Νέος γύρος αιματηρών εχθροπραξιών έχει ξεκινήσει ανάμεσα σε Αζερμπαϊτζάν και Αρμενία, με τη διεθνή κοινότητα να καταδικάζει τη βία και να ζητάει άμεση κατάπαυση του πυρός
Δεκάδες άνθρωποι, άμαχοι και στρατιώτες, σκοτώθηκαν και εκατοντάδες τραυματίστηκαν σε μάχες που μαίνονται για δεύτερη ημέρα στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, σύμφωνα με τοπικούς αξιωματούχους, μετά τις επιθέσεις του Αζερμπαϊτζάν στην περιοχή.Το Αζερμπαϊτζάν είπε οτι η «αντιτρομοκρατική επιχείρηση» όπως τη χαρακτήρισε, θα συνεχιστεί μέχρι να παραδοθούν οι «παράνομοι στρατιωτικοί σχηματισμοί της Αρμενίας» και να διαλυθεί η αυτονομιστική κυβέρνηση του Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
Οι εντάσεις στον Νότιο Καύκασο είναι υψηλές εδώ και μήνες γύρω από τον αποσχισμένο θύλακα, που αναγνωρίζεται διεθνώς ως τμήμα του Αζερμπαϊτζάν. Το Αζερμπαϊτζάν και η Αρμενία μάχονται για τρίτη φορά τα τελευταία χρόνια.
Οι Αρμένιοι στο Καραμπάχ έκαναν έκκληση την Τρίτη για κατάπαυση του πυρός και για έναρξη συνομιλιών. Αλλά ήταν σαφές από το τελεσίγραφο του Αζερμπαϊτζάν ότι ο στόχος του Μπακού ήταν να ολοκληρώσει την κατάκτηση του ορεινού θύλακα.Ο πρωθυπουργός της Αρμενίας Νικόλ Πασινιάν κατηγόρησε το Αζερμπαϊτζάν ότι ξεκίνησε μια χερσαία επιχείρηση με στόχο την «εθνοκάθαρση».
Το Ναγκόρνο-Καραμπάχ, μια ορεινή περιοχή στην ασταθή ευρύτερη περιοχή του Νοτίου Καυκάσου, αναγνωρίζεται διεθνώς ως έδαφος του Αζερμπαϊτζάν. Αλλά ένα μέρος του διοικείται από αυτονομιστικές αρχές της Αρμενίας που λένε ότι η περιοχή είναι η πατρίδα τους. Η περιοχή βρέθηκε στο επίκεντρο δύο πολέμων, ο τελευταίος το 2020, από την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991.
Ο διαμεσολαβητής ανθρωπίνων δικαιωμάτων του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, Γκέγκαν Στεπανιάν, δήλωσε ότι 27 άνθρωποι, μεταξύ των οποίων δύο άμαχοι, σκοτώθηκαν και περισσότεροι από 200 τραυματίστηκαν. Σύμφωνα με προηγούμενες δηλώσεις του, ένα παιδί ήταν μεταξύ των νεκρών και 11 παιδιά ήταν μεταξύ των τραυματιών.
Το γραφείο του γενικού εισαγγελέα του Αζερμπαϊτζάν είπε ότι οι αρμενικές δυνάμεις πυροβόλησαν στη Σούσα, μια πόλη στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ που βρίσκεται υπό τον έλεγχο του Αζερμπαϊτζάν, χρησιμοποιώντας όπλα μεγάλου διαμετρήματος, σκοτώνοντας έναν άμαχο. Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν κάλεσε το Αζερμπαϊτζάν να σταματήσει αμέσως τις εχθροπραξίες, λέγοντας ότι επιδεινώνει μια ήδη δεινή ανθρωπιστική κατάσταση – μια αναφορά σε έναν μακρύ de facto αποκλεισμό της περιοχής από το Μπακού.
Η Αρμενία, η οποία λέει ότι οι ένοπλες δυνάμεις της δεν βρίσκονται στο Καραμπάχ και ότι η κατάσταση στα σύνορά της με το Αζερμπαϊτζάν είναι σταθερή, κάλεσε τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ να βοηθήσουν και τις ρωσικές ειρηνευτικές δυνάμεις στο έδαφος να επέμβουν.
