωπικότητας με τον άλλον
Μη ρεαλιστικές φαντασιώσεις για μια σχέση αγάπης, αποδίδοντας «μαγικές» ιδιότητες στο άτομο το οποίο κανείς ερωτεύεται
Φαίνονται τα πρώτα σημάδια των έμμονων, ελεγκτικών συμπεριφορών
Φάση 2: Η Περίοδος του Αγχους
Πρόκειται για κρίσιμη φάση, που συνήθως συμβαίνει αφού έχει γίνει κάποια δέσμευση ανάμεσα στα δυο άτομα. Σε μερικές περιπτώσεις, το άτομο που εξαρτάται από τις σχέσεις θα μπει σε αυτή τη φάση χωρίς να υπάρχει δέσμευση από την πλευρά του/της συντρόφου του. Αυτό συμβαίνει όταν το άτομο φαντασιώνεται ότι υπάρχει έντονο ενδιαφέρον και δέσμευση, άσχετα από το τι κάνει ή λέει το άλλο άτομο (που μπορεί να δηλώνει ξεκάθαρα ότι δεν ενδιαφέρεται).
Οι συμπεριφορές της δεύτερης φάσης συνήθως περιλαμβάνουν:
Αβάσιμες υποψίες απιστίας και απαίτηση από τον/τη σύντροφο να δώσει αναφορά για καθημερινά προγράμματα και δραστηριότητες
Υπερβολικός φόβος εγκατάλειψης
Έντονη ανάγκη να είναι διαρκώς σε επαφή με τον/τη σύντροφο μέσω τηλεφώνου, ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή πρόσωπο-με-πρόσωπο
Εμφανίζονται έντονα συναισθήματα δυσπιστίας που δημιουργούν κατάθλιψη, εκνευρισμό και τεταμένες σχέσεις
Οι έμμονες και ελεγκτικές συμπεριφορές συνεχίζονται και κλιμακώνονται
Φάση 3: Η Περίοδος της Εμμονής
Αυτή η συγκεκριμένη φάση αντικατοπτρίζει τη γρήγορη κορύφωση των μη υγιών δεσμών σε μια σχέση. Σε αυτό το σημείο οι συμπεριφορές του ατόμου που δείχνουν την εμμονή του προς τον/τη σύντροφο και η τάση του να τον ελέγχει αποκορυφώνονται, με αποτέλεσμα να κυριαρχούν στη ζωή του εξαρτημένου από τη σχέση του ατόμου. Σε αυτό το σημείο επίσης το άτομο που αισθάνεται διαρκώς κάτω από το μικροσκόπιο και τον έλεγχο αρχίζει να διαμαρτύρεται έντονα και να απομακρύνεται, μέχρι που φτάνει στο χωρισμό. Με λίγα λόγια, στην τρίτη φάση το εξαρτημένο από τις σχέσεις άτομο, λόγω του υπερβολικού του άγχους, χάνει εντελώς τον έλεγχο και μαζί με αυτόν και τον/τη σύντροφό του.
Οι συμπεριφορές της τρίτης φάσης συνήθως περιλαμβάνουν:
Το εξαρτημένο από τη σχέση άτομο δε μπορεί να σταματήσει να σκέφτεται τον/τη σύντροφό του και να απαιτεί διαρκή προσοχή
Νευρωτικές, έμμονες συμπεριφορές που καταντούν ενοχλητικές (π.χ. άπειρα μηνύματα ή τηλεφωνήματα προς τον/τη σύντροφο)
Αβάσιμες κατηγορίες ότι ο/η σύντροφος τον/την απατάει, λόγω υπερβολικού άγχους του εξαρτημένου από τη σχέση ατόμου
Ελεγκτικές συμπεριφορές (π.χ. οδηγεί γύρω από το σπίτι του συντρόφου για να τσεκάρει τι γίνεται)
Παρακολούθηση του αγαπημένου προσώπου με διάφορους τρόπους
Ακραίες τακτικές ελέγχου, όπως το να «ανακρίνει» τον σύντροφο για να διαπιστώσει πόσο αφοσιωμένος είναι, με στόχο να κάνει τον άλλον να αισθανθεί τύψεις και να κερδίσει περισσότερη προσοχή
Φάση 4: Η Περίοδος της Καταστροφής
Αυτή είναι η τελική φάση της διαδικασίας των σχέσεων που βασίζονται σε έμμονες ιδέες και όχι σε αληθινά αισθήματα. Πρόκειται για τη διάλυση της σχέσης, εξαιτίας των συμπεριφορών που έχουν προηγηθεί κατά την τρίτη φάση. Το πρόσωπο που αγαπάει το άτομο με εξάρτηση από τις σχέσεις οδηγείται στο να εγκαταλείψει τη σχέση. Πρόκειται για την πιο επικίνδυνη φάση, γιατί το άτομο που εξαρτάται από τις σχέσεις του ξαφνικά πέφτει σε βαθιά κατάθλιψη εξαιτίας του ότι τελείωσε η σχέση του.
Οι συμπεριφορές της τέταρτης φάσης συνήθως περιλαμβάνουν:
Έντονο συναίσθημα κενού και κατάθλιψης
Ξαφνική απώλεια αυτοεκτίμησης, εξαιτίας του τέλους του δεσμού
Ακραία συναισθήματα αυτό-κατηγορίας, ακόμα και μίσος για τον εαυτό
Θυμός, οργή και επιθυμία να εκδικηθεί το αγαπημένο πρόσωπου που εγκατέλειψε τη σχέση
Αρνηση να δεχτεί ότι η σχέση τελείωσε, υποσχέσεις ότι «άλλαξα» και πίστη ότι θα κερδίσει πίσω το αγαπημένο πρόσωπο
Χρήση αλκοόλ, φαρμάκων, ναρκωτικών, φαγητού ή σεξ για να «απαλύνει» το συναισθηματικό πόνο
Αδυναμία να δει τα λάθη της συμπεριφοράς του που οδήγησαν στη διάλυση της σχέσης
Υπάρχει λύση;
Αν διαπιστώσατε ότι εσείς ή ο σύντροφός σας έχει κάποια από αυτά τα χαρακτηριστικά, ίσως θα έπρεπε να διερευνήσετε το ζήτημα βαθύτερα και να ζητήσετε επαγγελματική βοήθεια προκειμένου να μάθετε να κάνετε συναισθηματικά υγιείς σχέσεις. Τα χαρακτηριστικά και οι συμπεριφορές των ατόμων που παθαίνουν εξάρτηση από τις σχέσεις του και η αγάπη τους μετατρέπεται σε εμμονή -οδηγώντας τον εκάστοτε σύντροφο να τους εγκαταλείπει- δε μετριάζονται ή εξαφανίζονται από μόνα τους, αλλά μόνο μέσω ψυχοθεραπείας.