Τα χαμόγελα περίσσευαν γι’ ακόμη μία φορά στη συνάντηση Δένδια – Τσαβούσογλου, χθες στις Βρυξέλλες, όπως και οι αβροφροσύνες μεταξύ των δύο υπουργών Εξωτερικών. Πώς μεταφράζεται αυτό, όμως, στην εξωτερική πολιτική Ελλάδας – Τουρκίας;
Στη χθεσινή – εκτός προγράμματος – συνάντηση του Νίκου Δένδια με τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου στις Βρυξέλλες, γι’ ακόμη μία φορά περίσσευαν τα χαμόγελα και οι αβροφροσύνες.
Δεν είναι μόνο το γεγονός ότι οι δύο άνδρες έχουν εδώ και 4 χρόνια μία σταθερή και συστηματική επικοινωνία, όσο το ότι έχουν άριστους προσωπικούς δεσμούς, που αρκετές φορές έχουν λειτουργήσει και σαν βαλβίδα αποσυμπίεσης σε περιόδους κρίσης. Από τις αρχές του έτους, οι πρώτες εβδομάδες έως και τις 6 Φεβρουαρίου που σημειώθηκαν οι φονικοί σεισμοί στην Τουρκία, η κατάσταση σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο έμοιαζε με μπαρουταποθήκη, έτοιμη να εκραγεί με την παραμικρή σπίθα.
Όπως επισημαίναμε σε σχετικό ρεπορτάζ στο enikos.gr για την τουρκική προκλητικότητα ο Ιανουάριος του 2023 ήταν ο χειρότερος μήνας από το 1974 στο Αιγαίο με 609 παραβιάσεις του Εθνικού Εναέριου Χώρου. Ύστερα ήρθε και η τραγωδία των Τεμπών, που η Τουρκία επιχείρησε να ανταποδώσει το κλίμα αλληλεγγύης προς την χώρα μας. Άλλαξαν μέσα σε λίγες εβδομάδες οι σχέσεις των δύο χωρών; Η απάντηση είναι «σαφώς και όχι».
Κανείς δεν μπορεί να ξεχάσει ότι όταν η Ελλάδα θρηνούσε τον χαμό των δύο πιλότων του μοιραίου Phantom F-4 στις 30 Ιανουαρίου, η Τουρκία εκείνες τις ημέρες προκαλούσε συνεχώς με υπερπτήσεις, παραβιάσεις και αερομαχίες στο Αιγαίο. Ακόμη και τις ημέρες των κηδειών των αδικαχαμένων μας πιλότων.
Αλλά και τις πρώτες ημέρες μετά τον σεισμό στην Τουρκία, κι ενώ η Ελλάδα ήταν από τις πρώτες χώρες που έστειλαν 2 ομάδες διάσωσης, της ΕΜΑΚ, η Τουρκία προχωρούσε σε παραβιάσεις του Εθνικού Εναέριου Χώρου με Μη Επανδρωμένα Αεροσκάφη – UAV.
Τι μέλλει γενέσθαι…
Από τις 14 Φεβρουαρίου κι ένθεν, ωστόσο, είναι γεγονός ότι το δελτίο καταγραφής συμβάντων του ΓΕΕΘΑ γράφει καθημερινά «Μηδενική Τουρκική Πτητική Δραστηριότητα στο FIR Αθηνών».
Χθες, ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου απηύθυνε ανοιχτή πρόσκληση στον Νίκο Δένδια να συναντηθούν εκ νέου, ακόμη και στην Τουρκία. «Συμφωνήσαμε να συναντηθούμε ξανά σύντομα και ελπίζω να σε φιλοξενήσω στην Τουρκία, νομίζω ότι είναι η σειρά σου ή οπουδήποτε αλλού μας δοθεί η ευκαιρία» ανέφερε χαρακτηριστικά.
Όμως, το καλό κλίμα στις διαπροσωπικές σχέσεις δεν συνεπάγεται και αλλαγή της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής.
Μόλις ένα 24ωρο νωρίτερα, ο Τσαβούσογλου βρισκόταν στο Κάιρο, στην πρώτη επίσκεψη Τούρκου υπουργού Εξωτερικών στην Αίγυπτο μετά την «αραβική άνοιξη», εδώ και 11 χρόνια.
Η στήριξη της Τουρκίας στους «αδελφούς μουσουλμάνους», που η Αίγυπτος χαρακτηρίζει ως τρομοκράτες, δεν μπορεί να αλλάξει τους όρους παρουσίας της Τουρκίας στην ευρύτερη περιοχή και δε τις σχέσεις με τον αραβικό κόσμο. Κι από εκεί περνούν οι σχέσεις που η Ελλάδα έχει καλλιεργήσει, μαζί με την Κύπρο σε συνδυασμό με το Ισραήλ, που με τις ΗΠΑ έχουν αναπτύξει το 3+1 σχήμα.
