Όταν πήγαινα στο δημοτικό σχολείο, τριάντα χρόνια πριν, είχαμε μία δασκάλα η οποία μας έκανε τα βασικά μαθήματα και, τις περισσότερες φορές, το έξης ένα δευτερεύον: εικαστικά. Σήμερα, που η κόρη μου σχεδόν τελειώνει το δημοτικό, οι σχολικές υποδομές είναι τελείως διαφορετικές. Η καθημερινότητά της παρουσιάζει μεγάλες αλλαγές οι οποίες, σε πρώτη ανάγνωση, μεταφράζονται ως μια αξιοσημείωτη αναβάθμιση του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος. Επειδή, όμως, δεν μένουμε ποτέ στην πρώτη ανάγνωση, μία προσεκτικότερη ματιά στα σημερινά δημόσια σχολεία αποδεικνύουν πως ό,τι λάμπει, δεν είναι απαραίτητα χρυσός. Ή, ενδέχεται να μοιράζεται στα δυο: το μισό χρυσός, το άλλο μισό κάρβουνο.
Τι έχει βελτιωθεί στα δημόσια σχολεία
Περισσότερα δευτερεύοντα μαθήματα
Τα δευτερεύοντα μαθήματα έχουν εμπλουτιστεί με μουσική, υπολογιστές και θεατρικό παιχνίδι, τα οποία διδάσκουν εξειδικευμένοι εκπαιδευτικοί. Στην Γ’ δημοτικού εισάγονται στο εβδομαδιαίο πρόγραμμα τα αγγλικά, και στην Ε’ τάξη μία επιπλέον ξένη γλώσσα. Επίσης, μία διδακτέα ώρα την εβδομάδα, η «ελεύθερη ζώνη» όπως την ονομάζουν, διατίθεται για φιλαναγνωσία ή ό,τι άλλο επιλέξει η δασκάλα του εκάστοτε τμήματος.
Ιατρική περίθαλψη
Υπάρχει νοσοκόμα διαθέσιμη και παρούσα καθ’ όλη τη διάρκεια των διδακτικών ωρών, ενώ φέτος προστέθηκε και παιδοψυχολόγος η οποία θα παρακολουθεί κάθε τμήμα (αλλά και κάθε παιδί εάν υφίσταται ανάγκη) ξεχωριστά, για πρόληψη τυχόν προβληματικών συμπεριφορών.
Εκπαιδευτικές εκδρομές
Οι ετήσιες εκδρομές στο πλαίσιο των διδακτικών ωρών έχουν αυξηθεί κατά πολύ και, ως επί των πλείστον, οι μαθητές επισκέπτονται αξιόλογες θεατρικές παραστάσεις, μουσεία και αξιοθέατα που σχετίζονται με την ύλη της τάξης τους.
Οι σύλλογοι γονέων και οι εκπαιδευτικοί είναι πιο ενεργοί
Και φυσικά, δεν πρέπει να αφήνουμε απ’ έξω την τεράστια και αξιέπαινη προσπάθεια των γονιών οι οποίοι, μέσα από τους συλλόγους γονέων και κηδεμόνων, αλλά και με την προσωπική τους πρωτοβουλία, φροντίζουν για την αναβάθμιση των εκπαιδευτικών μας ιδρυμάτων. Αξιόλογη, επίσης, είναι και η καθημερινή μάχη που δίνουν κάποιοι εκπαιδευτικοί, κυρίως σε διευθυντικές θέσεις, να λύσουν τα δεκάδες καθημερινά προβλήματα που αντιμετωπίζουν και να παρέχουν στους μαθητές τους ό,τι καλύτερο περνάει από το χέρι τους.
Τα προβλήματα των δημόσιων σχολείων
Εκ πρώτης όψεως, λοιπόν, τα δημοτικά σχολεία, εν έτει 2019, μοιάζουν ειδυλλιακά σε σχέση με το δικό μας παλαιικό εκπαιδευτικό σύστημα. Η ελληνική παιδεία φαίνεται να έχει εκσυγχρονιστεί, και μαζί της εξελίχθηκαν τα βιβλία του οργανισμού αλλά και οι μέθοδοι των εκπαιδευτών, τους οποίους, τους απασχολεί όχι μόνο η διδακτέα ύλη αλλά και η ευρύτερη κουλτούρα και παιδεία των νέων.
Παρόλα αυτά, κρίνοντας από τις αντιδράσεις τόσο των γονιών όσο και των εκπαιδευτικών, κανείς δεν μοιάζει να είναι ευχαριστημένος.
