Το μυαλό μας είναι ένα πολύ ισχυρό εργαλείο που μπορεί να λειτουργήσει προς όφελός μας, μπορεί όμως να λειτουργήσει και εναντίον μας.
Ένα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα που διευκρινίζει με απόλυτη σαφήνεια αυτή την πραγματικότητα, είναι αυτό του Χάρι Χουντίνι. Ο Χάρι Χουντίνι, ο πασίγνωστος μάγος, ήταν διάσημος για τις αποδράσεις του. Σε όλη τη σταδιοδρομία του, κατάφερε να ξεφύγει από κάθε κελί φυλακής στο οποίο ήταν κλειδωμένος, εκτός από ένα.
Η τεχνοτροπία του ήταν πάντα η ίδια. Κρατούσε ένα λεπτό, εύκαμπτο καλώδιο μέσα στη ζώνη του και το χρησιμοποιούσε έπειτα για να αποδράσει από τη φυλακή.
Ωστόσο, μία μοναδική φορά απέτυχε παταγωδώς. Τράβηξε το καλώδιο ως συνήθως και άρχισε να ξεκλειδώνει την κλειδαριά. Αυτή όμως δεν άνοιξε. Δοκίμασε όλα τα κόλπα. Για ώρες προσπαθούσε ασταμάτητα, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Τελικά, εγκατέλειψε απογοητευμένος.
Ποιο ήταν το πρόβλημα; Το κελί δεν είχε κλειδωθεί ποτέ.
Ο Χουντίνι προσπαθούσε σχεδόν ακούραστα να επιτύχει αυτό που θα ήταν αβίαστο, αν απλά έσπρωχνε την πόρτα.
Η πόρτα δεν ήταν ποτέ κλειδωμένη. Αλλά στο μυαλό του ήταν.
Το ηθικό της ιστορίας; Όλοι τείνουμε να ζούμε σε αυτή τη διανοητική φυλακή της υπερβολικής σκέψης. Και είμαστε κλειδωμένοι μέσα γιατί επιλέγουμε να είμαστε, όχι επειδή δεν μπορούμε να βγούμε.
Όλοι γεννιόμαστε με την τάση να ανησυχούμε για κάτι. Για τους περισσότερους ανθρώπους, η ανησυχία έχει έναν σκοπό, είτε αυτός είναι ένας τρόπος να επιλυθούν τα προβλήματα της καθημερινής ζωής, ως μια προσπάθεια να επιδιορθωθεί η αρνητική διάθεση, είτε είναι μέσο για να προσπαθήσουμε να διασφαλίσουμε ότι δεν θα συμβούν κακά πράγματα ή για να αποφύγουμε τις μελλοντικές καταστροφές.
Σίγουρα δεν είναι ευχάριστη, αλλά δεν είναι τόσο κακή. Ανησυχούμε συνήθως μέχρι να μην χρειάζεται πλέον. Για τους περισσότερους ανθρώπους, είναι εύκολο να βρουν λύσεις για τις ανησυχίες τους. Ωστόσο, αν ανησυχούμε πάρα πολύ, τότε είναι που το πρόβλημα γίνεται παθολογικό.
Αναλύουμε ξανά και ξανά μια κατάσταση σε τέτοιο σημείο, που αναγκαζόμαστε να σκεφτόμαστε κάθε πιθανότητα και να επιλύουμε κάθε πρόβλημα, ειδικά όταν αυτά τα προβλήματα δεν είναι πραγματικά αληθινά.
Αυτή η ανάλυση της ανάλυσης στην ουσία εμποδίζει την επίλυση των προβλημάτων. Αντί να είμαστε ανοιχτοί στις ευκαιρίες, να πιστεύουμε στις δυνατότητές μας και να κυνηγάμε αυτό που θέλουμε, μιλάμε για τα προβλήματα καθ’ εαυτά.
Πώς μπορεί να ξεπεραστεί η υπερβολική σκέψη;
Ποτέ δεν είναι εύκολο να ξεφύγουμε από την ανησυχία. Αλλά υπάρχουν μερικά πράγματα που μπορούμε να κάνουμε για να σταματήσουμε να δίνουμε τόσο χώρο στην ανησυχία, στη ζωή μας.
Να γνωρίζουμε πότε μας συμβαίνει.
Η υπερβολική σκέψη έχει γίνει μια συνήθεια. Έχει πάρει τη μορφή τελετουργίας και ποτέ δεν είμαστε σε θέση να παρατηρήσουμε πότε το κάνουμε. Όταν παρατηρούμε τον εαυτό μας να αναπαράγει συνέχεια σενάρια στο κεφάλι μας ή ανησυχούμε αδιάκοπα για πράγματα που δεν βρίσκονται υπό τον έλεγχό μας, καλό είναι να αναγνωρίσουμε το γεγονός ότι αυτές οι σκέψεις δεν είναι παραγωγικές και να προσπαθήσουμε να τις αφήσουμε. Η σκέψη και η ανησυχία είναι χρήσιμες μόνο όταν οδηγούν σε θετικές ενέργειες και αποτελέσματα.
Να αναζητήσουμε λύσεις
Ο εγκέφαλός μας είναι ήδη προδιατεθειμένος να σκέφτεται υπερβολικά, αλλά αντί να εμμένουμε σε πράγματα που δεν μπορούμε να ελέγξουμε, ας βρούμε πράγματα για τα οποία μπορούμε να έχουμε τον έλεγχο. Η στάση μας προς το πρόβλημα και η αντιμετώπισή μας είναι πράγματα για τα οποία έχουμε τον πλήρη έλεγχο.
Η εξεύρεση λύσεων για τα προβλήματα μπορεί να αποσπάσει το μυαλό από οποιεσδήποτε αρνητικές σκέψεις. Ακόμα καλύτερα, μπορεί να λύσει τα προβλήματα, ώστε να μην χρειάζεται να ξανασκεφτούμε.
Να συλλογιστούμε ποιες σκέψεις κάνουμε και γιατί
Ποια είναι η ρίζα της υπερανάλυσης; Γιατί νιώθουμε έτσι για τα προβλήματα με τα οποία ερχόμαστε αντιμέτωποι; Μήπως τελικά είμαστε υπερβολικά αρνητικοί; Μερικές φορές, σκεφτόμαστε σε υπερβολικό βαθμό τα πράγματα πριν ακόμη συμβούν ή ίσως είμαστε εκ των προτέρων ανασφαλείς σχετικά με ένα συγκεκριμένο θέμα. Αν προσπαθήσουμε να αναλογιστούμε και να βρούμε το λόγο πίσω από αυτές τις σκέψεις, τότε ίσως να βρούμε και τις λύσεις.
Φυσικά και είναι πολύ εύκολο να παρασυρθούμε στις σκέψεις μας. Τόσο πολύ, ώστε αυτές να γίνουν «αληθινές» μέσα στο μυαλό μας. Τα συναισθήματά μας είναι αυτά που πραγματικά παρεμβαίνουν στην ικανότητά μας να αξιολογούμε τις καταστάσεις αντικειμενικά.
Αν αλλάξουμε τη νοοτροπία μας και ξεφύγουμε από αυτή τη διανοητική φυλακή της υπερβολικής σκέψης, τότε θα συνειδητοποιήσουμε ότι δεν είμαστε παγιδευμένοι μέσα της τελικά.