Συνήθως η βελόνα κολλάει σε ένα θέμα… Σε μια φράση, σε ένα γεγονός, σε ένα παράπονο, σε μία κατάσταση που δεν αλλάζει. Και για ό,τι άλλο και να τσακωθείς η κουβέντα και ο τσακωμός καταλήγει ξανά εκεί. Τι συμβαίνει; Η Ελπίδα Παναγιωτουνάκου, Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια, Msc μας βοηθάει να συνειδητοποιήσουμε και να ξεκολλήσουμε…
«Δεν αντέχω άλλο. Θέλω να κάνουμε το επόμενο βήμα», «Με ένα πράγμα σου ζήτησα να ασχοληθείς στο σπίτι και πάλι δεν το έκανες!», «Θα σταματήσεις να αγοράζεις τα ανόητα παιχνίδια σου; Ξοδεύεις πολλά», «Γιατί αποφεύγεις τη δέσμευση;»… Είναι μερικά μόνο από τα μόνιμα θέματα σύγκρουσης ανάμεσα στα ζευγάρια που βρίσκονται σε μία χρόνια σχέση.
Έχεις πιάσει τον εαυτό σου, ανεξάρτητα από το εάν συζητάτε για τις δουλειές του σπιτιού, για κάποια επικείμενη εκδρομή ή για τα έξοδά σας, να σκέφτεσαι: «Ωχ, να το πάλι. Ξεκινάμε τα ίδια!», αντιλαμβανόμενη ότι αλλάζουν τόσο ο τόνος της φωνής του, όσο και το ύφος του; Σου είναι γνώριμη η αίσθηση της έναρξης ενός αέναου καβγά που αποτελεί μονόδρομο, καταλήγοντας σε αδιέξοδο και απόγνωση με εσένα να κλαις και εκείνον να σου φωνάζει ή και τους δύο να ωρύεστε οργισμένοι;
Γιατί όμως μαλώνεις με το σύντροφό σου για το ίδιο θέμα ξανά και ξανά; Γιατί ανεξάρτητα από το που ξεκινά η συζήτηση, η κατάληξη είναι πάντα η ίδια, η αναφορά, δηλαδή, σε ένα συγκεκριμένο ζήτημα το οποίο αναδύεται διαρκώς, προκαλώντας εντάσεις στη σχέση;
1.Το παρελθόν
Οι περισσότεροι καβγάδες που επαναλαμβάνονται βασίζονται σε θέματα του παρελθόντος τα οποία έρχονται στην επιφάνεια από μια πράξη ή ακόμα και από μια φράση του παρόντος, που στην πραγματικότητα μπορεί να είναι ασήμαντη ή μη συσχετιζόμενη με το αρχικό γεγονός. Ο σύντροφος, δηλαδή, μπορεί να αντιδρά σε ένα προηγούμενο αίσθημα προδοσίας ή κατηγόριας και όχι στο γεγονός αυτό καθ’ αυτό που συμβαίνει στο «τώρα». Το παρελθόν, δηλαδή, πυροδοτεί φόβους για το μέλλον.
2.Ο θυμός
Καταπιεσμένος θυμός για θέματα που νομίζει ότι έχει αποδεχτεί μπορεί να τον κάνει να χάνει τον έλεγχο στη συζήτηση, μην ακούγοντας από ένα σημείο και μετά τα επιχειρήματά σου, ρίχνοντάς σου «χτυπήματα κάτω από τη μέση» (δεν είσαι αρκετή να απαιτείς, είσαι ηθικά κατώτερη, είσαι ανεπαρκής) και εξαπωλύοντάς σου απειλές και λόγια που σε ταπεινώνουν, πληγώνοντάς σε βαθιά. Ο θυμός, λοιπόν, δρα για το σύντροφό σου ως αγχολυτικό, καθώς εστιάζοντας στο να συγκεντρώσει κάθε πιθανή (ή απίθανη) ένδειξη εναντίον σου πως είσαι «λάθος», απομακρύνεται από αυτό που πραγματικά τον φοβίζει και τον αγχώνει. Αντίστοιχα, ο δικός σου καταπιεσμένος θυμός για καταστάσεις που θεωρείς ότι υπομένεις ή χειρίζεσαι με κατανόηση, μπορεί να σε φτάσει στο σημείο να μη «βάζεις νερό στο κρασί σου» ούτε για το πιο απλό θέμα ή από ένα σημείο και μετά να αντιδράς με ειρωνεία στα λεγόμενά του.
3.Η ρουτίνα
Όταν μια σχέση μένει στάσιμη για πολύ καιρό, αρχίζει να ξεφτίζει. Εκείνα που κάποτε έβρισκε ελκυστικά ή χαριτωμένα πάνω σου, τώρα αρχίζουν να τον ενοχλούν. Μπορεί, για παράδειγμα, κάποτε το «συγκαταβατική» να ήταν για εκείνον συνώνυμο της κατανόησης, αλλά τώρα να μεταφράζεται σε «είσαι βαρετή και δεν λαμβάνεις πρωτοβουλίες». Αντίστοιχα, η μη ικανοποίηση των δικών σου προτεραιοτήτων εκ μέρους του, μπορεί να σε κάνουν να αντιδράς μηχανικά μέσα στη σχέση «παγώνοντας» το συναίσθημά σου και κάνοντάς σε να πιστεύεις πως ό,τι και να κάνεις δεν έχει πια νόημα.