Έλλειψη προσωπικού
Τα σημερινά δημοτικά σχολεία πληρούν, πλέον, αρκετές από τις προϋποθέσεις για να λειτουργούν με στόχο την αναβάθμιση της ελληνικής παιδείας. Δυστυχώς, όμως, οι προϋποθέσεις αυτές στέκουν εκεί ανεκμετάλλευτες. Τα κρατικά κονδύλια και διάφοροι κομματικοί και πολιτικοί μηχανισμοί (τους οποίους δεν θα αναλύσουμε εδώ), δεν αρκούν για να καλυφθούν όλες οι θέσεις των εκπαιδευτικών που το ίδιο το υπουργείο έχει ορίσει. Πολλές θέσεις μαθημάτων όπως τα καλλιτεχνικά ή η μουσική είναι κενές ενώ σε αρκετά σχολεία απουσιάζουν ακόμα και οι βασικοί δάσκαλοι, την ίδια στιγμή, μάλιστα, που οι αδιόριστοι εκπαιδευτικοί είναι χιλιάδες.
Σχολικές εγκαταστάσεις
Ένα άλλο θέμα που απασχολεί γονείς, δασκάλους και μαθητές, είναι αυτό των σχολικών κτιρίων. Ενώ το υπουργείο παιδείας πασχίζει να φτιάξει ένα σύστημα το οποίο θα βοηθήσει τους μαθητές να βγουν από το δημοτικό σχολείο έτοιμοι για το επόμενό τους βήμα, ενδεχομένως αδυνατεί να φροντίσει τις κτιριακές υποδομές που θα φιλοξενούν αυτό το σύστημα. Κάποια σχολεία δεν έχουν καν θέρμανση, ενώ οι εγκαταστάσεις είναι παλιές και ξεχαρβαλωμένες. Είναι σαν να εστιάζουμε στην αγορά καλύτερης βενζίνης για ένα όχημα παλιό και χαλασμένο, το οποίο αδυνατούμε να επιδιορθώσουμε και να συντηρήσουμε.
Ελλάδα δεν είναι μόνο η Αθήνα
Δυστυχώς, δημόσιο από δημόσιο σχολείο διαφέρει. Τα δημόσια εκπαιδευτικά ιδρύματα που λειτουργούν σε περιοχές με υψηλότερο οικονομικό και βιοτικό επίπεδο, σύμφωνα με έρευνες, λειτουργούν καλύτερα. Οι ελλείψεις είναι λιγότερες, το εκπαιδευτικό προσωπικό πληρέστερο και τα αποτελέσματα απεικονίζονται στις πανελλαδικές εξετάσεις με καλύτερα ποσοστά επιτυχίας. Στα δημόσια σχολεία λιγότερο ανεπτυγμένων περιοχών οι συνθήκες είναι, πολλές φορές, τραγικές με κτίρια που μοιάζουν με φυλακές, σπασμένα θρανία, παγωμένες αίθουσες και μαθητές να περιφέρονται για μήνες από τάξη σε τάξη μέχρι να έρθει ο δάσκαλος που θα τους αναλάβει. Αντίστοιχες εικόνες υπάρχουν και στην επαρχία, και ιδίως σε απομακρυσμένα χωριά ή νησιά της άγονης γραμμής.
Απουσιάζει η αγάπη για την γνώση
Το βασικότερο, ίσως, πρόβλημα που εντοπίζεται στην ελληνική παιδεία, και που, μάλλον, υπάρχει εδώ και χρόνια, είναι η αδυναμία των μαθητών να μάθουν να διαβάζουν, να μελετούν, να εμβαθύνουν στις γνώσεις που τους δίνει το σχολείο και να εμπεδώνουν όχι απλά στείρες και κενές πληροφορίες, αλλά την ουσία των όσων διδάσκονται. Σύμφωνα με τους εκπαιδευτικούς, οι σημερινοί μαθητές δυσκολεύονται να μελετήσουν μόνοι τους με σύστημα και μεθοδικότητα.
Εν κατακλείδι, το σχολείο είναι, απλά, κομμάτι μια συνολικής κουλτούρας
Η κριτική σκέψη απουσιάζει, η παπαγαλία εξακολουθεί να ανθίζει και, το σημαντικότερο, βλέπεις όλο και σπανιότερα την αγάπη των παιδιών για την ίδια την γνώση. Κι όσο κι αν όλο αυτό είναι μια καραμέλα που πιπιλάμε εδώ και χρόνια, τα πράγματα, αντί να βελτιώνονται μάλλον χειροτερεύουν. Οι αιτίες, βέβαια, είναι πολλές και το εκπαιδευτικό μας σύστημα δεν είναι το μοναδικό υπεύθυνο. Είναι θέμα συνολικής παιδείας την οποία ακολουθούν και τα σχολεία. Η λύση, ενδεχομένως, να βρίσκεται στο δικό μας χέρι και στην ατομική προσπάθεια που καταβάλλει καθημερινά ο καθένας μας για συμβάλει, όχι στην εκπαίδευση, αλλά στην παιδεία των παιδιών μας.