«Με άφησε πάλι. Δεν μου δίνει σημασία. Δεν το πιστεύω. Με απέρριψε έτσι στεγνά μπροστά στα μούτρα μου. Μου είπε όχι. Πώς είναι δυνατόν να με απορρίπτει έτσι αυτός/αυτή; Αντί να κάνει το σταυρό του/της που του/της είπα ότι τον/την θέλω, μου κάνει και τον/την δύσκολη». Κακά τα ψέματα. Η απόρριψη πονάει.
Όλοι θέλουμε να μας αγαπάνε. Η ανάγκη μας να αγαπάμε και να είμαστε αγαπητοί, είναι γενετήσια ανάγκη και υπάρχει εκεί, από τη στιγμή που γεννιόμαστε μέχρι να φύγουμε από τη ζωή αυτή. Είναι ανάγκη επιβίωσης. Ως άνθρωποι έχουμε επίσης την ανάγκη να μας επιβεβαιώνουν συνεχώς ότι μας αγαπάνε. Ειδικά από τους πολύ κοντινούς μας ανθρώπους, αναζητούμε αυτό που οι ειδικοί ονομάζουν μια «ασφαλή σύνδεση», για να επιβιώσουμε.
Σαν αυτή την αγάπη που νιώθαμε όταν ήμασταν μωρά, από τη μάνα μας. Αυτό όμως, δυστυχώς, δεν συμβαίνει πάντα. Όταν η άρνηση της αγάπης, ή για να το πω πιο σωστά, η δική μας ερμηνεία ως «άρνησης της αγάπης» συμβαίνει, ο εγκέφαλός μας χρησιμοποιεί ένα από τα φίλτρα του για να τα ταξινομεί τις εμπειρίες που μας συμβαίνουν και κάνει αυτό που λέμε «γενίκευση».
Εάν για παράδειγμα ζητήσαμε από μια κοπέλα να βγούμε έξω και μας είπε όχι, σχεδόν αυτόματα απογοητευόμαστε και μπορεί να βγάζουμε μια σειρά από επαγωγικά συμπεράσματα για εμάς, που πολλές φορές δεν είναι σωστά. Όχι= δεν με θέλει, άρα δεν με αγαπάει, άρα δεν είμαι αρκετά καλός, άρα δεν αξίζω, άρα δεν αξίζω να αγαπηθώ. Άρα είμαι ένα τίποτα. Αυτό το τελευταίο, το κάνει ένα άλλο φίλτρο που χρησιμοποιεί ο ανθρώπινος εγκέφαλος για να κατανοήσει τις εμπειρίες γύρω του, που λέγεται «αλλοίωση» (distortion).
Γιατί πονάει τόσο η απόρριψη;
Συνήθως αυτό το αρνητικό συμπέρασμα, ακουμπάει σε κάποιες παλιότερες εμπειρίες μας, όπου έχουμε βιώσει επίσης «απόρριψη». Ειδικά εάν στο παρελθόν έχουμε ξανακούσει φράσεις όπως: «Είσαι ένα τίποτα», «Δεν αξίζεις», πόσο μάλλον εάν το έχουμε ακούσει από χείλη αγαπημένα μας, π.χ μητέρα, πατέρας ή τα συμβολικά τους πρόσωπα, τότε η (ερμηνεία της) απόρριψης πονάει. Πονάει ακόμη πιο πολύ και έρχεται να επιβεβαιώσει τα αρνητικά «πιστεύω» για τον εαυτό μας, όπως τα έχουμε εμείς ερμηνεύσει στο υποσυνείδητό μας.
Να ξεκαθαρίσουμε δηλαδή ότι αυτό που πονάει δεν είναι το όχι της Μαρίας ή του Στέφανου, αλλά το αίσθημα «Δεν αξίζεις» του σημαντικού άλλου προσώπου στη ζωή μας, που ενεργοποιείται με αυτό. Είναι σαν αυτό το όχι να κλείνει μέσα του πολλαπλές φωνές, με αρνήσεις και επικρίσεις όλων των σημαντικών προσώπων της ζωής σου. Γι’ αυτό και πονάει τόσο.
