Ένας Γάμος, Τρία Διαζύγια! Τελικά, πόσους “χωρισμούς” μπορεί να αντέξει ένας γάμος
Ο ψυχαναλυτικός θεραπευτής και συγγραφέας, Τρύφων Ζαχαριάδης σε συνέντευξη του στην Δημοσιογράφο Φλώρα Κασσαβέτη αναλύει: Τι είναι η συναισθηματική απόσυρση – Τι είναι στην πραγματικότητα η αγάπη.
Μέχρι να μας χωρίσει ο θάνατος. Αυτή είναι η αιώνια υπόσχεση που δίνουν δύο άνθρωποι που αποφασίζουν να επισφραγίσουν τον έρωτά τους με γάμο. Είναι, όμως, αλήθεια ότι υπάρχουν τρεις βασικές εκδοχές χωρισμού. Η μία είναι πράγματι ο χωρισμός λόγω θανάτου. Πρόκειται για ένα γεγονός που επιβεβαιώνει ότι τελικά το “για πάντα μαζί” είναι λίγο-πολύ μια ουτοπία. Κάποια στιγμή ο ένας από τους δύο θα μείνει πίσω … μόνος. Ο δεύτερος ενδεχόμενος χωρισμός είναι αυτός του διαζυγίου. Στατιστικά στην επιλογή αυτή καταλήγουν ο ένας στους τρεις γάμους. Διόλου απίθανη κι αυτή η εκδοχή επομένως.
Υπάρχει, όμως, και μια τρίτη μορφή χωρισμού. Ένα τρίτο “διαζύγιο”, η συναισθηματική απόσυρση, που μπορεί να συμβεί στο πλαίσιο ενός γάμου-δεσμού, χωρίς αυτός να έχει λήξει. «Η συγκεκριμένη έκφραση δυσφορίας και αποστασιοποίησης ίσως είναι η πιο εξουθενωτική για τον ψυχισμό και των δύο», υποστηρίζει ο ψυχαναλυτικός θεραπευτής και συγγραφέας του βιβλίου “Συντροφικότητα-Αποχωρισμός”, Τρύφων Ζαχαριάδης.
Συναποφασίσαμε κι οι δυο να κάνουμε μια «στάση», για να αναλύσουμε λίγο περισσότερο αυτό το είδος «αποκοπής σχέσεων». Αυτό το “τρίτο διαζύγιο”.
Κύριε Ζαχαριάδη, ένα ζευγάρι μπορεί να είναι μαζί, να ζει μαζί, αλλά να έχουν αποσυρθεί συναισθηματικά και οι δύο από τη μεταξύ τους σχέση;
Τρύφων Ζαχαριάδης : Η συναισθηματική απόσυρση μπορεί να έχει συμβεί από τον ένα ή και τους δύο. Ίσως ακούγεται συνηθισμένη και εύκολη η υποστήριξη του «εμείς», όταν είναι κάτι περισσότερο από το να ζει απλώς ένα «εγώ» κι ένα «εσύ», το ένα δίπλα στο άλλο. Σχεδόν πάντα όμως, επειδή επιλέγουμε τον πιθανό σύντροφό μας από έρωτα, από συμπάθεια ή από απελπισία, ελπίζουμε, σε όλες τις αποχρώσεις της επιλογής μας, τα παλιά τραύματα της παιδικής ηλικίας, ο συγκεκριμένος άνθρωπος να τα θεραπεύσει. Εισπράττοντας, αντικειμενικά ή υποκειμενικά, ό,τι δεν μας καλύπτει συναισθηματικά, λειτουργούμε σαν ξένοι στη σχέση, δοκιμάζοντας να «τιμωρήσουμε» αυτόν που μας απογοήτευσε. Η σιωπή και η απόσυρση στηρίζονται σε μια φυλακισμένη εχθρότητα. Είναι μορφή επίθεσης!
