Πυρά και εκρήξεις συνέχιζαν χθες βράδυ να συνταράσσουν το Χαρτούμ, την πρωτεύουσα του Σουδάν, παρά τις εκκλήσεις να υπάρξει εκεχειρία, την τέταρτη ημέρα μαχών ανάμεσα στον στρατό και παραστρατιωτικούς με σχεδόν 200 νεκρούς (στη δορυφορική φωτογραφία από Maxar Technologies/via Reuters, επάνω, κατεστραμμένο πολεμικό αεροσκάφος Su-25 στην αεροπορική βάση Ελ Ομπέιντ του Σουδάν).
Σουδάν: «Καμιά ένδειξη κατευνασμού»
Κατόπιν μεσολάβησης του Νότιου Σουδάν, οι παραστρατιωτικοί των Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης (ΔΤΥ), του στρατηγού Μοχάμεντ Χαμντάν Ντάγκλο, ή «Χαμέτι», και οι ένοπλες δυνάμεις υπό τον στρατηγό Αμπντελ Φάταχ αλ Μπουρχάν, που κυβερνά το Σουδάν μετά το πραξικόπημα του 2021, δεσμεύτηκαν να τηρήσουν εκεχειρία 24 ωρών, για ν’ απομακρυνθούν άμαχοι από τις πιο επικίνδυνες περιοχές.
Όμως τη συμφωνημένη ώρα (στις 19:00 ώρα Ελλάδας), εκρήξεις, στήλες καπνού, η οσμή του καμένου μπαρουτιού και ριπές όπλων ήταν ακόμα εκεί. «Δεν υπάρχει καμιά ένδειξη κατευνασμού στο Χαρτούμ και σ’ άλλες περιοχές», διαπίστωσε ο ΟΗΕ το βράδυ.
Στρατός και ΔΤΥ έσπευσαν να αλληλοκατηγορηθούν για την «παραβίαση της κατάπαυσης του πυρός».
Στρατιωτικά αεροσκάφη πέταγαν πάνω από το Χαρτούμ και έπληξαν τέσσερα νοσοκομεία, σύμφωνα με γιατρούς. Σ’ όλη τη χώρα – μια από τις φτωχότερες στον κόσμο, όπου το σύστημα υγείας έχει γονατίσει εδώ και δεκαετίες – «16 νοσοκομεία έχουν τεθεί πλέον εκτός λειτουργίας».
Ενώ οι μάχες επικεντρώνονται στην πρωτεύουσα Χαρτούμ και στην πολιτεία Νταρφούρ (δυτικά), ο Ερυθρός Σταυρός και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) καλούν απεγνωσμένα τ’ αντίπαλα μέρη να εγγυηθούν την πρόσβαση στο σύστημα υγείας όλων όσοι το χρειάζονται.
Σουδάν: «Λεηλασίες δομών υγείας»
Ο επικεφαλής του ΠΟΥ, ο Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεέσους, κατήγγειλε τις «λεηλασίες δομών υγείας» και τη «χρησιμοποίηση άλλων για στρατιωτικούς σκοπούς».
Σε μια χώρα όπου η πείνα πλήττει τον έναν κάτοικο στους τρεις, στελέχη ανθρωπιστικών οργανώσεων και διπλωμάτες λένε πως αδυνατούν πλέον να δουλέψουν. Τρεις εργαζόμενοι του Παγκόσμιου Επισιτιστικού Προγράμματος (ΠΕΠ) δολοφονήθηκαν στο Νταρφούρ.
Οι εκκλήσεις της G7, του ΟΗΕ, των ΗΠΑ και άλλων να τερματιστεί η σύγκρουση έπεσαν στο κενό: άνδρες με στολές παραλλαγής, κάποιοι με τουρμπάνια όπως αυτά που φορούν νομάδες στο Νταρφούρ, εξακολουθούν να σκορπούν τρόμο στο Χαρτούμ, ενώ εξαπολύονται αεροπορικά πλήγματα του στρατού σε πυκνοκατοικημένους τομείς.
