Τι μηνύματα στέλνουν τα χρώματα στους ανθρώπους; Τα χρώματα αποτελούν τη βαθύτερη γλώσσα μας. Επικοινωνούν με τρόπους που μόλις αρχίζουμε να αντιλαμβανόμαστε
Οι βαθιά ριζωμένες αποκρίσεις μας στα χρώματα παίζουν το μαγικό ρόλο τους.
Στο φυσικό κόσμο το χρώμα είναι πλεονέκτημα, σημάδι, ταυτότητα. Οι παραμικρές διαφορές απόχρωσης μπορούν να προσελκύσουν ένα ταίρι ή να απωθήσουν έναν εχθρό. Μπορούν να καμουφλάρουν ή να δηλώσουν κυριαρχία.
Καθημερινότητα και χρώμα
Τα χρώματα παίζουν σπουδαίο ρόλο στην καθημερινότητά μας. Η μέρα μας χτίζεται πάνω στα χρώματα και τη στιγμιαία σημασία τους. Ακολουθούμε όλοι τους γενικούς κανόνες –σταματάμε στο κόκκινο, βλέπουμε το πράσινο ως ασφάλεια και ξέρουμε πως κίτρινο με μαύρο σημαίνουν κίνδυνο.
Χρώματα και ανθρώπινα ένστικτα
Ποια άλλα όμως ένστικτα που βασίζονται στο χρώμα θεωρούμε δεδομένα; Αντιδρούν διαφορετικά στο χρώμα άντρες και γυναίκες και αν ναι, γιατί; Μια πρόσφατη μελέτη εξέτασε τις χρωματικές προτιμήσεις 200 αντρών και γυναικών. Το μπλε αποδείχτηκε δημοφιλές και για τα δύο φύλα, οι γυναίκες όμως προτίμησαν πιο κόκκινες αποχρώσεις, τείνοντας προς το ροζ και το λιλά.
Διαφορές των δύο φύλων ως προς τα χρώματα
Οι επιστήμονες σκέφτηκαν πως αυτό μπορεί να οφείλεται σε συνήθεια – στο κάτω κάτω συχνά τα κορίτσια μεγαλώνουν σε έναν κόσμο ροζ πραγμάτων –κι έτσι με επικεφαλής τη διάσημη νευροεπιστήμονα Anya Hurlbert, εξέτασαν την ιδέα αυτή. Στην ομάδα συμμετείχαν και κινέζοι εθελοντές –στην Κίνα το κόκκινο θεωρείται ως το χρώμα της τύχης.
Παρ’ όλα αυτά τα αποτελέσματα έδειξαν τεράστια διαφορά ανάμεσα στα δύο φύλα, δείχνοντας πώς τα αισθήματά μας για τα χρώματα είναι βαθιά, πολύ παλιά και βιολογικά. «Η εξήγηση μπορεί να προέρχεταιαπό την προϊστορική κυνηγετική περίοδο του είδους μας» εξηγεί ηHurlbert, «όταν οι γυναίκες είχαν την ικανότητα να ξεχειμωνιάζουν με ώριμα, κόκκινα φρούτα».
Πως εξηγείται η προτίμηση στο μπλε χρώμα;
Τι συμβαίνει όμως με το μπλε; «Και πάλι μπορεί να ξεκινάει από την εξέλιξη του ανθρώπινου είδους. Εάν δούμε τις παλιότερες περιόδους σαβάνας θα πρέπει να προτιμούσαμε ενστικτωδώς τον γαλανό ουρανό αφού σήμαινε καλό καιρό» λέει. «Το γαλανό υποδεικνύει επίσης και την πηγή καλού νερού, που είναι ζωτικό στοιχείο επιβίωσης για τον άνθρωπο».