Τι εννοείτε είναι μορφή επίθεσης;
Τρύφων Ζαχαριάδης :Όταν αποκόπτω από τη σχέση με τον «απέναντι» την επικοινωνιακή μας συναλλαγή και τον απομονώνω, στρέφομαι εναντίον του με έναν παθητικό τρόπο (σιωπή), που όμως έχει την ευχέρεια να πληγώνει. Ο άλλος αλληλεπιδρά μαζί μου. Επομένως, η τοξικότητα επηρεάζει τον ψυχισμό και των δύο.
Υπάρχουν άλλοι λόγοι απομάκρυνσης στο πεδίο του δεσμού που έχουμε αναπτύξει;
Τρύφων Ζαχαριάδης :Πολλές φορές η απόσυρσή μας έχει σχέση με τη βεβαιότητά μας, ότι ο άλλος δεν βλέπει, δεν θαυμάζει και δεν λατρεύει σ’ εμάς, αυτό που εμείς θα θέλαμε να βλέπει στον εαυτό μας.
Η συναισθηματική απόσυρση ως συμπεριφορά υπάρχει σε πολλά ζευγάρια;
Τρύφων Ζαχαριάδης : Ναι, είναι σημαντικός ο αριθμός ανθρώπων που λειτουργεί στους δεσμούς με τη συγκεκριμένη στάση-αντιμετώπιση. Οι συγκρούσεις του ζευγαριού αποδεικνύουν τις βαθιές πληγές τους, αλλά και τις αλήθειες που η φαντασιακή επικοινωνία τούς αποκρύπτει. Οι ανθρώπινοι δεσμοί δεν θα έπρεπε να είναι βιασμός της ατομικότητας, αλλά μια συνέχιση και ολοκλήρωση της συντροφικής τρυφερότητας. Η συναισθηματική μας ανωριμότητα, όμως, καταργεί αυτή τη διάσταση.
Πότε και πώς ακριβώς αποσύρεται κάποιος από τη σχέση;
Τρύφων Ζαχαριάδης :Δεν απομονώνομαι από τον άλλο για αυτό που είναι, αλλά γι’ αυτό που θα ήθελα να γίνει και δεν έγινε. Αναφέρομαι ουσιαστικά στη φαντασίωση παντοδυναμίας του συντρόφου μας, που δεν υφίσταται. Δηλαδή στην απόσυρση με αιτία τη φαντασίωση ότι ο άλλος θα μπορούσε να μου προσφέρει τα πάντα και δεν το κάνει. Και η άλλη πλευρά, τις ίδιες προσδοκίες έχει. Η απομάκρυνση πραγματοποιείται, όταν «βεβαιώνομαι» ότι δεν με «αγαπούν». Μόνο που η έννοια της αγάπης δεν είναι συναισθηματική λίμναση, αλλά δυναμική και κινητική έκφραση των σχέσεων ζωής.
Πολλές φορές η απόσυρσή μας έχει σχέση με τη βεβαιότητά μας, ότι ο άλλος δεν βλέπει, δεν θαυμάζει και δεν λατρεύει σ’ εμάς, αυτό που εμείς θα θέλαμε να βλέπει στον εαυτό μας.
Πριν συνεχίσουμε, διευκρινίστε μας λίγο την ευρύτερη έννοια της αγάπης.
Τρύφων Ζαχαριάδης :Ζηλεύουμε, επειδή αγαπούν και τον άλλο. Ζηλεύουμε, επειδή αγαπούν πιο πολύ τον άλλο από εμάς. Εξαρτώμεθα από πρόσωπα για να μην πάψουν να μας αγαπούν. Γινόμαστε κτητικοί για να εξασφαλίσουμε την αγάπη τους. Απορρίπτουμε ανθρώπους και τους ταπεινώνουμε, επειδή νομίζουμε ή πραγματικά έπαψαν να μας αγαπούν. Υποφέρουμε στην ενήλικη ζωή μας, επειδή δεν αγαπηθήκαμε όσο είχαμε ανάγκη στην παιδική μας ηλικία…
Τελικά, μπορεί να μη γνωρίζουμε σε απόλυτο βαθμό την έννοια της αγάπης, είμαστε όμως σίγουροι ότι η αναζήτησή της είναι κινητήρια δύναμη για πολλές σχέσεις και ματαιώσεις. Η απουσία της μας πληγώνει. Η παρουσία της μας ισχυροποιεί.