Πολλοί κάτοικοι έχουν κλειστεί στα σπίτια τους, χωρίς ηλεκτρισμό, ούτε τρεχούμενο νερό, και βλέπουν τα στοκ των τροφίμων τους, αν είχαν, να εξανεμίζονται αφότου η πολιτική σύγκρουση ανάμεσα στους δυο στρατηγούς εκτραχύνθηκε, μεταμορφώθηκε σε πόλεμο το Σάββατο.
Σουδάν: «Τέσσερις μέρες που δεν έχουμε κοιμηθεί»
Πολιτικοί και διπλωμάτες τους πίεζαν να συμφωνήσουν στο χρονοδιάγραμμα και στους όρους ένταξης των ΔΤΥ στον τακτικό στρατό και την επανέναρξη της διαδικασίας μετάβασης της χώρας στη δημοκρατία. Συμφωνία δεν υπήρξε και οι στρατηγοί έβγαλαν τα όπλα.
Την τέταρτη ημέρα των μαχών, στα ελάχιστα μπακάλικα που απέμεναν ανοιχτά, οι καταστηματάρχες παραδέχονταν πως δεν θ’ αντέξουν πολύ ακόμα ελλείψει εφοδιασμού. Οι κάτοικοι αρχίζουν να φεύγουν προς την επαρχία, προς νότο, όπου δεν γίνονται μάχες.
Κάτω από έναν ουρανό στον οποίο υψώνονται στήλες μαύρου πυκνού καπνού από τα αρχηγεία του στρατού και των παραστρατιωτικών, άλλοι έψαχναν τρόφιμα, ή μια γεννήτρια.
Στο Χαρτούμ «πάνε τέσσερις μέρες που δεν έχουμε κοιμηθεί», είπε η Ντάλια, 37 ετών.
Ο πιο πρόσφατος απολογισμός των θυμάτων, που δόθηκε από τον ΟΗΕ, έκανε λόγο για 185 νεκρούς σε όλη τη χώρα. Πολλές μη κυβερνητικές οργανώσεις και υπηρεσίες των Ηνωμένων Εθνών έχουν ανακοινώσει πως ανέστειλαν κάθε δραστηριότητα, δεν είναι σε θέση να προσφέρουν βοήθεια.
Τη Δευτέρα, αμερικανική διπλωματική οχηματοπομπή έγινε στόχος πυρών και ο πρεσβευτής της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπέστη «επίθεση μέσα στην κατοικία του» στο Χαρτούμ. Η σουδανική διπλωματία – πιστή στον στρατηγό Μπουρχάν – κατηγόρησε τις ΔΤΥ.
Σουδάν: Απόγνωση στα νοσοκομεία
Ο ΟΗΕ έκανε λόγο για 1.800 τραυματίες, αλλά σίγουρα υπάρχουν πολλοί περισσότεροι, καθώς η πρόσβαση στις εμπόλεμες ζώνες είναι δύσκολη ως αδύνατη για τους ασθενείς και τους γιατρούς.
Στο Νταρφούρ, οχυρό του στρατηγού Ντάγκλο και των χιλιάδων ανδρών του, που διέπραξαν απερίγραπτες ωμότητες στον πόλεμο το 2003, η οργάνωση Γιατροί Χωρίς Σύνορα (Médecins sans Frontières, MSF) ανέφερε πως μέσα σε τρεις ημέρες εισήγαγε 183 τραυματίες, «ανάμεσά τους πολλά παιδιά», στο τελευταίο νοσοκομείο της που συνεχίζει να λειτουργεί.
Είναι αδύνατο να εκτιμηθεί ποιος ελέγχει τι. Οι αντίπαλες πλευρές επιδίδονται σε πόλεμο αντιφατικών ανακοινώσεων, λένε πως έχουν στα χέρια τους το αεροδρόμιο, το προεδρικό παλάτι, το αρχηγείο του γενικού επιτελείου…
Ο στρατός καταγγέλλει «πραξικόπημα» από πλευράς «ανταρτών υποστηριζόμενων από το εξωτερικό», ο «Χαμέτι» μιλά περί αγώνα για «λευτεριά, δικαιοσύνη και δημοκρατία».
