Μεγάλη συζήτηση έχει γίνει αναφορικά με τον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών των επιχειρήσεων (ν. 4469/2017) και για το κατά πόσο μπορεί να δώσει μια δεύτερη ευκαιρία στους επιχειρηματίες που βρίσκονται σε οικονομική δυσχέρεια.
Αυτό που προβληματίζει είναι τα πολλά και απαιτητικά κριτήρια ένταξης και τελικά ποιο είναι το ποσοστό εκείνων των επιχειρήσεων που τα πληρούν. Μία άλλη παράμετρος που πρέπει να αναφερθεί είναι ότι η διαδικασία του εξωδικαστικού μηχανισμού είναι συναινετική. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι εάν δεν θέλει η πλειοψηφία των πιστωτών μιας επιχείρησης να ρυθμιστούν οι υποχρεώσεις της επιχείρησης τότε η διαδικασία θα αποτύχει και η αίτηση θα μπει στο αρχείο ως άκαρπη.
Ο εξωδικαστικός μηχανισμός δίνει τη δυνατότητα στις επιχειρήσεις που έχουν οφειλές προς ιδιώτες, Τράπεζες και Δημόσιο να τις ρυθμίσουν συνολικά με βασική προϋπόθεση την βιωσιμότητα της, αλλά και το συμφέρον των πιστωτών, οι οποίοι θα πρέπει να λάβουν συνολικά μέσω της ρύθμισης τουλάχιστον αυτό που θα έπαιρναν σε έναν πλειστηριασμό επί της κινητής και ακίνητης περιουσίας της επιχείρησης και των εμπλεκόμενων με το δανεισμό προσώπων.
Ο δικηγόρος Δημήτρης Αναστασόπουλος αποκλειστικά στο Newsbomb.gr για τον εξωδικαστικό συμβισβασμό και τις προϋποθέσεις.
Ποιοί εντάσσονται στο εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών επιχειρήσεων. Ποιους αφορά;
Δικαίωμα υποβολής έχουν:
- Tα φυσικά πρόσωπα με πτωχευτική ικανότητα (ατομικές επιχειρήσεις- έμποροι) και
- Kάθε νομικό πρόσωπο (εταιρείες) το οποίο αποκτά εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα και έχει φορολογική κατοικία στην Ελλάδα.
Όσοι λοιπόν έχουν την εμπορική ιδιότητα μπορούν να αξιοποιήσουν εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης των οφειλών των επιχειρήσεων (ν. 4469/2017), οι υπόλοιποι, δηλαδή όσοι δεν έχουν την εμπορική ιδιότητα (π.χ μισθωτοί, συνταξιούχοι, ελεύθεροι επαγγελματίες, μικρέμποροι) μπορούν υπό προϋποθέσεις να υπαχθούν στο νόμο Κατσέλη (ν. 3869/2010) ο οποίος δίνει τη δυνατότητα διάσωσης της κύριας κατοικίας για όσους καταθέσουν αίτηση στο Ειρηνοδικείο μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου 2019.
Στον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών επιχειρήσεων (ν. 4469/2017) μπορούν να υπαχθούν και οι ελεύθεροι επαγγελματίες με δυνατότητα ρύθμισης όμως, όπως προαναφέρθηκε, μόνο των οφειλών τους προς το Δημόσιο και τα ασφαλιστικά ταμεία όχι όμως για οφειλές προς Τράπεζες και ιδιώτες, οι οποίες μπορούν να ρυθμιστούν, εφόσον το επιθυμούν, με το Νόμο Κατσέλη (ν. 3869/2010).
Οι ελεύθεροι επαγγελματίες είναι πρόσωπα χωρίς την εμπορική ιδιότητα (εφόσον δεν την έχουν αποκτήσει από κάποια άλλη παράλληλη δραστηριότητα) και μπορούν να υπαχθούν στο νόμο Κατσέλη (ν. 3869/2010) για να ρυθμίσουν τις Τραπεζικές οφειλές τους.