Η συναισθηματική εκπαίδευση στην πρώτη μας οικογένεια έχει κάποιο ρόλο σε όλα αυτά που συμβαίνουν με τον σύντροφό μας;
Τρύφων Ζαχαριάδης :Ξαναπαίζουμε με τον ή την σύντροφό μας τα τραυματικά γεγονότα του παρελθόντος, (σχεσιακά μοτίβα από πρώτη οικογένεια), σίγουροι ότι αυτή τη φορά δεν θα απογοητευθούμε. Τελικά, αγγίζουμε τα πρώιμα τραύματα, επιλέγοντας για σύντροφο έναν, που μοιάζει στο γονιό που υπήρξε η αιτία του πόνου μας.
Η συναισθηματική απομάκρυνση δύο συντρόφων συνεπάγεται και πάγωμα στη σεξουαλική ζωή;
Τρύφων Ζαχαριάδης :Συνήθως, ναι. Έχουμε όμως και τις περιπτώσεις ζευγαριών, που αφαιρώντας τη συναισθηματική συναλλαγή (αγάπη και νοιάξιμο), βιώνουν μια σεξουαλικότητα που στοχεύει στη χρήση του άλλου. Θα έλεγα, με συμπυκνωμένο λόγο, ότι έρχονται σε επαφή με τα γεννητικά όργανα και όχι με ολόκληρο το σώμα. Άλλη η ηδονή και άλλη η συναισθηματική κάλυψη. Σε αυτές τις περιπτώσεις, στο κρεβάτι «έχει χωθεί» απροκάλυπτα πλέον το παιχνίδι εξουσίας.
Ποιες είναι οι πιο συνηθισμένες παρενέργειες της συναισθηματικής απομάκρυνσης; Η απιστία, η κατάθλιψη;
Τρύφων Ζαχαριάδης :Και οι δύο αναφορές που κάνατε ισχύουν. Αν η απόσυρση συμβαίνει για λόγους πραγματικούς, η διέξοδος (απιστία) με άλλο άτομο είναι πιθανή. Αν όμως στηρίζεται στη φαντασιωσική διάσταση που σχολίασα σε προηγούμενη ερώτησή σας, τότε η κατάθλιψη καραδοκεί. Το κλινικό υλικό που έχουμε στη διάθεσή μας αποτυπώνει στο προφίλ του αποσυρμένου ανθρώπου, βαθύ πόνο, γιατί δικαιώθηκε ο φόβος της προδοσίας.
Πιστεύετε ότι δύο άνθρωποι μπορεί να συνεχίσουν να είναι σύντροφοι, έστω κι αν έχουν απομακρυνθεί συναισθηματικά;
Τρύφων Ζαχαριάδης :Συντροφική σχέση έτσι κι αλλιώς δεν έχουν. Η επαφή με την πραγματικότητα θα τους οδηγούσε να αναζητήσουν την αιτία και το αιτιατό της δυσαρμονίας. Δυστυχώς, αυτό δεν συμβαίνει συχνά. Ακόμη και η θεραπεία ζεύγους αντιμετωπίζεται από τους ίδιους ως δικαστηριακή διαδικασία, για να δικαιώσουν τη σιγουριά τους ότι ο «άλλος» είναι ο «κακός». Δεν σας λέω ότι κάποιες φορές δεν έχουμε και θετικές εξελίξεις στις μεταξύ τους σχέσεις. Βασική προϋπόθεση, όμως, είναι να «ξαναδιαβάσουν» τον κώδικα επικοινωνίας τους από την αρχή.