Χρησιμοποιεί δηλαδή το σύνθημα της «επανάστασης» του 2019, που ακουγόταν ως πολύ πρόσφατα στις διαδηλώσεις του δημοκρατικού κινήματος που θέλει η χώρα να τελειώνει με τις στρατιωτικές χούντες, οι οποίες άσκησαν την εξουσία το μεγαλύτερο μέρος της σύγχρονης ιστορίας του Σουδάν μετά την ανεξαρτησία το 1956.
Σουδάν: Επαφές από την Αίγυπτο
Για τον Αιγύπτιο πολιτολόγο Αμρ Σομπάκι, «η τρέχουσα κατάσταση είναι αποτέλεσμα λαθών του καθεστώτος του (Ομαρ ελ) Μπασίρ και της περιόδου μετάβασης στην οποία επρόκειτο, μετά την πτώση του Μπασίρ (το 2019), να υπάρξει ενοποίηση των ενόπλων δυνάμεων».
«Οι πολίτες ήθελαν να κατεδαφίσουν το ancien regime (το παλιό καθεστώς), αλλά αυτό που κατεδαφίστηκε ήταν οι πολιτικές δυνάμεις και ο στρατός», κρίνει.
Η Αίγυπτος, ο γείτονας με επιρροή στο Σουδάν, πολλαπλασιάζει τις επαφές στην περιοχή επιδιώκοντας «την επιστροφή στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων».
Σουδάν: Το σχέδιο σωτηρίας για τους εγκλωβισμένους Έλληνες
Τα τηλέφωνα στο Χαρτούμ του Σουδάν είχαν χθες κοπεί και η επικοινωνία με τον έξω κόσμο ήταν πλέον αδύνατη. Μοναδική χαραμάδα φωτός για τους Έλληνες που βρέθηκαν εγκλωβισμένοι σε μια εμπόλεμη ζώνη χωρίς ρεύμα, δίχως νερό, με τις προμήθειες τροφίμων να εξαντλούνται, με ρουκέτες να πέφτουν στις πόρτες των σπιτιών και πτώματα στους δρόμους, ήταν η φημολογούμενη συμφωνία για 24ωρη κατάπαυση του πυρός που θα άνοιγε τον δρόμο για τον επαναπατρισμό τους σε περίπτωση εφαρμογής της.
Σύμφωνα με πληροφορίες των «ΝΕΩΝ», εκτός από τους Έλληνες που βρίσκονται στο κτίριο της Μητρόπολης μαζί με τον σεβασμιότατο μητροπολίτη Νουβίας Σάββα, άνθρωποι ελληνικής καταγωγής έχουν επίσης εγκλωβιστεί σε παρακείμενα διαμερίσματα της Μητρόπολης, ενώ άλλα πέντε άτομα με ελληνικό διαβατήριο είναι εγκλωβισμένα στο Διεθνές – πρώην ελληνικό – Σχολείο, στην περίφημη Κοντομιχάλειο Σχολή που ιδρύθηκε στο Χαρτούμ το 1902.
Στον κατάλογο που καταρτιζόταν χθες με τα ονόματα όσων επιθυμούσαν να εκκενώσουν το Σουδάν περιλαμβάνονταν λίγο περισσότεροι από 70 Έλληνες, ενώ υπολογίζεται ότι μπορεί να έφταναν τελικά έως και τα 150 άτομα – ανάμεσά τους Σουδανοί πολίτες που έχουν συνάψει γάμους με Έλληνες ή παιδιά Ελλήνων που δεν διαθέτουν επίσημα έγγραφα. Περίπου οι μισοί εξ αυτών βρίσκονται στο Χαρτούμ, ενώ οι υπόλοιποι είναι διάσπαρτοι σε άλλα σημεία της χώρας. Την ευθύνη για τη διαδικασία εγγραφής στον κατάλογο έχει αναλάβει η Μονάδα Διαχείρισης Κρίσεων που ενεργοποιήθηκε άμεσα από το υπουργείο Εξωτερικών, ενώ κομβικό ρόλο διαδραματίζει και η ελληνική πρεσβεία στο Κάιρο. Υπολογίζεται ότι συνολικά στη χώρα έχουν εγκλωβιστεί περίπου 1.000 Ευρωπαίοι και για τον λόγο αυτό η επιχείρηση απεγκλωβισμού θα έχει ευρωπαϊκή σφραγίδα: τον ενιαίο συντονισμό έχει αναλάβει η Γαλλία, το κράτος που διαθέτει τους περισσότερους ξένους πολίτες – πάνω από 250 – στα εδάφη του Σουδάν, ενώ μεγάλος είναι και ο αριθμός Ιταλών και Γερμανών.