Αναφορικά δε με τις οφειλές τους προς το Δημόσιο και τα ασφαλιστικά ταμεία έχουν δύο επιλογές :
- Είτε αυτές να τις ρυθμίσουν επίσης με το νόμο Κατσέλη ή
- Να τις ρυθμίσουν ξεχωριστά μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού (ν. 4469/2017).
Προϋποθέσεις ένταξης και διαδικασία για επιχειρήσεις και εμπόρους.
Ποιες είναι οι προϋποθέσεις ένταξης:
Αίτηση μπορεί να υποβληθεί εφόσον η επιχείρηση ή ο έμπορος :
- Κατά την 31η Δεκεμβρίου 2017 είχε οφειλή προς χρηματοδοτικό φορέα από δάνειο ή πίστωση σε καθυστέρηση τουλάχιστον 90 ημερών ή οφειλή που ρυθμίστηκε μετά την 1η Ιουλίου 2016 ή είχε ληξιπρόθεσμες οφειλές (βεβαιωμένες) προς την Φορολογική Διοίκηση ή προς Φορέα Κοινωνικής ασφάλισης ή προς άλλο νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου (περιλαμβανομένων των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης) ή είχε βεβαιωθεί η μη πληρωμή επιταγών εκδόσεως λόγω μη επαρκούς υπολοίπου ή είχαν εκδοθεί διαταγές πληρωμής ή δικαστικές αποφάσεις για ληξιπρόθεσμες απαιτήσεις.
- Οι συνολικές προς ρύθμιση οφειλές ξεπερνούν τις 20.000 ευρώ.
- Όσοι τηρούν απλογραφικό λογιστικό σύστημα πρέπει να έχουν θετικό καθαρό αποτέλεσμα προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων σε μία τουλάχιστον από τις τελευταίες 3 χρήσεις πριν την υποβολή της αιτήσεως. Όσοι τηρούν διπλογραφικό λογιστικό σύστημα πρέπει να έχουν θετικό καθαρό αποτέλεσμα προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων ή θετική καθαρή θέση (equity) σε μία τουλάχιστον από τις τελευταίες 3 χρήσεις πριν την υποβολή της αίτησης.
Ποιες οφειλές ρυθμίζονται:
Ρυθμίζονται οφειλές προς Τράπεζες (ακόμα και αν τελούν υπό ειδική εκκαθάριση), Ελληνικό Δημόσιο, Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης και τρίτους που έχουν απαιτήσεις κατά του οφειλέτη. Δεν υπάγονται όμως οφειλές που έχουν γεννηθεί μετά την 31η Δεκεμβρίου 2017 είναι πιθανόν όμως με νέα τροποποίηση του νόμου να υπαχθούν και οι οφειλές του 2018.
Περαιτέρω ρυθμίζονται οφειλές, οι οποίες προέρχονται από την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας είτε αποτελούν οφειλές από άλλη αιτία, εφόσον η ρύθμιση κρίνεται από τους συμμετέχοντες στη διαδικασία απαραίτητη για τη βιωσιμότητα του οφειλέτη.
Μετά τις τελευταίες τροποποιήσεις του νόμου δίνεται η δυνατότητα στους πιστωτές να εξαιρούν από την διαδικασία τις μη επιχειρηματικές οφειλές (π.χ. στεγαστικά, καταναλωτικά δάνεια) όταν δεν κρίνουν τη ρύθμισή τους ως απαραίτητη για την εξασφάλιση της βιωσιμότητας του οφειλέτη.
Επίσης πλέον δίνεται η δυνατότητα στο Δημόσιο και στους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης να προτείνουν λύσεις ρύθμισης των οφειλών τόσο προς οφειλέτες με οφειλές προς αυτούς με ποσοστό τουλάχιστον 15%, όσο και προς οφειλέτες των οποίων η αίτηση απερρίφθη λόγω μη επίτευξης απαρτίας των πιστωτών.
Ποια είναι η διαδικασία:
- Υποβολή αίτησης από τον οφειλέτη έως την 31-12-2019 ηλεκτρονικά στην ιστοσελίδα της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού χρέους μαζί με τα συνοδευτικά έγγραφα και δικαιολογητικά. (Η αίτηση υποβάλλεται υποχρεωτικά και από τους συνοφειλέτες)
- Εντός 2 εργασίμων ημερών από την κατάθεση της αίτησης διορίζεται συντονιστής, ο οποίος μπορεί να αποποιηθεί εντός τεσσάρων εργασίμων ημερών. Στην περίπτωση αυτή διορίζεται αμέσως άλλος.