Σε τι ποσοστό εκτιμάται από την εμπειρία σας ότι οδηγείται τελικά στο νομικό διαζύγιο ένα ζευγάρι που έχει απομακρυνθεί συναισθηματικά;
Τρύφων Ζαχαριάδης :Δεν είναι μεγάλος ο αριθμός αυτών που αποσύρονται και καταλήγουν στο νομικό διαζύγιο. Σε αυτές τις περιπτώσεις, βαθύτερες ανάγκες τους κρατούν στην συγκατοίκηση, χωρίς να λύνουν τη συγκρουσιακή τους αποστασιοποίηση. Ενώ υποφέρουν, παραμένουν μαζί. Ανομολόγητα μυστικά, συνθέτουν και ανασυνθέτουν για τον καθένα τους το κακό, το καλό, την ενοχή, τη μεταμέλεια, την εξιλέωση, το μίσος την εκδίκηση και την αγάπη τους. Στη σχέση με τον σύντροφο, υπάρχει η «σχέση» με τους προγόνους.
Δηλαδή;
Τρύφων Ζαχαριάδης :Η συναισθηματική εξέλιξή μας ως ενήλικες, συμβαίνει, όταν πετυχαίνουμε να «αποκολληθούμε» από τη γονική εξουσία. Οι εξιδανικευμένοι γονείς για να «μεγαλώσουμε» χρειάζεται να κατέβουν από το βάθρο τους. Το περίεργο είναι ακριβώς αυτό. Ενώ θέλουμε να απαλλαγούμε, ξαναπαίζουμε με τον επιλεγέντα «σημαντικό άλλο» αυτά, που σαν παιδιά μάς σημάδεψαν. Επιστρέφω σε αυτό που σας είπα και πριν. Βαφτίζουμε παντοδύναμο τον σύντροφο, όπως παντοδύναμοι υπήρξαν και οι γονείς, όταν είμαστε βρέφη. Ο «παντοδύναμος» έχει την ευχέρεια να μας προσφέρει τα πάντα ή και να μας στερήσει τα πάντα.
Τελικά, μπορούν να ξαναβρεθούν δύο σύντροφοι που έχουν απομακρυνθεί συναισθηματικά; Είναι δύσκολο; Είναι μη αναστρέψιμο;
Τρύφων Ζαχαριάδης :Μπορούν, αρκεί να συνειδητοποιήσουν ότι στην επικοινωνία τους με τον «απέναντι», κουβαλούν τη σχέση με τους γονείς τους. Είναι αυτονόητο ότι είναι οι ψυχολογικοί απόγονοι των ανθρώπων που τους μεγάλωσαν. Αντί, λοιπόν, να επεξεργαστούν το «εδώ και τώρα» της ζωής τους, ασυνείδητα προσπαθούν να μην προδώσουν τις «αρχές και τις αξίες» της παλιάς οικογενειακής ομάδας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να συγκρούονται για δανεικές εκκρεμότητες, χάνοντας την αρχή του «κουβαριού».
Η συναισθηματική εξέλιξή μας ως ενήλικες, συμβαίνει, όταν πετυχαίνουμε να «αποκολληθούμε» από τη γονική εξουσία.
Τι θα προτείνατε σε ζευγάρια που έχουν μπλεχτεί σε αντίστοιχα συναισθηματικά γρανάζια;
Τρύφων Ζαχαριάδης :Η κατανόηση της πηγής του τραύματος, που οδήγησε σε ματαιωτικές φαντασιώσεις, είναι η προτεινόμενη κατεύθυνση. Η σταδιακή συνειδητοποίηση της αιτίας που προκάλεσε απωθήσεις και πόνο προσφέρει ανακούφιση, προετοιμάζοντας το ψυχολογικό έδαφος για διορθωτική κίνηση. Αυτός είναι ο στόχος της ψυχοθεραπείας. Αυτός αντίστοιχα μπορεί να γίνει και τρόπος προσέγγισης στο ζευγάρι. Να ξαναδιαβάσουν, δηλαδή, τη ζωή τους, μέσα από μια διαφορετική ματιά. Να μην αφήσουν όλα όσα τους συμβαίνουν να κινούνται σαν θυμωμένα παράπονα που υπογραμμίζουν αυτό που συνεχώς δεν κατανοούν: την αγάπη των άλλων, που δεν τους φτάνει…
Πηγή – thriveglobal.gr