Σαν σήμερα έφυγε από τη ζωή ο παιδικός ήρωας όλων όσων ασχολήθηκαν ποτέ με την σύγχρονη ελληνική σάτιρα, είτε ως πομποί είτε ως δέκτες. Οι υπόλοιποι μάλλον υπήρξαν κάποια στιγμή αντικείμενό της, χωρίς αυτό να σημαίνει απαραίτητα ότι δεν ανήκουν ταυτόχρονα σε κάποια από τις άλλες δύο κατηγορίες.
Ο Τζίμης Πανούσης ήταν ο καλλιτέχνης εκείνος που κατάφερε να ισορροπήσει αριστοτεχνικά μεταξύ του σκληρού λόγου και της ποιητικής ευαισθησίας, της σοβαρότητας και της φάρσας, του συστήματος και του αντισυμβατικού βίου. Ήταν ο αστείος χοντράνθρωπος που όλοι θα ήθελαν να είναι κολλητός τους και κανείς εχθρός του.
Ήταν ο ιδιοφυής τραγουδοποιός που πολλές φορές πήρε στιχουργικά τον χρησμό του προφήτη. Μα κυρίως ήταν το μεγαλύτερο κεφάλαιο της σύγχρονης ελληνικής κωμωδίας. Κι αυτό δε μπορεί να το αμφισβητήσει κανείς όσα τρωτά σημεία κι αν του καταλογίσει.
Θυμόμαστε μερικές από τις καλύτερες στιγμές του.
1. Η απολαυστική επιστολή παραίτησής του από την Εθνική Τράπεζα όπου δούλεψε για λίγο στα τέλη δεκαετίας ’70 – αρχές δεκαετίας ’80, η οποία έδειχνε ξεκάθαρα τι πρόκειται να ακολουθήσει.
«Η μέχρι τώρα προνομιούχα εργασία μου […] δεν ήταν παρά ένας ρόλος κομπάρσου στην καλοστημένη παράσταση των μεγαλοκεφαλαιούχων μετόχων πάνω στην πλάτη του ελληνικού λαού» και ότι «δεν κάνατε δεκτή αίτησή μου για άδεια άνευ αποδοχών, πράγμα που δε με απασχολεί και πολύ διότι ο πατέρας μου είναι βασικό στέλεχος της Νέας Δημοκρατίας και όποτε θελήσω μπορώ να επανέλθω κατόπιν βεβαίως αδιαβλήτου διαγωνισμού».
2.
Η λογοκριμένη, ανεξάρτητη παραγωγή Disco Tsoutsouni που κυκλοφόρησε σε κασέτα το 1980 (και επανακυκλοφόρησε το 1996 σε CD χωρίς λογοκρισία και προσφάτως σε βινύλιο). Η συγκεκριμένη περιέχει μεταξύ άλλων τα τραγούδια Για μια χούφτα δολάρια, Στενές Επαφές Τρίτου Τύπου και Οικογενειακή Συνομωσία με τον θρυλικό στίχο “Κι εγώ σ’ αγαπώ, γαμώ τον Χριστό”. Στην ουσία αυτό ήταν το πρώτο δείγμα δουλειάς των Μουσικών Ταξιαρχιών πριν τον πρώτο τους ομώνυμο δίσκο από την MINOS-EMI το 1982.
3.
H κινηματογραφημένη συναυλία του με τις Μουσικές Ταξιαρχίες στην ταινία Ο Δράκουλας των Εξαρχείων, μία ιδιοφυή σάτιρα του ’83, σε σκηνοθεσία του Νίκου Ζερβού και σενάριο των Τζίμη Πανούση, Λίλης Πανούση, Βαγγέλη Κοτρώνη, Νίκου Ζερβού. Πρωταγωνιστές μεταξύ άλλων ήταν οι Κωνσταντίνος Τζούμας, Τζίμης Πανούσης, Τζόνι Βαβούρας, Αντώνης Καφετζόπουλος και ο Δημήτρης Πουλικάκος ο οποίος τραγούδησε την επική ροκ διασκευή του «Υπάρχω» του Στέλιου Καζαντζίδη.
4.
Ένα από τα πιο γνωστά κομμάτια του, το Αχ Ευρώπη που πρωτοέκανε την εμφάνισή του το 1985 στη ζωντανή ηχογράφηση Hard Core. Μετέπειτα ξανακυκλοφόρησε το 2002 σε studio εκτέλεση μέσα από το CD Δείγμα Δωρεάν, με το περιοδικό Μετρό.
Θανάση μαλάκα, Βαγγέλη μαλάκα, Μήτσο μαλάκα
Τάκη μαλάκα, Νικόλα μαλάκα, μαλάκα, μαλάκα
Μαλάκα, μαλάκα, μαλάκα, μαλάκα
Τζιμάκο μαλάκα, Τζιμάκο μαλάκα
5.
Η γνωστή διασκευή Σουζάνα από το ομώνυμο τραγούδι των Art Company που κι εκείνη υπάρχει μόνο σε live ηχογράφηση στο Hard Core από τη παράστασή του στο Κύτταρο. Χαρακτηριστικό είναι και το εξώφυλλο του δίσκου με την κλασική φωτογραφία του Τζιμάκου να φοράει σουτιέν.
6.