- Εάν λοιπόν ο συντονιστής δεν αποποιηθεί τον διορισμό του, η Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού χρέους (ΕΓΔΙΧ) του κοινοποιεί σε ηλεκτρονική μορφή αντίγραφο της αίτησης με τα συνοδευτικά έγγραφα.
- Ο συντονιστής ειδοποιεί την ΕΓΔΙΧ για την ανάληψη των καθηκόντων του, ελέγχει την πληρότητα της αίτησης και των εγγράφων και αν ο φάκελος δεν είναι πλήρης καλεί τον οφειλέτη να καταθέσει εντός 5 εργασίμων ημερών τα έγγραφα που λείπουν.
Αν ο φάκελος δεν συμπληρωθεί εμπρόθεσμα η διαδικασία θεωρείται περαιωθείσα ως άκαρπη και ο συντονιστής συντάσσει πρακτικό αποτυχίας της διαδικασίας το οποίο αποστέλλεται ηλεκτρονικά στην ΕΓΔΙΧ και στον αιτούντα.
Εάν ο φάκελος είναι πλήρης ή συμπληρώθηκε εμπρόθεσμα τότε ο συντονιστής εκδίδει υπογεγραμμένη βεβαίωση προς την ΕΓΔΙΧ. Η ανωτέρω βεβαίωση πιστοποιείται ηλεκτρονικά από την ΕΓΔΙΧ και κοινοποιείται αυθημερόν στον οφειλέτη και τον συντονιστή.
- Μόλις ο συντονιστής διαπιστώσει πως ο φάκελος είναι πλήρης κοινοποιεί μέσα σε δύο ημέρες απόσπασμα της αίτησης σε όλους τους πιστωτές που αναφέρονται σε αυτήν. Στο σημείο αυτό για χρονικό διάστημα 90 ημερών αναστέλλονται αυτοδικαίως τα μέτρα ατομικής και συλλογικής αναγκαστικής εκτέλεσης κατά του οφειλέτη (μόνο όμως για αυτά που ζητείται η ρύθμισή τους), καθώς και η λήψη οποιουδήποτε ασφαλιστικού μέτρου, στα οποία περιλαμβάνεται η εγγραφή προσημείωσης υποθήκης.
- Για να ξεκινήσει η διαδικασία της διαπραγμάτευσης απαιτείται να συμμετέχουν οι πιστωτές που είναι δικαιούχοι τουλάχιστον του 50% του συνόλου των απαιτήσεων ενώ για την έγκριση του σχεδίου απαιτείται πλειοψηφία τριών πέμπτων (3/5) των συμμετεχόντων πιστωτών, στους οποίους συμπεριλαμβάνεται ποσοστό δύο πέμπτων (2/5) των συμμετεχόντων πιστωτών με ειδικό προνόμιο.
- Όταν η συμφωνία επιτευχθεί ο οφειλέτης μπορεί να υποβάλει στο Πολυμελές Πρωτοδικείο αίτηση για την επικύρωση της σύμβασης αναδιάρθρωσης οφειλών. Η απόφαση του δικαστηρίου καταλαμβάνει το σύνολο των απαιτήσεων του οφειλέτη που ρυθμίζονται στη σύμβαση αναδιάρθρωσης.
Βασικά σημεία της ρύθμισης
Υποχρεωτικά η ρύθμιση δεν θα πρέπει να φέρει σε χειρότερη οικονομική θέση τους πιστωτές από αυτήν στην οποία θα βρίσκονταν σε περίπτωση ρευστοποίησης της περιουσίας του οφειλέτη. Δηλαδή το ποσό που θα πρέπει να λάβουν οι πιστωτές μέσω της ρύθμισης να είναι αυτό που θα έπαιρναν εάν γινόταν πλειστηριασμός επί της κινητής και ακίνητης περιουσίας του οφειλέτη.
