«Τα παιδιά στο σχολείο είναι πολύ σκληρά… Σήμερα είπε κάποιο το παιδί μου «χοντρό» και έχει στεναχωρηθεί πολύ!», αναφέρει μία μητέρα. «Η αλήθεια είναι ότι έχει κάποια κιλά παραπάνω, αλλά δεν θέλω να το κάνω να νιώσει άσχημα. Τι μπορώ να κάνω;», ρωτάει.
Όλα τα παιδιά, μέχρι να μπουν στην εφηβική ηλικία, έχουν μία διάχυτη ειλικρίνεια και παρόλο που οι δυσκολίες της εποχής απειλούν την παιδικότητά τους, αυτή παραμένει αλώβητη και διαχρονική σαν ένας εκ γενετής θησαυρός. Η ειλικρίνεια που τα διακρίνει δεν έχει όμως πάντα θετική μορφή, καθώς οι αρνητικές συνέπειες μίας καθαρά ειλικρινούς δήλωσης που μπορεί να κάνουν, χωρίς κανένα φιλτράρισμα λογικής, προκαλούν σε αυτόν που την ακούει αμηχανία αλλά και πόνο κάποιες φορές.
Τα παιδιά, λοιπόν, μπορεί να γίνουν πολύ σκληρά, γιατί θα πουν ευθέως την πιο ωμή αλήθεια που αντιλαμβάνονται, χωρίς να καταλαβαίνουν τι συναίσθημα προκαλούν στον ακροατή, μέχρι να το δουν ή να τους το εξηγήσουμε εμείς.
«Βρωμάς», «Γιατί έχεις τόσο μεγάλα αυτιά;», «Είσαι χοντρός», μπορεί να ακούσει κανείς να λέγονται μεταξύ παιδιών, αν περάσει τυχαία από το προαύλιο ενός σχολείου στο διάλειμμα και την ίδια στιγμή να τα βλέπει να παίζουν μεταξύ τους. Σίγουρα, τα παιδιά που λένε τέτοιες εκφράσεις, ακόμη και πάνω στον θυμό τους, δεν έχουν την πρόθεση να βλάψουν κάποιον, παρά μόνο να προκαλέσουν την συναισθηματική του αντίδραση-προσοχή ή κάποιες φορές απλά να εκφράσουν τις σκέψεις τους, με αφέλεια.
Τι γίνεται όμως όταν ένα παιδί βρεθεί στη δυσάρεστη θέση αυτού που απευθύνεται ένας τέτοιος σχολιασμός; Σίγουρα νιώθει πως πληγώνεται και αυτό εκδηλώνεται είτε με θυμό και επίθεση, είτε με απόσυρση και αποφυγή της συναναστροφής με αυτά τα άτομα. Η αυτοπεποίθηση ενός παιδιού που αποκαλείται από τους συνομηλίκους του «χοντρό», και μάλιστα μπροστά σε άλλους, πλήττεται και εδώ χρειάζεται η ψυχική φροντίδα των γονέων και ο εξισορροπιστικός ρόλος του εκπαιδευτικού.
Όταν αυτό συμβεί μία μόνο φορά, πιθανόν μία σύντομη κουβέντα ενός γονέα ή ένα χιουμοριστικό σχόλιο αρκεί για να νιώσει το παιδί ότι το καταλαβαίνουν και ότι δεν συνέβη κάτι τραγικό, λόγω του μεμονωμένου περιστατικού. Ο δικός μας θυμός, πανικός ή στεναχώρια δεν βοηθάει πουθενά, αντιθέτως μπορεί να προκαλέσει το αντίθετο αποτέλεσμα. Παρόλα αυτά, είναι πολύτιμο να είμαστε κοντά και να αφουγκραζόμαστε τα γεγονότα και τα λόγια ή ενδείξεις στη συμπεριφορά του παιδιού μας.
Σε περίπτωση που καταλαβαίνουμε ότι ένα «πείραγμα» γίνεται σε τακτική βάση ή το παιδί μας δείχνει να πληγώνεται, να επηρεάζεται ή να θέλει να αλλάξει τις δραστηριότητές του, τότε είναι καλή η στιγμή να συζητήσουμε μαζί του για το πώς νιώθει, τι τον ενοχλεί, πώς συμπεριφέρεται εκείνο, τι απαντά, αν υπήρχε μία διένεξη στο παρελθόν, αν το έχει πει στη/ο δασκάλα/ό του, αν υπάρχει αιτία ανταγωνισμού, αν πιστεύει το ίδιο τα σχόλια αυτά, για ποιο λόγο πιστεύει ότι το σχολιάζουν κ.λπ. Η συζήτηση αυτή είναι διερευνητική και απαραίτητα γίνεται σε τόνο ουδέτερο και ήρεμο, με σκοπό να αντλήσουμε όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες. Αν χρειαστεί, μπορούμε να μαζέψουμε πληροφορίες από την/ον δασκάλα/ο και να κάνουμε μία πολιτισμένη συζήτηση μαζί της/του, με συνεργατική διάθεση.