4.Ο φαύλος κύκλος
Οι επαναλαμβανόμενες συγκρούσεις δημιουργούν ένα προηγούμενο που κάνει το κάθε μέλος της σχέσης πιο ευαίσθητο και προκατειλημμένο απέναντι σε συγκεκριμένες συμπεριφορές. Ο σύντροφος, δηλαδή, ερμηνεύει τα γεγονότα προσπαθώντας να επιβεβαιώσει την αρχική αρνητική πεποίθηση που έχει διαμορφώσει για σένα (αυτό που φοβάται περισσότερο ότι θα συμβεί στη σχέση), χωρίς να σημαίνει πως κι εσύ δεν πέφτεις στην αντίστοιχη παγίδα.
Ας πάρουμε ένα παράδειγμα:
Πεποίθηση: Πιστεύει ότι διαρκώς τον κριτικάρεις, δεν είσαι με τίποτα ευχαριστημένη και δεν τον θέλεις πια.
Γεγονός: Κανονίζει έξοδο με τους φίλους του, χωρίς εσένα.
Εσύ: Έχεις την πεποίθηση πως έχει σταματήσει να νοιάζεται για σένα και πως σε βάζει σε δεύτερη μοίρα.
Αντίδραση: Αντιδράς με θυμό και ειρωνεία για την επιλογή του. Εκείνος αποσύρεται γιατί δεν αντέχει να διαχειριστεί πως για μια ακόμη φορά δεν κατανοείς την ανάγκη του να βγαίνει και με τους φίλους του και εσύ λανθασμένα επιβεβαιώνεις την αρχική σου πεποίθηση πως σε αποφεύγει, γιατί δεν θέλει τη δέσμευση μαζί σου.
Τι μπορείς να κάνεις για να μην έχετε τον ίδιο καβγά ξανά και ξανά;
-Ενίσχυσε την επικοινωνία. Η επικοινωνία βοηθά στη δημιουργία αισθήματος ασφάλειας μέσα στη σχέση. Αντιμετώπισε ό,τι συμβαίνει τη στιγμή που συμβαίνει, μιλώντας ανοιχτά τόσο για αυτό όσο και για το πώς σε κάνει να νιώθεις. Δώσε στο σύντροφό σου να καταλάβει πως παίζεις με «ανοιχτά χαρτιά», συζητώντας μαζί του από το πιο ασήμαντο, ως το πιο σημαντικό θέμα της ζωής σου.
-Φτιάξε ένα ισχυρό παρόν. Συνειδητοποίησε τα λάθη του παρελθόντος και δείξε έμπρακτα στο σύντροφό σου πως έχεις αλλάξει τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς. Το παρόν γίνεται σύντομα ένα ασφαλές παρελθόν που μπορεί να λειτουργήσει ως στέρεο θεμέλιο για τη σχέση.
-Βάλε φρένο στον εαυτό σου. Σε περίπτωση που έχεις υποσχεθεί να μην αναφέρεσαι διαρκώς σε ένα συγκεκριμένο θέμα που έχει ήδη συζητηθεί και επιλυθεί, όσο κι αν σε έχει πληγώσει, σταμάτα να το φέρνεις στην καθημερινότητά σας. Αναρωτήσου: «Αξίζει να ασχολούμαι διαρκώς με αυτό; Τι κερδίζω;». Εάν δεν οδηγεί σε υγιείς αντιδράσεις, αντιστάσου στην παρόρμηση να ασχοληθείς εκ νέου με αυτό.
-Αναρωτήσου εάν έχεις τις ίδιες προσδοκίες με το σύντροφό σου. Σε περίπτωση που έχετε διαφορετική εικόνα για το κοινό σας μέλλον, η απογοήτευση και η δυσαρέσκεια θα δηλητηριάζουν συνεχώς τη σχέση, ταΐζοντας το θυμό και τη μνησικακία. Προσπάθησε να είσαι ειλικρινής σχετικά με τις προσδοκίες σου από τη ζωή και την προσωπική σου ευτυχία, καθώς έτσι θα αποφασίσεις εάν αξίζει να μείνεις στη σχέση ή να φύγεις.
Κάθε σχέση έχει μαζί με τις καλές και τις άσχημες στιγμές της. Αυτό που έχει σημασία στο τέλος, είναι προς τα πού κλείνει η ζυγαριά και όχι εάν είναι περισσότερα σε αριθμό είτε τα θετικά είτε τα αρνητικά. Εάν η γεύση που σου αφήνει η σχέση είναι γλυκιά ή πικρή και κατά πόσο υπάρχουν οι προϋποθέσεις για μια κοινή πορεία…