Κάθε ρύθμιση ισχύει και υπέρ κάθε συνοφειλέτη που έχει συνυποβάλλει αίτηση και υπέρ κάθε εγγυητή.
Οι εγγυήσεις του Ελληνικού Δημοσίου και κάθε άλλου φορέα του δημοσίου τομέα υπέρ πιστωτικών ιδρυμάτων ακολουθούν τις απαιτήσεις όπως αυτές ρυθμίζονται με τη συμφωνία.
Γίνεται άρση τραπεζικού και φορολογικού απορρήτου.
Προϋποθέσεις ένταξης και διαδικασία για ελεύθερους επαγγελματίες.
Φυσικά πρόσωπα που αποκτούν εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα, σύμφωνα με τον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος αλλά δεν έχουν την πτωχευτική ικανότητα (ελεύθεροι επαγγελματίες) μπορούν να ρυθμίσουν τις οφειλές του προς το Δημόσιο και τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης εφόσον:
- Έχουν κάνει έναρξη εργασιών και έχουν φορολογική κατοικία στην Ελλάδα.
- Οι προς ρύθμιση οφειλές είναι έως 125.000€ στο Δημόσιο και έως 125.000€ στα Ασφαλιστικά Ταμεία.
- Όσοι τηρούν απλογραφικό λογιστικό σύστημα πρέπει να έχουν θετικό καθαρό αποτέλεσμα προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων σε μία τουλάχιστον από τις τελευταίες 3 χρήσεις πριν την υποβολή της αιτήσεως
Όσοι τηρούν διπλογραφικό λογιστικό σύστημα πρέπει να έχουν θετικό καθαρό αποτέλεσμα προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων ή θετική καθαρή θέση (equity) σε μία τουλάχιστον από τις τελευταίες 3 χρήσεις πριν την υποβολή της αίτησης.
Οι ρυθμίσεις προβλέπουν αποπληρωμή οφειλών με ανώτερο αριθμό δόσεων τις 120, ελάχιστη μηνιαία δόση 50 ευρώ ενώ δεν επιτρέπεται η παροχή περιόδου χάριτος.
Ειδικότερα προβλέπεται:
(Α) Για οφειλέτες με συνολικό ποσό βασικής οφειλής προς το Δημόσιο έως 3.000 ευρώ:
(α) τμηματική καταβολή του συνολικώς οφειλόμενου ποσού χωρίς δυνατότητα διαγραφής κανενός ποσού,
(β) καθορισμό του πλήθους και του ύψους των μηνιαίων δόσεων, βάσει των κάτωθι κανόνων:
(ι) ελάχιστο ποσό εκάστης δόσης 50 ευρώ
(ιι) μέγιστος αριθμός δόσεων 36
(Β) Για οφειλέτες με συνολικό ποσό βασικής οφειλής προς το Δημόσιο από 3.000,01 έως 20.000 ευρώ:
(α) διαγραφή του 85% των οφειλών από προσαυξήσεις και τόκους εκπρόθεσμης καταβολής,
(β) καθορισμό του πλήθους και του ύψους των μηνιαίων δόσεων, βάσει των κάτωθι κανόνων:
(ι) ελάχιστο ποσό εκάστης δόσης 50 ευρώ
(ιι) μέγιστος αριθμός δόσεων 120
(Γ) Για οφειλέτες με συνολικές οφειλές προς το Δημόσιο από 20.000,01 έως 125.000 ευρώ, εξαιρουμένων των περιπτώσεων βασικής οφειλής προς το Δημόσιο έως 20.000 ευρώ, οπότε εφαρμόζεται αναλογικά οι προαναφερόμενες Α και Β παράγραφοι:
(α) Το Δημόσιο χορηγεί ρυθμίσεις μόνο εφόσον ο οφειλέτης πληροί το εξής κριτήριο: o λόγος του χρέους, απομειούμενου κατά το ποσό του υπό διαγραφή μέρους του κατά τα κατωτέρω, προς το εισόδημα είναι μικρότερος ή ίσος του 8.
