Τα παιδιά λατρεύουν τα ηλεκτρονικά παιχνίδια και μπορούν να παίζουν με τις ώρες. Η αλήθεια είναι ότι είναι πολύ ελκυστικά τόσο λόγω των γεμάτων ζωντάνια και χρώμα γραφικών τους όσο και γιατί τους δημιουργούν συνεχώς προκλήσεις στην προσπάθειά τους να ανέβουν επίπεδο ή να ξεπεράσουν εμπόδια στο παιχνίδι που παίζουν.
Η εικόνα του παιδιού σας να παίζει με προσήλωση το αγαπημένο του ηλεκτρονικό, χωρίς να συνειδητοποιεί πως περνάει η ώρα σίγουρα σας είναι οικεία. Το ερώτημα λοιπόν που απασχολεί πολλούς γονείς είναι «Τελικά επωφελείται το παιδί μου από τα ηλεκτρονικά παιχνίδια ή του κάνουν κακό;».
Όπως κάθε τι έτσι και τα ηλεκτρονικά παιχνίδια έχουν τα υπέρ και τα κατά τους. Πιο συγκεκριμένα υπάρχουν αρκετά οφέλη από την ενασχόληση των παιδιών με τα ηλεκτρονικά παιχνίδια.
• Τα βιντεοπαιχνίδια είναι διασκεδαστικά και αναπτύσσουν τη δημιουργικότητα και τη φαντασία τους.
• Βοηθούν τα παιδιά να εξοικειωθούν με την τεχνολογία.
• Αυξάνουν την αυτοπεποίθησή τους, καθώς τους δίνουν τη δυνατότητα του ελέγχου.
• Μπορούν να αποτελέσουν χρήσιμα εκπαιδευτικά εργαλεία, αφού το παιδί μέσω κάποιων παιχνιδιών μπορεί να εμπεδώσει σχολικές γνώσεις και να εμπλουτίσει τις γενικές του γνώσεις.
• Συμβάλουν στην ανάπτυξη και στη βελτίωση κάποιων γνωστικών δεξιοτήτων όπως είναι η προσοχή, η παρατηρητικότητα, η απομνημόνευση, ο οπτικοκινητικός συντονισμός, η δεξιοτεχνία και η ικανότητα επίλυσης προβλημάτων.
• Μπορούν να αποτελέσουν μέσο κοινωνικοποίησης, αφού το παιδί καλεί τους φίλους του να παίξουν μαζί του, συζητάει τις επιδόσεις του με αυτούς και ανταλλάσσει πληροφορίες σχετικά με το παιχνίδι.
Ασφαλώς οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν από τα ηλεκτρονικά παιχνίδια είναι αρκετοί:
• Με την υπερβολική έκθεση σε βίαια ηλεκτρονικά παιχνίδια αυξάνεται ο κίνδυνος επιθετικής συμπεριφοράς του παιδιού. Επίσης, αυξάνονται οι πιθανότητες σταδιακής απευαισθητοποίησής του μπροστά σε βίαιες εικόνες. Η απευαισθητοποίηση αυτή μπορεί να οδηγήσει είτε σε έλλειψη αντίδρασης μπροστά σε βίαιες σκηνές στον πραγματικό κόσμο είτε στη χειρότερη περίπτωση στη διενέργεια μιας βίαιης πράξης με λιγότερους ενδοιασμούς. Ο κίνδυνος μάλιστα να συμβεί αυτό αυξάνεται, αν το παιδί είναι ήδη εσωστρεφές ή μεγαλώνει σε βίαιο περιβάλλον.
• Η συνεχής ενασχόληση του παιδιού με κάποιο βιντεοπαιχνίδι μπορεί να οδηγήσει σε εσωστρέφεια και κοινωνική απομόνωση.
• Τα ηλεκτρονικά παιχνίδια όπως και η τηλεόραση αποτελούν το δεύτερο παράγοντα πρόκλησης παχυσαρκίας μετά την κατανάλωση πρόχειρου φαγητού.
• Υπάρχει και η περίπτωση εθισμού στη χρήση ηλεκτρονικών παιχνιδιών. Ο εθισμός αυτός είναι πιθανό να οδηγήσει σε διαταραχές ύπνου, πτώση σχολικής επίδοσης, επιθετικότητα, άγχος, κατάθλιψη, παραμέληση προσωπικής υγιεινής και φυσικής άσκησης, μείωση κοινωνικών συναναστροφών, περιορισμένη επικοινωνία με γονείς/φίλους κλπ. Μάλιστα, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO) ο εθισμός στα ηλεκτρονικά παιχνίδια εντάσσεται πλέον στις ψυχικές διαταραχές, πρόκειται λοιπόν για την λεγόμενη Διαταραχή Διαδικτυακού Παιχνιδιού (Internet Gaming Disorder).
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς;
11 tips που μπορούν να σας βοηθήσουν
1. Βάλτε σαφή όρια. Τα ηλεκτρονικά παιχνίδια θα πρέπει να παίζονται όχι περισσότερο από μία ή δύο ώρες την ημέρα – ειδικά κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους. Συμφωνήστε λοιπόν από κοινού για ένα λογικό χρονικό διάστημα που θα μπορούσε να περνά έτσι τον χρόνο του.
2. Υπάρχουν και συνέπειες. Το παιδί ή ο έφηβος θα πρέπει να γνωρίζει τι θα συμβεί αν ξεπεράσει τα χρονικά όρια που έχουν τεθεί. Η συνέπεια θα πρέπει να είναι λογική. Για παράδειγμα «αν παίξεις παραπάνω από ό,τι έχουμε συμφωνήσει, δε θα παίξεις την επόμενη ημέρα». Παράλληλα, όμως, και εσείς ως γονείς είναι σημαντικό να προσέχετε πόσο χρόνο αφιερώνετε στα ηλεκτρονικά μέσα καθώς είστε τα κατεξοχήν πρότυπα για τα παιδιά σας.