Η Ρωσία, η οποία μεσολάβησε για μια εύθραυστη κατάπαυση του πυρός μετά τον πόλεμο το 2020 που οδήγησε το Αζερμπαϊτζάν να ανακαταλαμβάνει εκτάσεις γης μέσα και γύρω από το Ναγκόρνο-Καραμπάχ που είχε χάσει σε μια προηγούμενη σύγκρουση τη δεκαετία του 1990, κάλεσε όλες τις πλευρές να σταματήσουν τη μάχη.
«Καλούμε τα αντιμαχόμενα μέρη να σταματήσουν αμέσως την αιματοχυσία, να σταματήσουν τις εχθροπραξίες και να εξαλείψουν τις απώλειες αμάχων», ανέφερε σε ανακοίνωσή του το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών.
Το υπουργείο Άμυνας του Αζερμπαϊτζάν ανακοίνωσε την έναρξη της επιχείρησης την Τρίτη (19/9), λέγοντας ότι οι θέσεις της πρώτης γραμμής και τα στρατιωτικά μέσα των ενόπλων δυνάμεων της Αρμενίας «αδρανοποιήθηκαν με τη χρήση όπλων υψηλής ακρίβειας» και ότι δέχθηκαν επίθεση μόνο νόμιμοι στρατιωτικοί στόχοι.
Το υπουργείο Εξωτερικών της Αρμενίας, ωστόσο, αρνήθηκε ότι τα όπλα ή τα στρατεύματά της βρίσκονταν στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ και χαρακτήρισε «ψέματα» τις αναφερόμενες δολιοφθορές και τις νάρκες ξηράς στην περιοχή. Ο πρωθυπουργός της Αρμενίας Νικόλ Πασιγιάν ισχυρίστηκε ότι ο κύριος στόχος του Αζερμπαϊτζάν ήταν να παρασύρει την Αρμενία σε εχθροπραξίες.
Αρμένιοι αξιωματούχοι στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ ανέφεραν σε δήλωση ότι η πρωτεύουσα της περιοχής, το Στεπανακέρτ και άλλα χωριά βρίσκονται «υπό έντονο βομβαρδισμό». Ο στρατός της περιοχής είπε ότι το Αζερμπαϊτζάν χρησιμοποιεί αεροσκάφη, πυροβολικά και πυραυλικά συστήματα και μη επανδρωμένα αεροσκάφη στις μάχες.
Βίντεο από την πόλη έδειξαν ένα κατεστραμμένο κτήριο κατοικιών με σπασμένα τζάμια και κατεστραμμένα αυτοκίνητα σε κοντινή απόσταση. Οι κάτοικοι του Στεπανακέρτ μετακόμισαν σε υπόγεια και καταφύγια βομβών και οι μάχες διέκοψαν το ρεύμα. Οι ελλείψεις τροφίμων επιδεινώθηκαν στην περιοχή, με την περιορισμένη ποσότητα ανθρωπιστικής βοήθειας να μην παραδίδεται τη Δευτέρα λόγω των βομβαρδισμών, οι οποίοι συνεχίστηκαν το βράδυ αφού σταμάτησαν για λίγο το απόγευμα.
Σε ανακοίνωσή του το υπουργείου Άμυνας του Μπακού ανέφερε ότι οι δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν έχουν καταλάβει μέχρι στιγμής περισσότερες από 60 στρατιωτικές θέσεις και έχουν καταστρέψει έως και 20 στρατιωτικά οχήματα μαζί με άλλο υλικό.
Το Ναγκόρνο-Καραμπάχ και σημαντικές γύρω περιοχές ήταν υπό εθνοτικό έλεγχο των Αρμενίων από το τέλος ενός αυτονομιστικού πολέμου το 1994, αλλά το Αζερμπαϊτζάν ανέκτησε τα εδάφη και τα τμήματα του Ναγκόρνο-Καραμπάχ κατά τη διάρκεια των μαχών του 2020. Αυτό έληξε με μια ανακωχή που τοποθετούσε Ρώσους ειρηνευτές στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
Οι εχθροπραξίες σημειώνονται εν μέσω υψηλών εντάσεων μεταξύ της Αρμενίας και της μακροχρόνιας συμμάχου της Ρωσίας. Η Αρμενία έχει καταγγείλει επανειλημμένα ότι η ρωσική ειρηνευτική δύναμη των 2.000 μελών δεν μπόρεσε ή δεν ήθελε να κρατήσει ανοιχτό τον δρόμο προς την Αρμενία, παρόλο που αυτό το καθήκον προβλεπόταν στη συμφωνία που τερμάτισε τον πόλεμο του 2020.