Πώς άραγε μπορούμε να φύγουμε από αυτή τη σκέψη;
Ας πούμε ότι χρειάζεσαι ένα προϊόν, για να ικανοποιήσεις μία απλή καθημερινή ανάγκη σου, για παράδειγμα, ένα σαμπουάν. Κι ας πούμε ότι προτιμάς ένα συγκεκριμένο είδος σαμπουάν, π.χ. για σκληρά μαλλιά. Με ποιον τρόπο, ή με ποια «στρατηγική», αναζητάς να καλύψεις αυτή σου την ανάγκη; Λογικά, πηγαίνεις στο Super Market που σε βολεύει και ζητάς το προϊόν αυτό. Αν δεν υπάρχει εκεί, πας κάπου αλλού να το ζητήσεις, σωστά;
Δεν κάθεσαι έξω από το Super Market να κλαις, γιατί δεν έχει το σαμπουάν που ζητάς. Απλά πας σε ένα άλλο κατάστημα για να βρεις αυτό που θέλεις. Ακριβώς το ίδιο μπορεί να συμβεί και με τις σχέσεις.
Πολλές φορές κάνουμε το λάθος, να επιμένουμε να ζητάμε κάτι που εκ των προτέρων γνωρίζουμε ότι κάποιος δεν μπορεί να μας δώσει και μετά καθόμαστε εκεί να κλαίμε και να του ζητάμε ξανά και ξανά κάτι που δεν θέλει, ή δεν έχει να μας δώσει.Έτσι, στο προηγούμενο παράδειγμα, είναι σαν επιμένατε στον ιδιοκτήτη του Super Market να σας φέρει το αγαπημένο σας προϊόν, αντί να ψάξετε αλλού να το βρείτε. Ο «ιδιοκτήτης» τώρα, είναι μάλλον απίθανο να υπακούσει στην επιθυμία σας, εκτός και εάν:
– Πολλοί πελάτες του έχουν παραπονεθεί γι’ αυτή την έλλειψη.
– Ο ίδιος θέλει ή έχει αποφασίσει ότι τον συμφέρει να εμπορεύεται αυτό το προϊόν.
– Είστε τόσο σημαντικός πελάτης για αυτόν, που δεν θέλει να σας χάσει με τίποτα.
Με άλλα λόγια, στο θέμα των σχέσεων, αυτό που ζητάς από έναν υποψήφιο σύντροφο και δεν σου το δίνει γιατί δεν το έχει ή γιατί δεν θέλει, δεν θα σου το δώσει εάν απλά κλαις και τον παρακαλάς. Μπορεί να αλλάξει γνώμη, μόνον εάν:
– Έχει δει ότι δεν δουλεύει αυτή η στρατηγική (π.χ. έτσι μένει μόνος/μόνη κι αυτό τον ενοχλεί) και δεν βρίσκει σύντροφο μ’ αυτό τον τρόπο.
– Έχει να κερδίσει κάτι σημαντικό από αυτή την αλλαγή του/της.
– Συνειδητοποιήσει ότι, εάν δεν αλλάξει, θα σας χάσει από τη ζωή του και αυτό είναι σημαντικό για αυτόν.
Σε κάθε περίπτωση, συνειδητοποίησε ότι αυτή είναι μια δική του προσωπική απόφαση και δεν έχει να κάνει με τη δική σου Αξία. Η προσωπική σου Αξία δεν εξαρτάται από το εάν ο άλλος μπορεί να σου προσφέρει αυτό που θέλεις, αλλά από το τι πιστεύεις εσύ, για εσένα. «Τα μαλλιά μου αξίζουν το καλύτερο σαμπουάν της αγοράς για εμένα» και θα ψάξεις αλλού, να βρεις το καλύτερο για εσένα. Ιδανικά, εκεί που μπορεί να το πουλάνε.