Αυτά είναι δεδομένα που γνωρίζει πολύ καλά η τουρκική εξωτερική πολιτική και δεν μπορεί να παραβλέψει. Όπως επίσης δεν μπορεί να ξεχάσει ξαφνικά τις νέο-οθωμανικές της βλέψεις, προερχόμενες από το ανιστόρητο και εξωφρενικό δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας». Κάτι που φρόντισε να θυμίσει ο Τσαβούσογλου από το Κάιρο λέγοντας: «Μετά την αποκατάσταση των σχέσεων με την Αίγυπτο και το Ισραήλ, η Τουρκία δεν θα μπορεί να απαιτήσει «διακόψτε τις σχέσεις σας με άλλες χώρες» (όπως την Ελλάδα και την ‘Ελληνοκυπριακή διοίκηση). Αλλά αν εδώ υπάρξει συνεργασία, δεν θα απεμπολήσουμε τα δικαιώματα της Τουρκίας. Το λέμε σε όλους αυτό. Ακόμη και αν όλοι συνεργαστούν μαζί μας, με τον ίδιο τρόπο λέμε δίκαιο διαμοιρασμό».
Η πραγματικότητα είναι ότι πολλές φορές η τουρκική εξωτερική πολιτική αρέσκεται να διαστρεβλώνει ή «ωραιοποιεί» τις συναντήσεις που πραγματοποιεί κατά το δοκούν. Άλλωστε τα παραδείγματα με την Τουρκία να εμφανίζει ότι είναι θέμα ίσως και εβδομάδων να πάρει τα F-16 από τις ΗΠΑ και την αμερικανική εξωτερική πολιτική να την διαψεύδει είναι πρόσφατα.
Έτσι και τώρα, μετά τις δηλώσεις Τσαβούσογλου, που θα έλεγες κανείς ότι με την Αίγυπτο η Τουρκία δεν έχει καμία διαφορά, ήρθε το αιγυπτιακό υπουργείο εξωτερικών να βάλει τα πράγματα στη θέση τους, δημοσιοποιώντας τους τρεις όρους που έθεσε ωμά στην Τουρκία:
- Την άμεση αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων από την Λιβύη
- Την άμεση απόσυρση του παράνομου τουρκολιβυκού μνημονίου του 2018
- Να μπει «λουκέτο» σε όλα τα κέντρα των «Αδελφών Μουσουλμάνων» στην Τουρκία, που η Αίγυπτος θεωρεί φυτώρια τρομοκρατών και πρωτοστάτες της «αραβικής άνοιξης».
Η φράση Τσαβούσογλου «δεν θα απεμπολήσουμε τα δικαιώματα της Τουρκίας» συνοψίζει όλη την τουρκική εξωτερική πολιτική, η οποία μπορεί να εκφράζεται εσχάτως με ποιο ήπιες φράσεις και έργα, όμως η ρίζα των διεκδικήσεων παραμένουν σκληρά αναθεωρητικές με αλυτρωτικές επιδιώξεις, που σίγουρα αν δεν είχαν σημειωθεί η μεγάλες καταστροφές στις υποδομές – οι οποίες έχουν επηρεάσει και την στρατιωτική της δύναμη – θα συνέχιζαν τουλάχιστον το επίπεδο της έντασης των πρώτων εβδομάδων του χρόνου.
Το γνωρίζει αυτό η ελληνική διπλωματία; Σαφώς και «ναι». Το είπε άλλωστε ξεκάθαρα χθες του βράδυ ο Νίκος Δένδιας, στο περιθώριο της έκθεσης γλυπτικής του Αλβανού Πρωθυπουργού Έντι Ράμα στο Ζάππειο: «Είναι μεγάλη χαρά για μένα σήμερα που εδώ, στο Ζάππειο, ένα κτήριο γεμάτο συμβολισμούς εγκαινιάζουμε την έκθεση έργων του Πρωθυπουργού Έντι Ράμα. Από εκεί και πέρα τώρα, για τη σημερινή συνάντηση με τον Τούρκο ομόλογό μου στις Βρυξέλλες, θα ήθελα να σας πω ότι έχω απόλυτη συνείδηση των δυσκολιών των Ελληνοτουρκικών σχέσεων, όμως, όπως και να το δει κανείς σήμερα είναι μια πολύ σημαντική μέρα. Και για να το κατανοήσει κανείς, αρκεί να σκεφτεί πού βρισκόμασταν μόλις πριν λίγες εβδομάδες. Σας ευχαριστώ πολύ».