Σουδάν: Ανθρωπιστικοί διάδρομοι
Όπως επισημαίνει μιλώντας στα «ΝΕΑ» ο υφυπουργός Εξωτερικών Ανδρέας Κατσανιώτης, «η εκκένωση θα γίνει μόνο όταν έχει βρεθεί ασφαλής δίοδος, χωρίς να κινδυνεύσει καμία ανθρώπινη ζωή». Αργά το μεσημέρι έγινε γνωστό πως οι αντικρουόμενες πλευρές συμφώνησαν για 24ωρη κατάπαυση του πυρός με σκοπό τη δημιουργία ανθρωπιστικών διαδρόμων, έπειτα από παρέμβαση του αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Αντονι Μπλίνκεν. Η προσωρινή εκεχειρία θα ίσχυε από χθες στις 19.00 ώρα Ελλάδος, όμως οι πρώτες ενδείξεις δεν άφηναν περιθώρια αισιοδοξίας για την τήρησή της. Σε κάθε περίπτωση, η ελληνική πλευρά έχει εργαστεί συστηματικά ώστε να είναι απολύτως έτοιμη για την έναρξη της επιχείρησης. Οταν αυτή πραγματοποιηθεί, θα σταλεί βοήθεια σε όσους ξένους επιθυμούν να παραμείνουν στο Σουδάν και θα γίνουν ενέργειες εκκένωσης για όσους θέλουν να το εγκαταλείψουν. Για τον σκοπό αυτό αναμένεται να χρησιμοποιηθεί το αεροδρόμιο του Χαρτούμ – που μέχρι χθες το απόγευμα παρέμενε κλειστό – ή το διεθνές αεροδρόμιο του Τζιμπουτί. «Η ελληνική πολιτεία και το υπουργείο Εξωτερικών από την πρώτη στιγμή βρίσκονται δίπλα στους Έλληνες του Σουδάν», δήλωσε ο Ανδρέας Κατσανιώτης. «Σε συνεργασία με τις αντίστοιχες ομάδες άλλων ευρωπαϊκών κρατών που έχουν ειδικό ενδιαφέρον για τους πολίτες τους που βρίσκονται εκεί έχουμε καταρτίσει επιχειρησιακό σχέδιο για τον απεγκλωβισμό, όμως βασική προϋπόθεση για την ενεργοποίησή του είναι να μην κινδυνεύσει καμία ανθρώπινη ζωή. Ευελπιστούμε και εργαζόμαστε προς αυτήν την κατεύθυνση συνολικά με την ηγεσία της ΕΕ προκειμένου να υπάρξει εκεχειρία ή τουλάχιστον να διαμορφωθεί ένας ανθρωπιστικός διάδρομος».
Σουδάν: Δεν λειτουργούν τα τηλέφωνα
Στο μεταξύ, την αγωνία τους για την τύχη της ελληνικής παροικίας εκφράζουν στα «ΝΕΑ» και οι Έλληνες επαναπατρισθέντες του Σουδάν. «Μέχρι και τη Δευτέρα είχαμε μια επικοινωνία. Από χθες τίποτε, δεν λειτουργεί κανένα τηλέφωνο. Η κατάσταση είναι δραματική, υπάρχει φόβος», λέει ο Χάρης Θεοχαρίδης, πρόεδρος της Ένωσης των εκ Σουδάν Ελλήνων. «Το 85% των 8.000 Ελλήνων έφυγε από το Σουδάν με τις εθνικοποιήσεις του 1970. Η κοινότητα είναι μικρή πλέον, όμως υπάρχουν και περίπου 25 παιδιά Ελλήνων πατεράδων χωρίς ελληνικό διαβατήριο που έχουν άμεση ανάγκη για βοήθεια. Κάνουμε έκκληση να έρθουν και εκείνα στην Ελλάδα μέσω των ανθρωπιστικών διαδρόμων».