(β) Το Δημόσιο χορηγεί ρυθμίσεις με τα εξής χαρακτηριστικά:
(βα) Διαγραφή του 85% των οφειλών από προσαυξήσεις και τόκους εκπρόθεσμης καταβολής, καθώς και του 95% των οφειλών από πρόστιμα που έχουν επιβληθεί από τη φορολογική διοίκηση,
(ββ) καθορισμό του πλήθους και του ύψους των μηνιαίων δόσεων, βάσει των κάτωθι κανόνων:
(ι) ελάχιστο ποσό εκάστης δόσης 50 ευρώ
(ιι) μέγιστος αριθμός δόσεων 120
(Δ) Για οφειλέτες με συνολικές οφειλές προς το Δη¬μόσιο άνω των 125.000 ευρώ, το Δημόσιο προτείνει λύσεις, μόνο εφόσον προσκομίζεται από τον οφειλέτη αξιολόγηση βιωσιμότητας και σχέδιο αναδιάρθρωσης οφειλών από ανεξάρτητο εμπειρογνώμονα.
Για την αξιολόγηση της βιωσιμότητας του οφειλέτη προαφαιρούνται από το χρέος το 85% των οφειλών από προσαυξήσεις και τόκους εκπρόθεσμης καταβολής και το 95% των οφειλών από πρόστιμα που έχουν επιβληθεί από τη φορολογική διοίκηση.
Το σχέδιο αναδιάρθρωσης πρέπει να μην φέρει το Δημόσιο σε χειρότερη οικονομική θέση από αυτήν στην οποία θα βρισκόταν σε περίπτωση ρευστοποίησης των περιουσι-ακών στοιχείων του οφειλέτη, στο πλαίσιο διαδικασίας αναγκαστικής εκτέλεσης.
Τέλος οι λύσεις της παρούσας πε¬ρίπτωσης δεν μπορούν να περιλαμβάνουν διαγραφή βασικής οφειλής η οποία να υπερβαίνει το 50% αυτής.
Συμπερασματικά, ο εξωδικαστικός μηχανισμός ρύθμισης οφειλών των επιχειρήσεων είναι ένα χρήσιμο εργαλείο διαπραγμάτευσης και ρύθμισης υποχρεώσεων τα οποίο θα μπορούσε να παγιωθεί ως εναλλακτική για τις επιχειρήσεις και τους πιστωτές που επιθυμούν συναινετικά να έρθουν σε συμφωνία προκειμένου να αποφύγουν τη δικαστικό οδό του πτωχευτικού κώδικα. Η εν λόγω πλατφόρμα θα μπορούσε να αξιοποιηθεί και από τα νοικοκυριά αφού με μία αίτηση ένας δανειολήπτης μπορεί να ενημερώσει το σύνολο των τραπεζικών ιδρυμάτων στα οποία έχει οφειλές για τη πρόθεσή του να τις ρυθμίσει αλλά και για να προσκομίσει τα οικονομικά του δεδομένα και τις δανειακές του υποχρεώσεις προς όλους προκειμένου αυτά να αξιολογηθούν από το σύνολο των πιστωτών του. Σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ο νόμος Κατσέλη λήγει ως προς τη δυνατότητα διάσωσης της κύριας κατοικίας την 28-2- 2019 αλλά και με την αδυναμία των τραπεζών να προσφέρουν προς το παρόν στους δανειολήπτες εξωδικαστικά μια συνολική ρύθμιση όλων των υποχρεώσεών τους λαμβάνοντας υπόψη το σύνολο των δανειακών υποχρεώσεων η αξιοποίηση του εξωδικαστικού μηχανισμού είναι κάτι παραπάνω από επιβεβλημένη. Ομοίως θα μπορούσε να αξιοποιηθεί και στα πλαίσια του πτωχευτικού κώδικα όταν ένας επιχειρηματίας επιλέγει τη λύση της πτώχευσης περιορίζοντας τις χρονοβόρες διαδικασίες, συστηματοποιώντας τις διαδικασίες και τα κριτήρια και βεβαίως δίνοντας στον επιχειρηματία τη δυνατότητα να πτωχεύει γρήγορα και εύκολα με σκοπό την επαναδραστηριοποίησή του όταν και εφόσον το επιθυμεί.