Οι γυναίκες τείνουν να ζουν περισσότερο από τους άνδρες, μια διαφορά που φαίνεται να ισχύει για τα θηλυκά έναντι των ανδρών σε ολόκληρο το ζωικό βασίλειο. Γιατί, όμως, συμβαίνει αυτό και πώς εξηγείται επιστημονικά;
Δύο χρωμοσώματα Χ
Γενετικά, οι περισσότερες γυναίκες έχουν δύο χρωμοσώματα Χ, και οι περισσότεροι άνδρες έχουν ένα Χ και ένα Υ χρωμόσωμα.
Τα χρωμοσώματα Χ περιέχουν εκατοντάδες γονιδίων που κωδικοποιούν πρωτεΐνες, ενώ τα χρωμοσώματα Υ, αν και είναι φτωχότερα σε γενετικό υλικό, φέρουν το γονίδιο που καθορίζει τα αρσενικά χαρακτηριστικά, όπως η ανάπτυξη των όρχεων. Αυτό το γονίδιο ονομάζεται «SRY».
Οι μέχρι τώρα έρευνες έχουν δείξει ότι, κατά μέσο όρο, οι γυναίκες τείνουν να ζουν περισσότερο από τους άνδρες και σε πολλά θηλαστικά παρουσιάζεται το ίδιο φαινόμενο, ενώ τα θηλυκά ξεπερνούν σε αριθμό τα αρσενικά, σε επίπεδο πληθυσμού.
Κανείς δεν είναι ακόμα σίγουρος γιατί ακριβώς συμβαίνει αυτό, αλλά μια νέα μελέτη από ερευνητές του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Σαν Φρανσίσκο (UCSF) μπορεί τώρα να προσφέρει μια εξήγηση.
Τα ευρήματα της έρευνας αυτής αποκαλύπτει ότι ο χρωμοσωματικός συνδυασμός ΧΧ περιλαμβάνει γενετικό υλικό που μπορεί να επεκτείνει τη διάρκεια ζωής, αλλά μόνο όταν υπάρχουν αντίστοιχες γυναικείες ορμόνες, τις οποίες εκκρίνουν οι ωοθήκες.
Δεν είναι μόνο θέμα γονιδίων
Στη νέα μελέτη, η ερευνητική ομάδα χρησιμοποίησε ποντίκια για πειραματόζωα για να καταλάβει τι θα μπορούσε να δώσει στα θηλυκά ένα πλεονέκτημα όσον αφορά τη διάρκεια ζωής.
Οι ερευνητές γενετικά τροποποίησαν τα ποντίκια έτσι ώστε να ανήκουν σε μία από τις τέσσερις κατηγορίες. Έτσι, μερικά από τα ποντίκια είχαν ΧΧ χρωμοσώματα και ανέπτυξαν ωοθήκες, ενώ μερικά είχαν χρωμοσώματα XY και αναπτύσσονταν όρχεις, κάτι που συμβαίνει συνήθως στη φύση. Τα υπόλοιπα ποντίκια είχαν είτε ΧΧ χρωμοσώματα και όρχεις είτε χρωμοσώματα XY και ωοθήκες.
Οι ερευνητές μπόρεσαν να το επιτύχουν μετακινώντας το γονίδιο SRY από το χρωμόσωμα Υ σε ένα άλλο χρωμόσωμα που δεν καθορίζει το σεξ. Αυτό σήμαινε ότι τα ποντίκια θα μπορούσαν να το κληρονομήσουν αν κληρονόμησαν ή όχι το χρωμόσωμα Υ.
Σε αντίθεση με τα χαρακτηριστικά των δύο σειρών γενετικά θηλυκών ποντικών, τα οποία είχαν ταυτόσημα χρωμοσωμικά ζεύγη, αλλά διαφορετικά σύνολα γονάδων, οι ερευνητές παρατήρησαν ότι τα ποντίκια XX που είχαν αναπτύξει ωοθήκες έζησαν περισσότερο από τους ομολόγους τους με όρχεις. Το έκαναν αυτό το μέτρο από το 21μηνο σημάδι, το οποίο είναι όσο τα ποντίκια ζουν συνήθως.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, για μια εκτεταμένη διάρκεια ζωής, τα ποντίκια έπρεπε να έχουν ωοθήκες που δουλεύουν με το ΧΧ, όμως, από την άποψη της διατήρησης μιας κανονικής διάρκειας ζωής δεν είχε σημασία αν είχαν ωοθήκες ή όρχεις. «Εφόσον είχαν XX, διέφυγαν τον πρόωρο θάνατο κατά τη διάρκεια της γήρανσης», επισημαίνουν.
Παράλληλα υπογραμμίζουν ότι δεν έχει γίνει ακόμα αντιληπτό πώς το δεύτερο Χ χρωμόσωμα μειώνει τη θνησιμότητα κατά τη γήρανση.
Η λετουργία του μηχανισμού
Ωστόσο, ορισμένοι μηχανισμοί που οι ερευνητές είχαν μελετήσει προηγουμένως μπορεί να προσφέρουν κάποιες ενδείξεις. Για παράδειγμα, στα θηλυκά άτομα, ένα χρωμόσωμα Χ σε κάθε κύτταρο απενεργοποιείται τυχαία.
Αυτό εξασφαλίζει ότι, εάν το ενεργό χρωμόσωμα X καταστραφεί, το ανενεργό Χ μπορεί να εισέλθει και να αναλάβει. Ενώ οι ερευνητές πρέπει να διερευνήσουν αυτή τη γραμμή έρευνας και άλλες πιο στενά, τονίζουν ότι τα άτομα με δύο Χ χρωμοσώματα φαίνονται να είναι οι νικητές της γενετικής κλήρωσης.
Τέλος, οι ερευνητές τονίζουν ότι όταν η γήρανση δεν πάει ομαλά, το μεγαλύτερο μέρος του χρωμοσώματος Χ, μαζί με την ποικιλία των τρόπων έκφρασής του, θα μπορούσαν να είναι πραγματικά ευεργετικό για τον άνθρωπο.