Τι ενεργοποιεί την αντίδρασή μας στα χρώματα;
Οι προτιμήσεις μας για ορισμένα χρώματα περιέχονται στα γονίδιά μας, όμως παίζουν ρόλο κι άλλοι παράγοντες. Η Angela Wright είναι ψυχολόγος και μελετά τις ψυχολογικές τους επιπτώσεις. Πιστεύει πως δεν αντιδρούμε σε ένα μόνο χρώμα, αλλά σε συνδυασμούς πολλών. «Τα χρώματα λειτουργούν όπως η μουσική», εξηγεί. «Ο πιανίστας της τζαζ Thelonius Monk είπε πως «δεν υπάρχουν λάθος νότες» κι έτσι ακριβώς δεν υπάρχουν και «λάθος» χρώματα. Μια μουσική νότα έχει ιδιότητες, όπως έχει ένα χρώμα. Ο συνδυασμός τους όμως με άλλες νότες ή χρώματα δημιουργεί την αρμονία – η όχι- και αυτή προκαλεί τη συναισθηματική μας αντίδραση.
«Δεν αντιδρούμε σε ένα μόνο χρώμα», συνεχίζει. «Υποσυνείδητα επηρεαζόμαστε από όλα τα χρώματα γύρω του που περιβάλλουν και εμάς». Στα χρώματα μπορούν να ενσωματώνονται πολιτιστικές διαφορές που ενεργοποιούν την ενστικτώδη αντίδρασή μας. Το μοβ για παράδειγμα, ταυτιζόταν για πάρα πολλά χρόνια με τη βασιλεία και την εκκλησία… για τον απλούστατο όμως λόγο πως παραγόταν αρχικά από μια πανάκριβη βαφή, την πορφύρα, που μπορούσαν να αγοράσουν μόνο οι πλούσιοι και ισχυροί.
Χρώματα και αλλαγή διάθεσης
Τα χρώματα επηρεάζουν τη διάθεσή μας. Το κόκκινο για παράδειγμα, είναι ένα χρώμα ζεστό και διεγερτικό. Οι έρευνες όμως έδειξαν πως μπορεί να αυξήσει την έκκριση τεστοστερόνης και την επιθετικότητα –και όσο κι αν φαίνεται περίεργο, οι στατιστικές δείχνουν πως οι αθλητές που φορούν κόκκινα είναι πολύ ανταγωνιστικοί.
Το κίτρινο δημιουργεί αισιοδοξία. Όμως, επισημαίνει η Wright, «μπορεί να συνδεθεί και με το άγχος και το φόβο».
Το μπλε στο μεταξύ παράγει ανακλαστικά γαλήνη. Όμως μπορεί να θεωρηθεί και ψυχρό». Κι ας μην ξεχνάμε τα μελαγχολικά μπλουζ (blues=μπλε).
Πώς το χρώμα επηρεάζει την κρίση μας για προϊόντα;
Οι συναισθηματικές αυτές αντιδράσεις μελετήθηκαν επίμονα. Οι έρευνες έδειξαν πως χρειαζόμαστε λιγότερο από 90 δευτερόλεπτα για να προβούμε στην υποσυνείδητη κρίση ενός προϊόντος και τα τρία τέταρτα της κρίσης αυτής βασίζονται στο χρώμα του. Το πορτοκαλί, ας πούμε, χρησιμοποιείται συχνά λόγω του συναισθηματικού του προφίλ. Ζεστό, αισθησιακό και διασκεδαστικό. Το πορφυρό, το χρυσό και το μαύρο, όπως και στην αρχαιότητα, δηλώνουν αποκλειστικό ή πολυτελές προϊόν.
Παρ’ όλα αυτά οι άνθρωποι δεν είμαστε εντελώς προβλέψιμοι. Όταν η Heinz έβγαλε μια πράσινη σάλτσα κέτσαπ στις ΗΠΑ πούλησε 10 εκατομμύρια μπουκάλια τους πρώτους επτά μήνες. Μια αλλαγή χρώματος και η θεωρία πως τα παιδιά προτιμούν το κόκκινο από το πράσινο φαγητό κατέπεσε.
Τα χρώματα μας επηρεάζουν πολύ περισσότερο απ’ όσο φανταζόμαστε.
Επιμέλεια: Βάλια Αλεξοπούλου,