3. Συζητήστε μαζί με το παιδί για το περιεχόμενο των παιχνιδιών και για διάφορα θέματα που μπορεί να προκύψουν, όπως είναι η ανταγωνιστικότητα μεταξύ φίλων, η βία στον πραγματικό κόσμο σε σχέση με τη βία στο παιχνίδι κ.λπ.
4. Αναζητήστε παιχνίδια που απαιτούν στρατηγική και ικανότητες επίλυσης προβλημάτων καθώς και παιχνίδια που απαιτούν τη συμμετοχή τουλάχιστον δύο παικτών, ώστε να ενθαρρύνετε τη συνεργασία και να γίνει το παιχνίδι μια κοινωνική δραστηριότητα.
5. Κρατήστε υπολογιστές και κονσόλες έξω από το υπνοδωμάτιο του παιδιού. Είναι πολύ πιο εύκολο να περιορίσετε το παιχνίδι στον υπολογιστή και να παρακολουθήσετε με διακριτικό τρόπο την ηλεκτρονική δραστηριότητα, εάν οι υπολογιστές βρίσκονται σε κοινόχρηστους χώρους, όπως είναι το σαλόνι. Έτσι, θα υπάρχει έλεγχος και μη απομόνωση των παιδιών, ενώ παράλληλα δίνεται η ευκαιρία να μοιράζονται μαζί σας ό,τι τα ενδιαφέρει ή τα προβληματίζει.
6. Η πρόσβαση στα ηλεκτρονικά παιχνίδια θα πρέπει να θεωρείται ως προνόμιο που κερδίζεται, όχι ως αυτόματο δικαίωμα. Έτσι, το προνόμιο αυτό θα πρέπει να δίνεται μόνο αφού τα παιδιά έχουν αναλάβει άλλες ευθύνες, όπως π.χ. τη μελέτη των μαθημάτων τους.
7. Τα ηλεκτρονικά παιχνίδια δεν θα πρέπει να αποτελούν την κύρια δραστηριότητα ή μορφή ψυχαγωγίας του παιδιού. Ενθαρρύνετε το παιδί να ασχοληθεί με άλλες δραστηριότητες του ενδιαφέροντός του και με συναναστροφές συνομηλίκων. Δείτε ποια αθλήματα προσφέρονται στην περιοχή σας και κινητοποιήστε το ώστε να βρει τις κλίσεις και τα ταλέντα του. Είναι σημαντικό να λάβετε αυτά υπόψιν καθώς πολλές φορές λόγω έλλειψης ενδιαφερόντων καταφεύγουν στα ηλεκτρονικά και όχι από πραγματική ανάγκη.
8. Είναι σημαντικό να αφιερώνετε ποιοτικό χρόνο στα παιδιά σας και να μην αντιμετωπίζετε τον υπολογιστή ως ένα μέσο απασχόλησης των παιδιών ώστε να μη σας ενοχλούν.
9. Τα ηλεκτρονικά παιχνίδια απευθύνονται σε ένα καταναλωτικό κοινό ευρέως ηλικιακού φάσματος. Επομένως υπάρχουν και παιχνίδια με ακατάλληλο περιεχόμενο για ανηλίκους ή για πολύ μικρά παιδιά. Για παράδειγμα, πολύ συχνή είναι η παρουσία βίαιων σκηνών στα ηλεκτρονικά παιχνίδια, ενώ διαδεδομένη είναι και η χρήση της χυδαίας γλώσσας και των σεξουαλικών αναφορών. Για να βοηθηθείτε να επιλέξετε το κατάλληλο παιχνίδι για την ηλικία του παιδιού σας υπάρχουν στις συσκευασίες των παιχνιδιών ειδικές επεξηγηματικές ενδείξεις του συστήματος PEGI, οι οποίες χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής.
10. Ένα χρήσιμο εργαλείο για την αντιμετώπιση παιδιών εθισμένων σε παιχνίδια υπολογιστών είναι οι ρυθμίσεις “Γονικού Ελέγχου” που υπάρχουν σε όλες τις σύγχρονες κονσόλες παιχνιδιών. Αυτές οι επιλογές με κωδικό πρόσβασης επιτρέπουν στους γονείς να ελέγχουν τι παίζουν τα παιδιά τους και πόσο χρονικό διάστημα αφιερώνουν.
11. Αν διαπιστώσετε ότι το παιδί σας παρά τις προσπάθειές σας χρησιμοποιεί σε υπερβολικό βαθμό τα ηλεκτρονικά παιχνίδια με αποτέλεσμα την πρόκληση συναισθηματικών ή άλλου είδους δυσκολιών στην καθημερινότητά του, απευθυνθείτε για βοήθεια σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας.
Αυτό που εντέλει είναι σημαντικό να έχετε κατά νου είναι ότι δεν χρειάζεται να καταφύγετε σε ακρότητες για να έχετε τον έλεγχο της κατάστασης. Τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, παρά τους κινδύνους, είναι παιχνίδια και το παιδί σας δεν είναι κακό να παίζει αυτό που του αρέσει. Παρόλο αυτά, αυτό που χρειάζεται είναι να αναλάβετε την ευθύνη ότι τα παιδιά παίζουν ασφαλή ηλεκτρονικά παιχνίδια και έχουν σωστές ηλεκτρονικές συνήθειες.
Κατερίνα Βασιλείου
Ψυχολόγος (MSc), Γνωσιακή-Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεύτρια