Πολλά έχουν γραφεί για τη σημασία που έχει το παιχνίδι στη ζωή των παιδιών. Βοηθάει στην ανάπτυξη γλωσσικών και κοινωνικών δεξιοτήτων, στη δημιουργικότητα και τη φαντασία, στην αυτοσυγκράτηση και τον αυτοέλεγχο, στην εκτόνωση. Το σίγουρο είναι ότι το παιχνίδι δεν είναι χάσιμο χρόνου, αλλά μια πολύτιμη δραστηριότητα.
Ιδιαίτερα σημαντικό είναι το παιχνίδι του παιδιού με τους γονείς του, αλλά και με τους σημαντικούς άλλους στη ζωή του. Πολλά τα οφέλη του και θα ήθελα να δούμε μερικά από αυτά.
Πρώτα απ’ όλα, μέσα από το παιχνίδι, ο γονιός ενισχύει ουσιαστικά το δεσμό του με το παιδί. Αναπτύσσει μια ζεστή σχέση, γεμάτη εμπιστοσύνη. Κατά συνέπεια αυξάνεται και το αίσθημα ασφάλειας και αποδοχής που βιώνει το παιδί.
Ακόμη, μέσω του παιχνιδιού, ο γονιός βοηθάει το παιδί να μάθει τις δυνάμεις του και τις αδυναμίες του. Παράλληλα, μαθαίνει και ο ίδιος πράγματα για το παιδί του, σε σχέση με τις σωματικές και κοινωνικές του δεξιότητες.
Μέσα από το παιχνίδι, ο γονιός έχει τηδυνατότητα να διδάξει στο παιδί υγιείς συμπεριφορές και εκφράσεις, αφού το παιδί έχει την τάση να την παρατηρεί και να τη μιμείται. Σημαντικό ρόλο εδώ , βέβαια, παίζει και η θετική ενίσχυση (επιβράβευση). Του διδάσκει, επίσης, ότι υπάρχουν όρια και κανόνες.
Επιπλέον, μέσω του παιχνιδιού μπορούμε να βοηθήσουμε το παιδί να χτίσει μια υγιή αυτοεκτίμηση. Πώς γίνεται αυτό; Κάθε φορά που αφήνουμε το παιδί να μας κερδίσει, όχι εμφανώς βέβαια, νιώθει πιο σίγουρο για τον εαυτό του, για τις ικανότητές του. Έτσι, σταδιακά θα γίνεται και πιο ανθεκτικό στις επερχόμενες ήττες που ενδεχομένως θα υπάρξουν, όταν θα παίξει με τους φίλους του.
Το παιχνίδι είναι κατά κύριο λόγο, η γλώσσα του παιδιού.
Εμείς οι ενήλικες, όταν έχουμε κάποιο πρόβλημα, καθόμαστε και το συζητάμε και το αναλύουμε. Εκφράζουμε τα συναισθήματά μας λεκτικά. Αυτό όμως δεν ισχύει για τα παιδιά. Αυτό συμβαίνει είτε γιατί φοβούνται να διατυπώσουν λεκτικά αυτό που αισθάνονται, είτε γιατί ακόμα δεν είναι σε θέση να συνειδητοποιήσουν το πρόβλημα και να το επεξεργαστούν. Υπάρχει, όμως, ένας άλλο τρόπος μέσα από τον οποίο μπορούν να εκφραστούν ελεύθερα… και αυτός είναι το παιχνίδι. Ο τρόπος με τον οποίο εκφράζονται μέσα από το παιχνίδι μπορεί να μας πει πολλά. Ας τον αξιοποιήσουμε, λοιπόν.
Ένα πολύτιμο εργαλείο είναι το παιχνίδι της αναπαράστασης. Μέσα από το παιχνίδι μπορούμε να βοηθήσουμε το παιδί να αναβιώσει μια δύσκολη κατάσταση, αλλά και να βρει μια ουσιαστική λύση. Για το λόγο αυτό χρησιμοποιούμε κούκλες, αρκουδάκια και δημιουργούμε ένα παιχνίδι ρόλων. Κάθε κούκλα κι ένας ξεχωριστός χαρακτήρας. Το παιδί είναι αυτό που θα αποφασίσει ποιος θα είναι τι, πως θα κινούνται οι φιγούρες, το τι θα λένε κτλ. Προσοχή: Οι λύσεις θα προέρχονται από το παιδί. Ο γονιός είναι απλά εκεί για να το στηρίξει και να το ενθαρρύνει, να το κάνει να νιώσει αποδεχτό κι ότι το κατανοούν, αλλά όχι να του υποδείξει αυτός τη λύση.
Είναι γεγονός ότι λόγω των αυξημένων υποχρεώσεων, νιώθουμε σίγουρα κουρασμένοι και στρεσαρισμένοι. Το να παίξουμε με το παιδί μας μοιάζει εξουθενωτικό. Είναι όμως πολύ σημαντικό για το παιδί. 10-20 λεπτά αρκούν και το σίγουρο είναι ότι θα ωφεληθούμε κι εμείς. Θα ξεκουραστούμε ψυχολογικά.
Λίγα λεπτά το πρωί, πριν φύγει το παιδί για το σχολείο ή μετά την επιστροφή του είναι αρκετά. Ειδικά το παιχνίδι πριν το σχολείο μειώνει τα παράπονα, τα κλάματα, τους καυγάδες το υπόλοιπο της ημέρας. Το παιδί είναι πιο ήρεμο. Μειώνεται το στρες. Νιώθει ότι το ακούμε, το προσέχουμε.
Το παιχνίδι είναι μια ευκαιρία για να γελάσουμε μαζί με το παιδί. Με το γέλιο εκτονώνεται η ένταση και απελευθερώνεται οξυτοκίνη (ορμόνη της χαράς). Το γέλιο θεραπεύει… Ενισχύει το ανοσοποιητικό… Μας φέρνει πιο κοντά.
Μια πρόταση: Οργανώστε έναν οικογενειακό μαξιλαροπόλεμο… Κατευνάζει τις οικογενειακές εντάσεις. Επιλέγουμε ένα δωμάτιο που δεν υπάρχουν εύθραυστα αντικείμενα. Σχηματίζουμε ομάδες: γονείς-παιδιά, αγόρια-κορίτσια. Και ξεκινάμε. Βάζουμε βέβαια κανόνες. Όχι γροθιές, γονατιές. Δε θέλουμε να πονέσουμε τον άλλο, αλλά να γελάσουμε.
Γενικά, τα παιδιά νιώθουν σημαντικά, όταν βλέπουν ότι χαιρόμαστε να περνάμε χρόνο μαζί τους. Ας αφιερώσουμε, λοιπόν, λίγο χρόνο για να παίξουμε μαζί τους. Το σίγουρο είναι ότι θα ωφεληθούμε κι εμείς. Άλλωστε, όλοι έχουμε ένα κρυμμένο παιδί μέσα μας. Μέσα από το παιχνίδι το βοηθάμε να βγει πάλι στην επιφάνεια.
Ας θυμηθούμε τα λόγια του Γ. Ρίτσου: « Βρες χρόνο να είσαι παιδί για να νοιώθεις αυθεντικά ανθρώπινος».
Ελένη Κώστογλου, Ψυχολόγος