“Μα είναι δυνατόν 4 χρονών παιδί να βρίζει και να χτυπάει τα άλλα παιδάκια; Σε τι έχω φταίξει;” αναρωτιέται μια μαμά που ακούγεται μάλλον απελπισμένη…
Είναι σύνηθες οι γονείς να σοκάρονται αλλά και να σαστίζουν μπροστά στην εικόνα του παιδιού τους που μιλάει άσχημα και γίνεται βίαιο απέναντί τους.
Δαγκωνιές, τσιμπιές, κλωτσιές, φωνές και “κακές λέξεις” έρχονται συνήθως σαν απρόσκλητοι αλλά επίμονοι επισκέπτες στο σπίτι μας, όταν το παιδί αρχίζει να κοινωνικοποιείται μέσα από το σχολείο και να μιμείται τη συμπεριφορά των άλλων παιδιών.
Φυσικά, προτού αναζητήσουμε τις εξωγενείς επιρροές αναφορικά με τέτοιου είδους συμπεριφορές, θα χρειαστεί να κοιτάξουμε μέσα στην οικογένειά μας και να δούμε εάν εμείς οι ίδιοι δίνουμε στο παιδί μας μηνύματα λεκτικής ή και σωματικής βίας.
Πώς μιλάμε στον σύντροφό μας; Πώς οριοθετούμε το παιδί μας; Πώς συζητάμε με τους φίλους μας; Το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούμε, το ύφος μας, οι χειρονομίες μας απορροφώνται αυτόματα και ασυνείδητα από το παιδί, που μας παρατηρεί λεπτομερώς και μιμείται την κάθε μας κίνηση.
Αρχικά, οι γονείς δεν θα πρέπει να αντιδράσουν με υπερβολή και ένταση σε τέτοιες συμπεριφορές. Εάν υπερτονίσουν τις συμπεριφορές αυτές, το παιδί θα συνεχίσει να πράττει καταυτόν τον τρόπο ή μπορεί και να πυκνώσει τις αρνητικές συμπεριφορές θέλοντας άλλοτε να προκαλέσει το ενδιαφέρον των γονιών του και άλλοτε να τους τιμωρήσει για το χατίρι που δεν του έκαναν.
Φυσικά, οι γονείς οφείλουν αφενός να διαφυλάττουν την ασφάλεια των μελών της οικογένειας, όπως στο συγκεκριμένο παράδειγμα την ασφάλεια του μικρότερου παιδιού, και να οριοθετούν τις αρνητικές συμπεριφορές δείχνοντας καταρχάς ενδιαφέρον για την πηγή του θυμού του παιδιού τους με απλά ερωτήματα:
“Βλέπω πως έχεις θυμώσει, θες να μου πεις τι σε θύμωσε;”
“Καταλαβαίνω πως είσαι θυμωμένος επειδή…, οι φωνές και οι δαγκωνιές δε θα σε κάνουν να νιώσεις καλύτερα, θες να ζωγραφίσουμε παρέα και να μιλήσουμε για όσα σε θύμωσαν;”.
Με αυτόν τον τρόπο δείχνουμε ενσυναίσθηση στο παιδί μας που νιώθει πως το κατανοούμε, και φυσικά του προτείνουμε εναλλακτικούς τρόπους διαχείρισης και εκτόνωσης του θυμού του.
Ένα συχνό λάθος που κάνουν οι γονείς σε αυτές τις περιπτώσεις, πέραν της υπερβολικής αντίδρασης, είναι το να χαρακτηρίζουν το παιδί λέγοντας «Είσαι κακό παιδί», «Τα καλά παιδιά δεν βρίζουν/ δεν βαράνε», και να το τιμωρούν, προκαλώντας του περισσότερο θυμό και εντονότερη ανάγκη εκτόνωσης.
Είναι απαραίτητο να χαρακτηρίζουμε την συγκεκριμένη, μεμονωμένη συμπεριφορά («αυτό που κάνεις είναι λάθος») και όχι τη συνολική προσωπικότητα του παιδιού που ενδεχομένως φορέσει την ταμπέλα ενός «κακού παιδιού» και συνεχίσει να συμπεριφέρεται με έναν τρόπο που θα επιβεβαιώνει τον «τίτλο» του.
Φυσικά, αν οι συμπεριφορές επιμένουν και λαμβάνουν μεγάλες διαστάσεις, οι γονείς θα χρειαστεί να διερευνήσουν περαιτέρω τους λόγους που το παιδί διαμαρτύρεται τόσο έντονα και στρεσάρεται τόσο πολύ.
– Πώς είναι τα πράγματα στο οικογενειακό σπίτι;
– Πόσο ισορροπημένη είναι η οικογένεια;
– Συμβαίνουν αλλαγές που μπορεί να στρεσάρουν το παιδί;
– Πώς οι ίδιοι οι γονείς διαχειρίζονται τον θυμό τους;
– Πώς είναι τα πράγματα στο σχολείο του; Ποιες είναι οι παρέες του και πώς κοινωνικοποιείται μαζί τους;
Η βοήθεια ειδικού είναι απαραίτητη εάν οι γονείς αισθάνονται πως οι χειρισμοί τους δεν έχουν θετικό αποτέλεσμα για το παιδί και το σύστημα της οικογένειας.
Φρόσω Φωτεινάκη, Συμβουλευτική Ψυχολόγος