Φυσικά, εσύ τώρα έχεις κι άλλες επιλογές. Όπως για παράδειγμα, να θεωρήσεις ότι δεν είναι ανάγκη σου να πλένεσαι τελικά και να πείσεις τον εαυτό σου ότι δεν το χρειάζεσαι. Λίγο δύσκολο βέβαια, γιατί αυτή είναι μια βασική ανάγκη του ανθρώπου. Όπως και το να σχετίζεται με κάποιον σύντροφο. Μπορεί επίσης να αποφασίσεις ότι θα βρεις άλλο «μέσο» να ικανοποιήσεις αυτή την ανάγκη σου. Μπορεί ακόμη να αποφασίσεις ότι θα συνεχίσεις να αναζητάς το σωστό προϊόν για εσένα, όσο μακριά και αν πρέπει να ψάξεις.
Αυτό το τελευταίο είναι το καλύτερο. Ίσως χρειαστεί να ελέγξεις λίγο τα κριτήρια αναζήτησης που έχεις βάλει. Ίσως χρειαστεί να αλλάξεις περιοχή αναζήτησης, ίσως το προϊόν αυτό να μην είναι πια το κατάλληλο για εσένα και τη φάση που είναι τώρα τα μαλλιά σου ή ακόμη και να αναθεωρήσεις το προϊόν που χρησιμοποιείς. Επέλεξε εάν θέλεις κάτι βολικό ή το καλύτερο για εσένα.
Σε κάθε περίπτωση είναι άδικο να είσαι έξω από το ίδιο μαγαζί, να κλαις και να γκρινιάζεις που δεν έχει το προϊόν που θέλεις, ενώ μπορείς να πας παρακάτω και να βρεις αυτό ακριβώς που είναι κατάλληλο για εσένα. Γιατί κάποιος άλλος μπορεί να φροντίσει αυτή σου την ανάγκη και χρειάζεται «πελάτες» σαν κι εσένα για να προσφέρει τα «προϊόντα» του. Το μόνο που χρειάζεται να κάνεις, είναι να αποδεχτείς την ανάγκη σου. Τη μη διαθεσιμότητα αυτού που θέλεις εκεί που το ζητάς και να συνεχίσεις παρακάτω, μέχρις ότου βρεις αυτό(ν) που θα την ικανοποιήσει.
Με ακολουθείτε; Είμαστε τόσο τυχεροί, γιατί στη σημερινή εποχή βάζοντας ακόμη και μερικές «λέξεις κλειδιά», μπορούμε να βρούμε ακριβώς αυτό που θέλουμε. Το σημαντικό είναι να γνωρίζουμε τι θέλουμε και τι είναι καλό για εμάς και να ορίσουμε σωστά τα κριτήρια για να το βρούμε. Σταματήστε να αγκιστρώνεστε στο «μέσο», στο συγκεκριμένο προϊόν κι επικεντρωθείτε στην ανάγκη σας. Ποια είναι η ανάγκη που θέλετε να καλύψετε; Μόλις την αναγνωρίσετε και εστιάσετε εκεί, θα δείτε ότι υπάρχουν πολλοί και διαφορετικοί τρόποι για να την ικανοποιήσετε.
Μέχρι τότε να θυμάστε: «Αξίζω το καλύτερο σαμπουάν για τα μαλλιά μου. Υπάρχει το προϊόν που θέλω στο δρόμο μου. Συναντώ εύκολα και άμεσα το καλύτερο προϊόν για εμένα». Ή για να το προσαρμόσω κατευθείαν στις συντροφικές σχέσεις, μπορείτε να πείτε στον εαυτό σας: «Αξίζω το καλύτερο για εμένα. Υπάρχει αυτός/ή που ταιριάζουμε αμοιβαία και ο δρόμος για να συναντηθούμε ανοίγει με χάρη και ευκολία, για το καλό και των δύο μας».
Επιμέλεια: Δρ. Κατερίνα Αθανασίου, Mindset Motivator & Therapist