Το 10000 Watt (Όχι Άλλο Νταλάρα) από τον δίσκο Κάγκελα Παντού του 1986. Αυτό είναι και το τραγούδι που ουσιαστικά ξεκινά την κόντρα του με τον Γιώργο Νταλάρα αφού εδώ αναφέρεται πρώτη φορά το όνομά του.
Ο Τζίμης Πανούσης αθωώθηκε όλες τις φορές που κατηγορήθηκε για προσβολή δημοσίας αιδούς, περιύβριση αρχής, συκοφαντική δυσφήμιση, καθύβριση θρησκεύματος, προσβολή εθνικών συμβόλων κ.α. Όλες εκτός από την περίπτωση του Γιώργου Νταλάρα όπου, τελικά, καταδικάστηκε σε φυλάκιση πέντε μηνών με αναστολή από το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Αθηνών.
7.
Μιλάμε, μάλλον, για την πιο ευαίσθητη στιγμή του καλλιτέχνη με τις Μουσικές Ταξιαρχίες, από τον εξαιρετικό δίσκο Αν η γιαγιά μου είχε ρουλεμάν του 1987 στον οποίο περιλαμβάνεται μεταξύ άλλων και η Ανακωχή.
8.
Με την αμέσως επόμενη να είναι το τραγούδι Μάγισσα Μανούλα από το σόλο άλμπουμ του Πανούση Κάγκελα Παντού. Από το δίσκο ξεχωρίζει και το ομώνυμο κομμάτι που προβλήθηκε πρώτη φορά από τον Μάνο Χατζιδάκι στο πρόγραμμά του Σείριου, στο Zoom της Πλάκας.
9.
Η κοινή συνέντευξη του με τον Χρήστο Νικολόπουλο στο περιοδικό Δίφωνο το 1997 στην οποία ο ένας καλλιτέχνης παραδέχεται ανοιχτά το ταλέντο του άλλου. Στην ίδια συνέντευξη ο Πανούσης είπε “Ο Πανταζής μόνο που δεν ξεσκόνιζε και τα τραπέζια – δεν υπήρχε χατίρι για χατίρι που να μην το κάνει για τον κόσμο στο μαγαζί του, στις αρχές. […] Ο βιοτέχνης που πάει με σύσσωμη την οικογένειά του και δίνει όλα του τα λεφτά σε γαρδένιες… Όλα αυτά εμένα μου φαίνονται σαν αρχαίες συμπεριφορές”.
10.
Η ιστορική παράσταση Με λένε Πόπη στο Κεντρί στην Κυψέλη το 1998 κατά τη διάρκεια της οποίας ακούγονται και μερικά από τα πλέον δημοφιλή τραγούδια του όπως ο Νεοέλληνας . Η παράσταση κυκλοφόρησε στις 20 Γενάρη του 2009 σε διπλό DVD με ζωντανή κινηματογράφηση και θεωρείται μία από τις πλέον αγαπημένες του κοινού.
11.
Η ξεκαρδιστική παρωδία-ποτ πουρί γνωστών ελληνικών τραγουδιών από την παράσταση Της Πατρίδας μου Σημαία στο Γυάλινο Μουσικό θέατρο το 2000. Κάπου μεταξύ Ρουβά και Γαρμπή, τραγουδάει και τον Εθνικό Ύμνο υπό τους ρυθμούς ενός άσματος της Έφης Σαρρή.
12.
Η συνέντευξη του στην Έλλη Στάη το 2006 στον ΑΝΤ1. Μετά από ερώτηση της δημοσιογράφου για την ιδιότητά του, εκείνος δήλωνει “Eίμαι όρθιος κωμικός, συλλέκτης γυναικείων οργασμών και χειριστής γλώσσας”.
13.
Το μεγαλοφυές στιχουργικά Είμαι Γυφτάκι από τον δίσκο Δουλειές του Κεφαλιού που κυκλοφόρησε το 1990.
Μπαίνω με τα τσαρούχια στο σαλονάκι της Ευρώπης
μια ζωή pret a porter με περιμένει
[…]
Θεατές και νικημένοι, ονειρώξεων λεκέδες, είμαστε όλες ένα μάτσο βιόλες
Σας σιχάθηκε η ψυχή μου, καρκινάκια του πλανήτη, σκατοκαριόλες
14.
Το βίντεο με το οποίο αρνείται να παραλάβει το βραβείο του Άνδρα της χρονιάς στα βραβεία Status 2009 στην αρχή του οποίου εξηγεί ειλικρινώς «Δεν είναι καιρός να παίρνουμε βραβεία αλλά τα βουνά».
15.
Η ωδή του Τζιμάκου στο αιδοίο, το κομμάτι Obi-Obi- Bi από την τελευταία του δισκογραφική δουλειά με τον ίδιο τίτλο. Ο δίσκος κυκλοφόρησε το 2013, 20 χρόνια μετά το Vivere Pericolosamente του 1993 και όπως φάνηκε, είχε αρκετά να ‘πει.
* Στον λογαριασμό του στο MySpace ο Τζίμης Πανούσης αναφέρει ως influences την Σωτηρία Μπέλλου, τον Jimmy Hendrix, τον Γιώργο Ζαμπέτα, τον Διονύσιο Σολωμό, τον Ανδρέα Κάλβο, τον Κώστα Χατζηχρήστο, τον Frank Zappa, τον Στράτο Διονυσίου και τους Rolling Stones.