Ο πολύτιμος ρόλος του γονέα είναι να θωρακίσει συναισθηματικά το παιδί του και να καλλιεργεί συνεχώς την ανάπτυξη της αυτοπεποίθησής του, πέραν από την ικανοποίηση των βασικών σωματικών αναγκών του και την κάλυψη της ανάγκης του για ασφάλεια και αγάπη. Βασική προϋπόθεση είναι η άνευ όρων αποδοχή του παιδιού από τον ίδιο τον γονέα. Αποφεύγουμε λοιπόν τους χαρακτηρισμούς ακόμη και σε στιγμές έντασης, μέσα στο σπίτι.
Επειδή στα παιδιά, περισσότερο από τις παραινέσεις, λειτουργούν τα πρότυπα, η αποδοχή της διαφορετικότητας του σώματός μας γίνεται στα παιδιά μέσα από τα πρότυπα των γονέων τους, που δεν υποκύπτουν στα προβαλλόμενα πρότυπα των ΜΜΕ, επιδιώκοντας ψυχαναγκαστικά την αποδοχή των άλλων, και αγαπούν τα ελαττώματά τους. Ο γονέας που σέβεται τον εαυτό του φροντίζει να έχει ένα υγιές κορμί και μυαλό, είναι αυτός που θα διαπιστώσει ότι και το παιδί του προσπαθεί να του μοιάσει, αφού ήδη αγαπάει τον εαυτό του όπως είναι, γιατί αυτό είδε να καθρεφτίζεται στα μάτια του γονιού του.
Τη στιγμή, λοιπόν, που ένα παιδί θα πληγωθεί, ακούγοντας από τους συμμαθητές του το χαρακτηριστικό «χοντρός», είναι η στιγμή που ο γονιός θα θυμίσει στο παιδί του πόσο μοναδικό είναι, ποια είναι τα δυνατά του σημεία και πως ένας άνθρωπος μπορεί, κατά τη διάρκεια της ζωής του, να έχει κάποια παραπάνω κιλά, δείχνοντας πιθανόν παραδείγματα αθλητών από αθλήματα δύναμης, και να απολαμβάνει τη ζωή του, τον αθλητισμό, τους φίλους του.
Επίσης είναι η στιγμή που μπορεί να αντιληφθεί ότι τέτοιου τύπου σχολιασμοί γίνονται ανάμεσα σχεδόν σε όλα τα παιδιά σε τέτοιες ηλικίες, ανάλογα με κάποιο χαρακτηριστικό που μπορεί να έχει διαφορετικό ένα παιδί, σε σχέση με το σύνολο. Τις περισσότερες φορές αυτό γίνεται στα πλαίσια «παιχνιδιού» και δε θα πρέπει να παίρνει μεγάλες διαστάσεις. Απαντήσεις που μπορεί να ετοιμάσουμε μαζί με το παιδί μας, όπως «Ναι, αλλά εγώ είμαι πολύ δυνατός», μπορούν να το βγάλουν από την αμηχανία, χωρίς να χρειάζεται να απαντήσει επιθετικά, δείχνοντας ότι ενοχλείται.
Προσοχή: Σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να ωθήσουμε ή να επιτρέψουμε ένα παιδί να χάσει κάποια παραπανίσια κιλά επειδή το σχολίασε ο περίγυρός του, μόνο εάν το προτείνει ο γιατρός ή στα πλαίσια φροντίδας του σώματός του. Δηλαδή, «προσέχω τι τρώω, γιατί το φαγητό που μπαίνει στο σώμα μου το διαμορφώνει και εγώ θέλω ένα υγιές και δυνατό σώμα».
Και να θυμόμαστε: Ποτέ δεν τα βάζουμε με ένα άλλο παιδί, ό,τι και αν έχει πει στο παιδί μας, και αποφεύγουμε αυστηρά να σχολιάζουμε αρνητικά τον εκπαιδευτικό μπροστά του ή να διαπληκτιστούμε ενώπιόν του, ματαιώνοντας τον ρόλο του δασκάλου.