Άνεμος τύπου φοέν: Η πιο διαδεδομένη ονομασία του είναι λίβας
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει το φαινόμενο των καταβατικών ανέμων τύπου Foen, που θα επανέλθει στη χώρα μας.
Ο διευθυντής της ΕΜΥ, Θοδωρής Κολυδάς, με αφορμή τον καιρό των επομένων ημερών ήταν εκείνος που έκανε λόγο για ανέμους τύπου Φοέν σε προηγούμενη ανάρτησή του.
Συγκεκριμένα σε ανάρτησή του αναφέρει:
«Πολλές φορές έχουμε δεi ανάλογες διαφορές ή ακόμη και μεγαλύτερες των 16°C μεταξύ της Βορειοδυτικής Ελλάδος και Νοτίων Νησιωτικών περιοχών, ειδικά στις περιπτώσεις όπου επικρατούν ισχυροί καταβατικοί νότιοι άνεμοι. Φυσικά δεν αναφερόμαστε σε κάτι “πρωτοφανές” , όπως λ.χ. για τους σημερινούς 28 °C στο Ηράκλειο και τους 11 με 12°C στα βορειοδυτικά .
Αύριο Τρίτη μπορεί να πιάσουμε ακόμη και υψηλότερες τιμές (τα 30αρια) , αλλά δεν θα είναι πολλά , όπως αναφέρονται στον τύπο. Οι τιμές αυτές θα περιοριστούν κυρίως στην Κρήτη, ή εκεί όπου σημαντικό ρόλο θα διαδραματίσουν και πάλι οι τοπικά ενισχυμένοι καταβατικοί άνεμοι τύπου Foen»
Τι είναι οι άνεμοι τύπου Φοέν
Καταβατικοί άνεμοι, σύμφωνα με το meteo.gr, ονομάζονται οι ισχυροί άνεμοι οι οποίοι πνέουν στην υπήνεμη πλευρά ενός ορεινού όγκου και κατέρχονται προς τους πρόποδές του. Η μέγιστη ένταση των ανέμων εντοπίζεται στους πρόποδες και εξασθενεί σημαντικά σε μικρή απόσταση από τον ορεινό όγκο. Οι καταβατικοί άνεμοι μπορεί να είναι είτε θερμοί, οπότε κατά κανόνα καλούνται φόεν (foehn) είτε ψυχροί οπότε καλούνται μπόρα (bora). Στη χώρα μας συνήθως εκδηλώνονται καταβατικοί άνεμοι τύπου foehn, ενώ η πιο διαδεδομένη ονομασία του είναι λίβας.
Θερμοί Καταβατικοί Άνεμοι τύπου Foehn
Ο όρος χρησιμοποιήθηκε αρχικά για τους ξηρούς και θερμούς ανέμους που δημιουργούνται στην υπήνεμη πλευρά των Άλπεων, στη συνέχεια όμως επικράτησε σαν όρος για τοπικούς ανέμους που δημιουργούνται με το συγκεκριμένο μηχανισμό σε πολλές περιοχές της Γης.
Πώς δημιουργούνται οι άνεμοι τύπου Foehn;
Βασική προϋπόθεση είναι να υπάρχει ένα υψηλό κάθετο εμπόδιο στην ροή του ανέμου, όπως για παράδειγμα μια οροσειρά. Ο αέρας αρχικά αναγκάζεται να ανέλθει στην προσήνεμη πλευρά του ορεινού όγκου, όπου συμπυκνώνοντας τους υδρατμούς του σχηματίζει νεφώσεις και σε ορισμένες περιπτώσεις δίνει βροχές, καταιγίδες ή χιονοπτώσεις, ενώ στη συνέχεια κατέρχεται την υπήνεμη πλευρά του ορεινού όγκου όπου ξηραίνεται και θερμαίνεται με ρυθμό περίπου 10ºC ανά 1km.
Το αποτέλεσμα της ροής αυτής του ανέμου, όπως φαίνεται στο σχήμα που ακολουθεί, είναι η άνοδος της θερμοκρασίας στην υπήνεμη πλευρά του ορεινού όγκου σε επίπεδα υψηλότερα από την αρχική θερμοκρασία της αέριας μάζας στην προσήνεμη πλευρά του.
Στον Ελλαδικό χώρο καταβατικοί άνεμοι τύπου foehn εκδηλώνονται συνήθως στη Βόρεια Κρήτη όταν πνέουν ισχυροί νότιοι άνεμοι, στη Νότια Κρήτη όταν πνέουν ισχυροί βόρειοι άνεμοι, ενώ αρκετά συχνά εμφανίζονται επίσης στα ανατολικά ηπειρωτικά τμήματα όταν επικρατούν ισχυροί άνεμοι δυτικών διευθύνσεων ή στη Δυτική Ελλάδα όταν πνέουν άνεμοι ανατολικών έως βορειοανατολικών διευθύνσεων.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα των ισχυρών καταβατικών ανέμων στη Βόρεια Κρήτη το Σάββατο 17/04/2021, όπου κατά τη διάρκεια πνοής των ανέμων με διαφορετικές διευθύνσεις, πραγματοποιήθηκε άνοδος και πτώση της θερμοκρασίας έως και 13 βαθμούς σε λίγα λεπτά.
Οι μετρήσεις προέρχονται από το μετεωρολογικό σταθμό στην περιοχή Κάμποι Κεραμιών Χανίων, ο οποίος ανήκει στο δίκτυο αυτόματων μετεωρολογικών σταθμών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών / meteo.gr.
