Σίγουρα θα έχεις διαβάσει στην ετικέτα κάποιου τροφίμου τη φράση: «Περιέχει φυσικές αρωματικές ουσίες». Και ο νους σου βέβαια πάει σε κάποιο αρωματικό φυτό. Πώς θα σου φαινόταν όμως αν μάθαινες ότι τρόφιμα, ποτά αλλά και πανάκριβα αρώματα παίρνουν τη μυρωδιά βανίλιας από σωματικές εκκρίσεις του κάστορα;
Φερομόνες του κάστορα στο πιάτο μας;
Σύμφωνοι, ο κάστορας δεν είναι το πιο εύοσμο ζώο που σου έρχεται στο μυαλό. Όμως οι τεχνολόγοι τροφίμων και οι αρωματοποιοί έχουν άλλη γνώμη και κάτι περισσότερο ξέρουν από τον… ανίδεο καταναλωτή. Παρέκαμψαν λοιπόν το μυρωδάτο, πολύτιμο μπαχαρικό, τη βανίλια, και στράφηκαν στο συμπαθές τρωκτικό ως εναλλακτική λύση.
Μέσα σε δύο θυλάκους του σώματος του κάστορα, που βρίσκονται ανάμεσα στον πρωκτό και τα γεννητικά του όργανα (στο περίνεο), κρύβονται κιτρινωπές, κολλώδεις αρωματικές εκκρίσεις. Πρόκειται για φερομόνες του ζώου, οι οποίες αποτελούνται από ένα μείγμα 24 διαφορετικών ουσιών.
Ο κάστορας (θηλυκός και αρσενικός) χρησιμοποιεί αυτές τις εκκρίσεις μαζί με τα ούρα του για να σηματοδοτήσει το έδαφος της περιοχής όπου κινείται. Οι σάκοι λοιπόν με το έκκριμά του κόβονται από το ζώο και αποξηραίνονται στον ήλιο ή καπνίζονται. Ως προς την εμπορική τους αξία, θεωρούνται πολυτιμότεροι από το δέρμα του κάστορα!
Εγκεκριμένη ως φυσική ουσία
Η επιστημονική ονομασία της αρωματικής ουσίας του… μυρωδάτου τρωκτικού είναι καστόριο (castoreum). Η κατ’ ευφημισμόν «φυσική» βανίλια έχει εγκριθεί ως πρόσθετο τροφίμων, ασφαλές για την υγεία, από την αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων και την Ένωση Παρασκευαστών Αρωμάτων και Εκχυλισμάτων (Flavor and Extract Manufacturers Association).
Χρησιμοποιείται επίσης για να δώσει άρωμα φράουλας ή βατόμουρου σε διάφορα τυποποιημένα τρόφιμα, χωρίς να αναγράφεται η ακριβής προέλευσή της, αφού δεν είναι υποχρεωτικό. Το γεγονός αυτό έχει επισημάνει και ο γνωστός σεφ Jamie Oliver σε εκπομπή του στο CBS.
Σε ακριβά αρώματα
Πασίγνωστα ακριβά αρώματα και κολόνιες περιέχουν επίσης τις εκκρίσεις του κάστορα. Οι αρωματοποιοί τις χρησιμοποιούν για να δημιουργήσουν μια αποπλανητική σύνθεση που «περιέχει νότες από την αισθησιακή μυρωδιά του δερμάτινου ρούχου». Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια έντονη και οξεία οσμή, που γίνεται περισσότερο φρουτώδης και ευχάριστη όταν αραιώνεται με οινόπνευμα. Εκτός από τα αρώματα τη συναντάμε σε καλλυντικά και σαπούνια ως άρωμα ή σταθεροποιητική ουσία.
Σε συμπληρώματα διατροφής
Το καστόριο προτείνεται ως συμπλήρωμα διατροφής που ηρεμεί, κατευνάζει το άγχος και την ανησυχία στον ύπνο και θεραπεύει την επώδυνη έμμηνο ρύση στις γυναίκες.
Μια ουσία από τα παλιά
Οι Ρωμαίοι πίστευαν ότι η εισπνοή των αναθυμιάσεων του καστόριου μπορούσε να προκαλέσει αποβολή, ενώ ο Παράκελσος το θεωρούσε φάρμακο για την επιληψία.
Οι Άραβες γιατροί συνιστούσαν να ανακατεύεται με μύρο για τη θεραπεία της αμηνόρροιας.
Μέχρι τον 18ο αιώνα το έκκριμα του κάστορα χρησιμοποιούνταν για τη θεραπεία του πονοκεφάλου, του πυρετού και της υστερίας. Υπήρχαν όμως και περιπτώσεις όπου η χορήγηση της ουσίας απέβαινε θανατηφόρα. Αυτό που σίγουρα γνωρίζουμε είναι ότι οι κάστορες τρέφονται με τον εσωτερικό φλοιό της ιτιάς, ο οποίος περιέχει σαλικυλικό οξύ, συστατικό της ασπιρίνης.