Πώς μπορείς να το αλλάξεις;
“Δεν μπορώ να το κάνω αυτό. Είναι πολύ δύσκολο για μένα, το φαντάζομαι. Και αν το κάνω λάθος, θα γίνω ρεζίλι και θα με κοροϊδεύουν οι άλλοι και το χειρότερο; Θα έχουν δίκιο. Αφού εγώ δεν μπορώ να πάρω ποτέ μία λάθος απόφαση, είμαι εγώ λάθος εξ αρχής. Τους θαυμάζω όσους είναι αποφασιστικοί και κάνουν αλλαγές, τους ζηλεύω, μακάρι να ήμουν κι εγώ σαν αυτούς. Αλλά εγώ, το πιο σίγουρο είναι πως θα χαλούσα ακόμη και όσα έχω ήδη καταφέρει.”
Μαθαίνουμε τα θετικά και τα αρνητικά μας και, σαν να μας μαγνητίζουν με δύναμη οι αδυναμίες μας, φαίνονται να βασιλεύουν και να κυριεύουν ολόκληρη την προσωπικότητά μας. Καταλήγουμε έτσι να μην περιμένουμε πολλά από τον εαυτό μας, να έχουμε κακή εικόνα για εμάς, να αποφεύγουμε πρόσωπα και καταστάσεις που θα τραβήξουν στην επιφάνεια τις πιο ευάλωτες και δυσάρεστες πτυχές μας και κατά μία έννοια, απομονώνουμε τον εαυτό μας από την ζωή. Η χαμηλή αυτοεκτίμηση, η αρνητική πεποίθηση για εμάς, η αίσθηση μειονεξίας όταν συγκρινόμαστε με άλλους, είναι ένα συχνό χαρακτηριστικό πολλών.
Τι συμβαίνει όταν δεν έχουμε εκτίμηση και σεβασμό προς τον εαυτό μας;
Υπερπροσπαθούμε να είμαστε αρεστοί και ταιριαστοί με αποτέλεσμα να νιώθουμε κόπωση και εξάντληση.
Νιώθουμε εξαιρετικά ευάλωτοι στην αρνητική κριτική των άλλων – αφού έτσι κι αλλιώς, είμαστε εμείς οι ίδιοι οι πιο αυστηροί κριτές του εαυτού μας.
Φερόμαστε μίζερα στις προσωπικές μας ανάγκες επειδή ακολουθούμε μία περιοριστική ρουτίνα που έχουμε σχεδιάσει ως ‘δίχτυ ασφαλείας’ και είναι βασισμένη σε όσα θεωρούμε ότι είναι εύκολα και ακίνδυνα αλλά δεν ικανοποιούν τις περισσότερες φορές τα θέλω μας.
Τροφοδοτούμε μέσα από τον περιορισμό αυτόν αισθήματα κατωτερότητας και μειονεξίας που μοιραία, χαμηλώνουν επιπλέον τα επίπεδα αυτοπεποίθησης που έχουμε.
Αλλάζει αυτό; Πως γίνεται να ξεφύγει κανείς από τον φαύλο κύκλο της χαμηλής αυτοπεποίθησης;
Για ένα άτομο που έχει εκπαιδευτεί να κατηγοριοποιεί επανηλειμμένα τον εαυτό του ως αποτυχημένο/λάθος/χαζό/άχρηστο/ασήμαντο και άλλες αντίστοιχες αυτομομφές, μπορεί να φαντάζει αδύνατο να ξεκινήσει να εκτιμά περισσότερο τον εαυτό του και να σκεφτεί διαφορετικά για τις ενέργειές του. Όμως, η σκέψη της αλλαγής είναι πάντα πιο δύσκολη από την πραγματική αλλαγή, καθώς, σίγουρα θα σκεφτεί όλες τις πιθανές δυσκολίες και τα εμπόδια που θα συναντήσει – ή καλύτερα, θα βάλει από μόνο του στην διαδρομή του.
Παρόλα αυτά, μικρές πράξεις καλής πρόθεσης προς εμάς, μπορούν να γίνουν μέρος της καθημερινότητάς μας και να μας οδηγήσουν στην πολυπόθητη αυτοπεποίθηση.
1. Αρνητικές σκέψεις που στρέφονται εναντίον μας.
Η καταγραφή των αρνητικών σκέψεων που έχουν ως στόχο των εαυτό, μπορεί να έχει την μορφή ενός ημερολογίου που θα κρατάμε όλα τα εμπόδια που δημιουργούμε εμείς οι ίδιοι στην ζωή μας. Θα βοηθούσε μία ερώτηση όπως: “Τι σκέφτηκα και τελικά δεν πήγα σε αυτό το ραντεβού/ Τι πέρασε από το μυαλό μου και παράτησα;”.
2. Οι συμπεριφορές μας έχουν στόχο την ευχαρίστηση των άλλων.
Οι άλλοι και οι επιθυμίες τους δεν γίνεται να είναι πάντα το κίνητρο για να κάνουμε και να λέμε πράγματα. Γυρίζοντας την κάμερα σε εμάς, ας αναζητήσουμε τι είναι αυτό που εμείς θέλουμε, ανεξάρτητα με το εάν θα ευχαριστηθούν οι άλλοι (τις περισσότερες φορές, ένα άτομο που κάνει ότι θέλουν οι άλλοι καταλήγει λιγότερο αρεστό και περισσότερο βάρος για εκείνους.)
3. Τα λάθη δεν είναι η καταστροφή.
Αν έχουμε την πεποίθηση πως ένα λάθος θα μας στιγματίσει και θα αποδείξει την βλακεία μας, κάνουμε τεράστια προσπάθεια για να το αποφύγουμε. Αλλά, τα λάθη πραγματικά είναι ανθρώπινα και αν έχουμε ανάγκη να πούμε μία σκέψη μας, να υλοποιήσουμε μία ιδέα ή να κάνουμε μία αλλαγή, με ευγένεια και ψυχραιμία δεν είναι τόσο σίγουρο πως θα συμβεί κάποιο κακό.
4. Στήριξη των προσωπικών επιλογών.
Αντί για την αποδοχή των άλλων, ας ξεκινήσουμε να αποδεχόμαστε οι ίδιοι τις επιλογές μας για να μπορούμε στην συνέχεια τις στηρίξουμε κιόλας. Ο καθένας μας ξέρει καλύτερα από τους άλλους την ανάγκη και την επιθυμία που βρίσκονται πίσω από κάθε κίνησή μας.
5. Η δύναμη του ‘όχι’.
Μαθαίνοντας να αρνούμαστε όσα πραγματικά δεν επιθυμούμε και δεν μας βρίσκουν σύμφωνους, θέτουμε τα όρια που θα κάνουν πιο ευδιάκριτη την προσωπική μας ταυτότητα. Είναι βοηθητικό να παρατηρήσουμε τον τρόπο που λένε ‘όχι’ άτομα που θαυμάζουμε και θεωρούμε δυναμικά και με αυτοπεποίθηση
*Από την Αγγελική Τζάνου, BSc Ψυχολογία – MSc Ψυχολογία Υγείας, Γνωσιακή- Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία – Sex Therapy