Είναι ένα από τα πολλά «συμμετοχικά παιχνίδια» στα κοινωνικά δίκτυα. Στο #Tenyearschallenge, οι χρήστες αναρτούν μια σημερινή φωτογραφία τους και μία δέκα χρόνια πριν, ανατρέχοντας στις αλλαγές που έχουν βιώσει.
Αλλά στην Τουρκία νέες γυναίκες μετέτρεψαν αυτό το εικονικό παιχνίδι σε μια εκστρατεία διεκδίκησης του δικαιώματός τους να μη φορούν μαντίλα. Και μάλιστα καθεμία εξηγεί τα πώς και τα γιατί μιας απόφασης που συνήθως δεν είναι τόσο εύκολη.
«Ξέρατε ότι για πρώτη φορά στη Ρώμη οι ελεύθερες γυναίκες έβγαλαν τη μαντίλα για να ξεχωρίζουν από τις σκλάβες; Λοιπόν, μαχήτριες της ελευθερίας, εγώ δεν το ήξερα», γράφει στο twitter η Ελίφ, αναρτώντας μια παλιά φωτογραφία της με πολύχρωμη μαντίλα και μια άλλη σημερινή με λιτά τα μακριά της μαλλιά. «Νόμιζα πως ήταν μόδα, αλλά τώρα δεν είναι απλά μια πρόκληση, είναι μια επανάσταση».
«Κανείς δεν μπορεί να ζει μια διπλή ζωή, γι’ αυτό δεν μπορούμε να φορτωνόμαστε με τις ταυτότητες που οι οικογένειές μας ή η κοινωνία διαλέγουν για εμάς. Αρνούμαστε να ζούμε με ταυτότητες που δεν μας ανήκουν», γράφει η Ρούκεν, που πριν από δέκα χρόνια πόζαρε με δυο φίλες της, όλες τους μαντιλοφορούσες, και σήμερα χαμογελά στον φακό με το κεφάλι της ακάλυπτο.
Η παρατήρηση της Ρούκεν συνθέτει τη μεγάλη πρόκληση που αντιμετωπίζουν σήμερα οι νέες Τουρκάλες. «Το να εγκαταλείψεις τη μαντίλα αποτελεί μια τεράστια τομή, γιατί συχνά το οικείο σου περιβάλλον δεν το αποδέχεται, θεωρεί ότι το να εγκαταλείψεις κάτι που κάποτε αποδεχόσουν ως φυσικό είναι ένα είδος προδοσίας».
Οπως γράφει μία από τις κοπέλες, «πολλοί θεωρούν ότι μόνο αν φοράς χιτζάμπ είσαι παρθένα, πως μόνο όσες το φορούν είναι καλές». Κι αυτή η συσχέτιση της αγνότητας με τη μαντίλα που εμποτίζει τις γυναίκες από την παιδική τους ήδη ηλικία, μπορεί να κάνει τη ρήξη τραυματική.
Σήμερα, στην Τουρκία, συχνά αυτό το θρησκευτικό σύμβολο ερμηνεύεται από κάποιους φανατικούς και ως ένα μέσο κατά της λαγνείας: οι γυναίκες πρέπει να κρύβουν τα μαλλιά τους, για να μην προκαλούν τους άντρες. Και συνάμα διαφημίζεται ως ένα στοιχείο ταυτότητας, ακόμη και σαν ένα είδος επανάστασης ενάντια στον «έκφυλο» δυτικό τρόπο ζωής.
Είναι ενάντια σε τέτοιες αντιλήψεις που στρέφεται η εκστρατεία των νέων Τουρκάλων. Μια εκστρατεία που επικροτήθηκε από αρκετούς άνδρες χρήστες, αλλά δέχθηκε και σφοδρές επικρίσεις, με κάποιους να φτάνουν να δηλώνουν πως πρόκειται για «συνωμοσία κατά του Ισλάμ και της χώρας».
Στο ισλαμοσυντηρητικό καθεστώς, που έχει επιβάλει εδώ και 15 χρόνια ο πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν, θρησκεία και πολιτική συμβαδίζουν και αλληλοσυμπληρώνονται.
Αλλά μια δημοσκόπηση της εταιρείας Konda, που διερευνά την εξέλιξη διάφορων κοινωνικών δεικτών στην Τουρκία την τελευταία δεκαετία, δείχνει πως η κοινωνία δεν βαδίζει όσο πιστεύαμε στον δρόμο της ισλαμοποίησης.
Σύμφωνα με τις απαντήσεις των περισσότερων από 5.700 πολιτών που συμμετείχαν σε αυτήν, σήμερα το 51% των Τούρκων δηλώνει πιστό, έναντι 55% πριν από μια δεκαετία.
Ο αριθμός των άθεων ή αγνωστικιστών αυξήθηκε από το 1% στο 3% και 2% αντίστοιχα. Και ενώ ο αριθμός των γυναικών που καλύπτουν το κεφάλι τους αυξήθηκε ελάχιστα από το 52% στο 53%, τα ποσοστά των νέων γυναικών που δεν χρησιμοποιούν μαντίλα αυξήθηκαν από 34% σε 37%.
Επιμέλεια: Χριστίνα Πάντζου