Από το τέλος του 2020, 3.000 Ρώσοι έχουν παρακολουθήσει την εύθραυστη εκεχειρία, αλλά η προσοχή της Μόσχας έχει εκτραπεί λόγω της πλήρους κλίμακας εισβολής της στην Ουκρανία. Υπολογίζεται ότι 120.000 Αρμένιοι ζουν στον ορεινό θύλακα. Η Ρωσία είπε ότι οι στρατιώτες της είχαν μετακινήσει σχεδόν 500 αμάχους από τις περιοχές που κινδυνεύουν περισσότερο, ενώ οι αυτονομιστές είπαν ότι βοήθησαν να μετακινηθούν συνολικά 7.000.
Γιατί ξέσπασαν μάχες στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ;
Τους τελευταίους εννέα μήνες, το Αζερμπαϊτζάν έχει επιβάλει αποτελεσματικό αποκλεισμό στη μοναδική διαδρομή προς τον θύλακα από την Αρμενία, γνωστή ως Διάδρομος Λατσίν. Το Αζερμπαϊτζάν είπε ότι ξεκίνησε την επιχείρησή του ως απάντηση στον θάνατο έξι ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένων τεσσάρων αστυνομικών, σε δύο εκρήξεις ναρκών ξηράς το πρωί της Τρίτης.
Στη συνέχεια χτύπησαν οι σειρήνες αεροπορικής επιδρομής και ο ήχος του πυροβολικού και των πυροβολισμών ακούστηκε στην κύρια πόλη του Καραμπάχ. Κτίρια κατοικιών υπέστησαν ζημιές και ο δημοσιογράφος Siranush Sargsyan περιέγραψε ότι είδε ένα κτίριο δίπλα να χτυπιέται. Αξιωματούχοι του Καραμπάχ δήλωσαν ότι πέντε άνθρωποι σκοτώθηκαν και δεκάδες άλλοι τραυματίστηκαν, μεταξύ των οποίων γυναίκες και παιδιά.
Αξιωματούχοι άμυνας στην αποσχισθείσα περιοχή δήλωσαν ότι ο στρατός του Αζερμπαϊτζάν “παραβίασε την κατάπαυση του πυρός σε ολόκληρη τη γραμμή επαφής με επιθέσεις πυραύλων-πυροβολικού”. Άλλοι εκπρόσωποι του Καραμπάχ μίλησαν για “στρατιωτική επίθεση μεγάλης κλίμακας”, αν και μεταγενέστερες αναφορές ανέφεραν ότι η ένταση του πυρός είχε μειωθεί.
Το υπουργείο Άμυνας του Αζερμπαϊτζάν επέμεινε ότι δεν στόχευε αμάχους ή πολιτικά κτήρια και ότι «μόνο οι νόμιμοι στρατιωτικοί στόχοι αδυνατίζουν από τη χρήση όπλων υψηλής ακρίβειας». Κατηγόρησε τις αρμενικές δυνάμεις για «συστηματικό βομβαρδισμό» των θέσεων του στρατού της και είπε ότι απάντησε ξεκινώντας «τοπικές, αντιτρομοκρατικές δραστηριότητες… για να αφοπλίσει και να εξασφαλίσει την απόσυρση σχηματισμών των ενόπλων δυνάμεων της Αρμενίας από τα εδάφη μας».
Σε μια σύντομη τηλεοπτική ομιλία, ο πρωθυπουργός της Αρμενίας απέρριψε τους ισχυρισμούς ότι εμπλέκεται ο στρατός του. Το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών είπε ότι είχε προειδοποιηθεί για την επίθεση του Αζερμπαϊτζάν λίγα λεπτά νωρίτερα και προέτρεψε και τις δύο χώρες να σεβαστούν την εκεχειρία που υπογράφηκε μετά τον πόλεμο το 2020.