Πόρους άνω των 5 δισ. ευρώ προβλέπει το νέο ΕΣΠΑ της περιόδου 2021-2027 για το περιβάλλον, την ενέργεια, την κλιματική αλλαγή και τη μετάβαση των λιγνιτικών περιοχών και των νησιών στο πράσινο αναπτυξιακό μοντέλο.
Τα κονδύλια αυτά απορροφούν περίπου το ένα τέταρτο της κοινοτικής συνδρομής ύψους 20,9 δισ. ευρώ στον συνολικό προϋπολογισμό των 26,2 δισ. ευρώ του προγράμματος.
Οι δύο δράσεις είναι η «Περιβάλλον, Ενέργεια και Κλιματική Αλλαγή» με πόρους 3,607 δισ. ευρώ και η «Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση» ύψους 1,629 δισ. ευρώ.
Το πρόγραμμα «Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση» αφορά στη Δυτική Μακεδονία, τη Μεγαλόπολη και τα νησιά Βόρειου και Νότιου Αιγαίου και Κρήτης. Οι κύριες πρωτοβουλίες και δράσεις είναι:
- Ενίσχυση και προώθηση επιχειρηματικότητας. Ερευνα – καινοτομία – προηγμένες τεχνολογίες. Ανταγωνιστικότητα ΠΜΕ και ΜΜΕ – Ψηφιακός μετασχηματισμός επιχειρήσεων. Υποδομές επιχειρηματικότητας. Επενδύσεις σημαντικής κλίμακας.
- Αναπροσαρμογή χρήσεων γης – κυκλική οικονομία. Αναπροσαρμογή των εδαφών και των εγκαταστάσεων στα λιγνιτικά πεδία. Κυκλική Οικονομία. Ορθολογική χρήση φυσικών πόρων.
- Δίκαιη εργασιακή μετάβαση και ενδυνάμωση ανθρώπινου κεφαλαίου. Αμεσες παρεμβάσεις απασχόλησης και κοινωνικής συνοχής στις επηρεαζόμενες περιοχές. Προώθηση της απασχόλησης. Αναβάθμιση δεξιοτήτων και επανακατάρτιση ανθρώπινου δυναμικού. Προσαρμοστικότητα εργαζομένων και επιχειρήσεων.
Στο πρόγραμμα Περιβάλλον, Ενέργεια και Κλιματική Αλλαγή ως εμβληματικές δράσεις που θα χρηματοδοτηθούν περιλαμβάνονται:
- Ενεργειακή εξοικονόμηση και αποδοτικότητα του ιδιωτικού και δημόσιου κτιριακού αποθέματος.
- Ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας και διασύνδεσης με την ανάπτυξη έξυπνων ενεργειακών συστημάτων και τεχνολογιών αποθήκευσης ενέργειας.
- Προώθηση των ΑΠΕ σε όλες τις μορφές με την ενίσχυση των υποδομών της ηλεκτροκίνησης.
- Πράσινος μετασχηματισμός των Επιχειρήσεων.
- Μετάβαση των νησιών σε καθαρές μορφές ενέργειας.
- Πρωτοβουλία GReco Islands.
- Ενίσχυση διασυνοριακών έργων διασύνδεσης.
- Εκσυγχρονισμός και ενίσχυση των οδικών αστικών συγκοινωνιών και μετάβαση των νησιών σε καθαρές μορφές ενέργειας.
- Πρόληψη, μετριασμός και αντιμετώπιση των επιπτώσεων της Κλιματικής Αλλαγής, συμπεριλαμβανομένης της αντιπλημμυρικής θωράκισης, της αντιμετώπισης της διάβρωσης των ακτών και της συστηματικής παρακολούθησης των κλιματικών μεταβολών.
- Ελεγχος και μετριασμός των επιπέδων θορύβου και της ατμοσφαιρικής και οπτικής ρύπανσης σε αστικές περιοχές.
- Στρατηγικού χαρακτήρα επεμβάσεις στον αστικό ιστό για τη βελτίωση του μικροκλίματος της βιοποικιλότητας και προώθησης της μικροκινητικότητας, ιδίως στη νησιωτική χώρα.
- Μετάβαση στην κυκλική οικονομία.
- Εκσυγχρονισμός ή/και αναβάθμιση υφιστάμενων ή/και δημιουργία νέων υποδομών ανακύκλωσης και επεξεργασίας αποβλήτων.